CBCC Hải quan Hữu Nghị (Lạng Sơn) hướng dẫn DN làm thủ tục hải quan. Ảnh: H.NỤ

Điều 13 Nghị định 45 quy định không khai hoặc khai sai về tên hàng, chủng loại, số lượng, khối lượng, chất lượng, trị giá, mã số hàng hóa, thuế suất, mức thuế, xuất xứ hàng hóa XNK mà cơ quan Hải quan phát hiện khi thanh tra, kiểm tra sau thông quan nhưng cá nhân, tổ chức vi phạm không tự nguyện nộp đủ số tiền thuế phải nộp theo quy định trước thời điểm lập biên bản vi phạm thì bị xử phạt đối với hành vi trốn thuế, gian lận thuế.

Trong đó, nêu rõ các hành vi trốn thuế, gian lận thuế gồm: Sử dụng chứng từ, tài liệu không hợp pháp, không đúng với thực tế giao dịch để kê khai thuế; tự ý tẩy xóa, sửa chữa chứng từ dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được miễn, giảm, được hoàn; khai sai mã số hàng hóa, thuế suất, mức thuế đối với những mặt hàng đã được cơ quan hải quan hướng dẫn mã số hàng hóa, thuế suất, mức thuế.

Không khai hoặc khai sai về tên hàng, chủng loại, số lượng, khối lượng, chất lượng, trị giá, mã số hàng hóa, thuế suất, mức thuế, xuất xứ hàng hóa XNK mà cơ quan Hải quan phát hiện khi thanh tra, kiểm tra sau thông quan nhưng cá nhân, tổ chức vi phạm không tự nguyện nộp đủ số tiền thuế phải nộp theo quy định trước thời điểm lập biên bản vi phạm; làm thủ tục XK nhưng không XK sản phẩm gia công; sản phẩm sản xuất XK; sản phẩm XK ra nước ngoài của doanh nghiệp chế xuất; khai nhiều hơn so với thực tế hàng hóa XK về chủng loại, số lượng, khối lượng sản phẩm gia công; sản phẩm sản xuất XK; sản phẩm XK ra nước ngoài của doanh nghiệp chế xuất, hàng tái xuất có số thuế gian lận từ 100 triệu đồng trở lên mà không phải là tội phạm.

XNK sản phẩm theo loại hình gia công, sản xuất XK hoặc XK sản phẩm ra nước ngoài của doanh nghiệp chế xuất mà sản phẩm XK không được sản xuất từ nguyên liệu đã NK; NK sản phẩm theo loại hình gia công từ nước ngoài mà sản phẩm NK không được sản xuất từ nguyên liệu đã XK; sử dụng hàng hóa thuộc đối tượng không chịu thuế, miễn thuế, xét miễn thuế không đúng mục đích mà không khai báo việc chuyển đổi mục đích sử dụng với cơ quan hải quan theo quy định; không khai hoặc khai sai tên hàng, mã số hàng hóa, chủng loại, số lượng, khối lượng, chất lượng, trị giá, thuế suất, mức thuế, xuất xứ hàng hóa NK từ khu phi thuế quan vào nội địa; không ghi chép trong sổ sách kế toán các Khoản thu, chi liên quan đến việc xác định số tiền thuế phải nộp; bán hàng miễn thuế không đúng đối tượng quy định; các hành vi cố ý không khai hoặc khai sai khác về tên hàng, chủng loại, số lượng, khối lượng, chất lượng, trị giá, thuế suất, mức thuế, xuất xứ hàng hóa XNK để trốn thuế, gian lận thuế.

Nhằm hướng dẫn cụ thể các quy định tại Nghị định 45, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 155/2016/TT-BTC để cơ quan quản lý cũng như DN hiểu rõ khi áp dụng vào thực tiễn.

Tại Điều 12 của Thông tư 155/2016/TT-BTC hướng dẫn việc xử phạt đối với hành vi trốn thuế, gian lận thuế được quy định tại Điều 13 Nghị định 45.

Theo đó, chứng từ, tài liệu nêu tại Điều 13 bao gồm các chứng từ, tài liệu nộp hoặc xuất trình cho cơ quan Hải quan trong quá trình làm thủ tục hải quan và sau khi thông quan làm căn cứ xác định hoặc chứng minh số thuế phải nộp.

Đồng thời, xử phạt đối với hành vi khai sai mã số, thuế suất, mức thuế được nêu tại Điểm b Khoản 1 Điều 13 Nghị định được áp dụng trong trường hợp cá nhân, tổ chức vi phạm đã được cơ quan Hải quan hướng dẫn về mã số, thuế suất, mức thuế đối với hàng hóa có cùng tên gọi, mã số, thuế suất, mức thuế với hàng hóa vi phạm bằng một trong các hình thức sau: Cơ quan Hải quan đã có thông báo kết quả phân tích, phân loại hoặc có văn bản xác định trước mã số, thuế suất, mức thuế; cơ quan Hải quan đã xác định mã số, thuế suất, mức thuế hàng hóa và ban hành quyết định ấn định thuế.

Tuy nhiên, các trường hợp khai sai mã số, thuế suất, mức thuế khác thì xử phạt theo quy định tại Điều 8 Nghị định 45

Bên cạnh đó, hành vi không khai hoặc khai sai về tên hàng, chủng loại, số lượng, khối lượng, chất lượng, trị giá, mã số hàng hoá, thuế suất, mức thuế, xuất xứ hàng hoá XNK được phát hiện sau khi hàng hoá đã thông quan mà người vi phạm không tự giác nộp đủ thuế hoặc chưa nộp đủ thuế theo quy định trước khi cơ quan Hải quan lập biên bản vi phạm thì xử phạt theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 13 Nghị định 45.

Đặc biệt, vi phạm liên quan đến hàng hoá XK là sản phẩm gia công, sản phẩm sản xuất XK, sản phẩm XK ra nước ngoài của DN chế xuất: Trường hợp làm thủ tục XK nhưng không XK thì xử phạt theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 13 Nghị định 45. Quy định này không áp dụng đối với trường hợp tờ khai hải quan không có giá trị làm thủ tục hải quan theo quy định tại khoản 2 Điều 25 Luật Hải quan 2014.

Hành vi nêu tại điểm l khoản 1 Điều 13 Nghị định 45 cũng được áp dụng khi cơ quan Hải quan có đủ căn cứ xác định người nộp thuế biết rõ hàng hoá thực XK, thực NK mà không khai hoặc khai sai để trốn thuế, gian lận thuế.

Do đó, cơ sở để xác định số tiền thuế chênh lệch đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều 8, Điều 13 của Nghị định 45 là: số tiền thuế do người nộp thuế kê khai và số tiền thuế phải nộp theo quy định được thể hiện trên quyết định ấn định thuế của người có thẩm quyền hoặc số tiền thuế phải nộp theo quy định.