AI đặt ra những thách thức đối với báo chí truyền thống.

Giúp tự động hóa công việc của biên tập viên và phóng viên

Trải qua hai thập kỷ, báo chí đã chứng kiến sự biến đổi to lớn do ảnh hưởng của công nghệ và môi trường truyền thông mới. Các tòa soạn đang đối mặt với nhiều thách thức khi độc giả dần chuyển sang việc đọc tin trực tuyến và trên các thiết bị di động. Bắt kịp với xu hướng chung của thế giới, các cơ quan báo chí Việt Nam cũng đã nhanh chóng tìm hiểu và học hỏi để ứng dụng được các công nghệ mới trong sản xuất các sản phẩm báo chí. Hội Nhà báo Việt Nam đã liên tục tổ chức các khoá học hay buổi sinh hoạt báo chí về chủ đề ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và ChatGPT vào công tác báo chí.

Không đứng ngoài dòng chảy của công nghệ, tại nhiều cơ quan báo chí trong đó có Tạp chí Hải quan đã thường xuyên tổ chức các khoá học cũng như các buổi tập huấn về ứng dụng AI và ChatGPT trong công tác sản xuất. Phát triển đa phương tiện, trên Tạp chí Hải quan đã thường xuyên xuất hiện các sản phẩm báo chí như Megastory, Longform, video, postcard… giúp bạn đọc dễ tiếp cận và theo dõi hơn.

Có thể khẳng định, ứng dụng công nghệ không những là giải pháp sống còn giúp tòa soạn tồn tại mà còn giúp các cơ quan báo chí phát triển và bắt kịp xu thế hiện đại.

Theo ông Nguyễn Hoàng Nhật, Phó Tổng biên tập Báo Điện tử Vietnamplus, hiện nay, AI, ChatGPT đã được rất nhiều cơ quan báo chí ứng dụng trong quá trình tác nghiệp, xuất bản. Nhờ có AI, các cơ quan báo chí có thể lọc được thành phần độc giả; chọn lọc từ khóa; soát sửa lỗi chính tả; phân tích xu hướng bạn đọc; tối ưu hóa hình ảnh… Thậm chí, một số cơ quan báo chí đã sử dụng AI để sản xuất các sản phẩm đa phương tiện như infographic, video, e-magazine… Một số khác sử dụng AI vào việc phân tích số liệu, dữ liệu để triển khai các chuyên đề, loạt bài điều tra có chất lượng.

Là một trong những sản phẩm của AI, ChatGPT cũng đang được nhiều ngành, lĩnh vực sử dụng như một công cụ hữu ích để tìm kiếm, chắt lọc thông tin cũng như hỗ trợ quá trình sản xuất nội dung cho các tòa soạn báo. "AI, ChatGPT không phải là một trào lưu dễ đến dễ đi, mà đã trở thành xu thế tất yếu và thâm nhập sâu vào đời sống, nếu ứng dụng hợp lý sẽ giúp các tòa soạn báo tiết kiệm rất nhiều thời gian, nhân lực. Nếu tận dụng tốt công nghệ số và truyền thông xã hội sẽ có lợi cho người làm báo trong thể hiện tác phẩm, tiết kiệm được thời gian, công sức và có lợi cho người đọc trong việc tiếp cận các sản phẩm báo chí. Sẽ là thách thức, thất bại nếu người làm báo không bắt kịp, vẫn làm kiểu cũ, tư duy cũ", ông Nguyễn Hoàng Nhật nhấn mạnh.

Với sức mạnh của AI dành cho báo chí, nhiều bài báo có thể được viết bằng chương trình AI. Như vậy, các nhà báo chuyên nghiệp có thể đặc biệt tập trung viết các bài viết có chiều sâu, những nội dung đòi hỏi chuyên môn và sự tập trung cao hơn. Bằng cách sử dụng nhiều chương trình và phần mềm AI khác nhau, các bài báo có thể được tạo ra trong vòng vài phút. Tất cả những gì chương trình AI yêu cầu là dữ liệu ở dạng văn bản, âm thanh, video hoặc chữ số. Sử dụng dữ liệu, phần mềm AI sẽ có thể tạo ra các bài báo có liên quan. Trong thế giới kỹ thuật số ngày nay, một trong những công nghệ đang làm thay đổi lĩnh vực báo chí là trí tuệ nhân tạo. Nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng AI trong báo chí có thể giúp tự động hóa công việc của biên tập viên tới 9% và công việc của phóng viên lên 15%.

Hoạt động hiệu quả hơn với công nghệ ứng dụng AI

Phát biểu tại Hội thảo chuyên đề “Tương lai của Báo chí và Trí tuệ nhân tạo” tổ chức ngày 13/3/2024 tại Hà Nội, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng biên tập Báo Nhân Dân Lê Quốc Minh cho biết, việc sử dụng AI diễn ra rất nhiều trong cuộc sống, đặc biệt là báo chí trong thời gian qua. AI bây giờ đã bước sang một giai đoạn mới, được dùng vào rất nhiều việc như tạo ra các tóm tắt, các câu hỏi trả lời, tạo ra hình ảnh, dịch tự động… Theo đó AI sẽ hỗ trợ các tòa soạn phân tích dữ liệu độc giả, sáng tạo nội dung, giảm bớt những công việc lặp lại, tốn công sức, đóng góp vào việc cải thiện quy trình sản xuất tin tức, tương tác với độc giả, và tối ưu hóa trải nghiệm thông tin.

Cũng theo Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, để đáp ứng xu hướng của báo chí số, các tòa soạn cần phát triển một hạ tầng kỹ thuật và hệ thống quản trị nội dung (CMS) mạnh mẽ. Hệ thống này cần sử dụng công nghệ để thu thập thông tin từ nhiều nguồn, phân tích và tổ chức dữ liệu tin tức hiệu quả. Ngoài ra, CMS cần có khả năng xuất bản nhanh chóng, linh hoạt trong nội dung, tích hợp đa dạng định dạng nội dung, tự động hóa quy trình, và sử dụng các nền tảng trực tuyến để phân phối tin tức rộng rãi. Việc sử dụng AI để tạo nội dung tự động cũng giúp báo chí tăng cường khả năng sản xuất tin tức nhanh chóng và hiệu quả. Hệ thống tự động có thể tạo tiêu đề, mô tả, và thậm chí là nội dung văn bản dựa trên dữ liệu đầu vào và quy tắc được lập trình trước.

“Công nghệ ngày nay là đồng minh rất quan trọng để tạo ra báo chí chất lượng cao. Ngay cả những cơ quan báo chí ở những quốc gia nhỏ cũng được lợi rất nhiều từ việc này. Đây là tiềm năng rất lớn đối với thế giới, đặc biết là đối với nghề báo”, ông Lê Quốc Minh khẳng định.

Theo bà Lê Mai Anh, Giám đốc điều hành Global PR Hub, tại nhiều cơ quan báo chí trên thế giới, AI đã hỗ trợ tới 56% trong việc sản xuất nội dung báo chí. Lợi ích của AI với báo chí là rất lớn, nhưng rủi ro cũng nhiều. Vì thế, thay vì ngờ vực hoặc lo lắng quá về mặt trái của AI, cách tốt nhất là “làm bạn” với AI, biến AI thành công cụ hỗ trợ cho việc phát triển báo chí.

Tuy vậy, dù thông minh, nhanh nhạy, song theo ông Nguyễn Hoàng Nhật, AI, ChatGPT vẫn không thể thay thế con người. Do đó, bên cạnh việc đầu tư chi phí để mang về những ứng dụng AI cho đơn vị, các tòa soạn vẫn nên tập trung đầu tư đào tạo, nâng cao năng lực của chính phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên để đảm bảo chất lượng và có thể “ra lệnh” cho AI phục vụ mình một cách chuẩn xác.

Đồng quan điểm, ông Francesco Guarascio, Trưởng Đại diện Hãng tin Reuters tại Việt Nam cũng chia sẻ, AI không giảm thiểu công việc của báo chí mà là một công cụ giúp cho nhà báo trong quá trình xử lý thông tin, tuy nhiên AI có thể mang lại những rủi ro cho hoạt động báo chí. "Vì thế, tại Reuters, con người luôn chịu trách nhiệm giám sát, kiểm soát những nội dung của AI; Al chưa thể thay thế được con người trong hoạt động báo chí", ông Francesco Guarascio khẳng định.