Bộ Tài chính đang trình Chính phủ để trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết điều chỉnh mức thuế BVMT đối với mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn theo trình tự, thủ tục rút gọn. Ảnh: Nguyễn Thanh

Cần thiết phải nghiên cứu điều chỉnh mức thuế BVMT

Theo Bộ Tài chính, từ cuối năm 2021 đến những tháng đầu năm 2022, giá xăng dầu thế giới có xu hướng tăng cao. Nguyên nhân là do nhu cầu tiêu thụ xăng dầu tăng mạnh khi các nước thực hiện mở cửa trở lại để phục hồi kinh tế hậu dịch Covid-19. Nhiều quốc gia đã thực hiện nới lỏng kiểm soát, khôi phục các hoạt động kinh tế, đặc biệt là các hoạt động sản xuất, vận tải, du lịch, hàng không... trong khi nguồn cung xăng dầu đang thiếu hụt trên toàn cầu.

Ngoài ra, tình hình bất ổn chính trị thế giới do căng thẳng giữa Nga và Phương Tây cũng như chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraina cũng là một trong những nguyên nhân khiến giá dầu thô trên thế giới tiếp tục tăng cao.

Dự báo về diễn biến giá dầu thô trên thị trường thế giới năm 2022, Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và nhiều cơ quan năng lượng quốc tế đều cho rằng, nhu cầu xăng dầu thế giới sẽ tiếp tục tăng trong khi nguồn cung dầu, các vấn đề từ sự cố đường ống như tại Ecuador, hay việc các thành viên OPEC tiếp tục sản xuất thiếu dầu so với hạn ngạch đề ra do các bất ổn nội bộ đều tạo động lực khiến giá dầu thô tăng mạnh, vấn đề chính trị quân sự giữa Nga và Ukraina ngày càng leo thang.

Cùng với diễn biến giá dầu thô trên thị trường thế giới, giá xăng dầu tại Việt Nam trong năm 2021 cũng đã có 24 đợt điều chỉnh. Trong đó, giá bán lẻ xăng đã có 16 lần tăng, 5 lần giảm và 3 lần giữ nguyên. Kết thúc năm 2021, giá bán lẻ xăng đã tăng hơn 41% so với cuối năm 2020. Giá dầu diesel và dầu hoả cũng có 14 lần tăng, 7 lần giảm và 3 lần được điều hành giữ nguyên giá bán. Còn giá dầu mazut có 12 lần tăng, 8 lần giảm và 4 lần giữ nguyên.

Bước sang năm 2022, việc điều hành giá bán lẻ xăng dầu được điều chỉnh theo chu kỳ 10 ngày/lần. Theo đó, tính từ đầu năm đến nay, giá xăng dầu bán lẻ trong nước đã được điều chỉnh 5 lần và đều tăng liên tục.

Bộ Tài chính nhận định, việc giá dầu thô thế giới cũng như giá xăng dầu thành phẩm tăng cao sẽ có tác động tiêu cực đến nền kinh tế do chi phí nguyên vật liệu tăng cao, trong đó có xăng dầu.

Bên cạnh đó, việc giá xăng dầu tăng cũng có tác động lớn đến doanh nghiệp, nhất là lĩnh vực vận tải, lĩnh vực sản xuất sử dụng xăng dầu làm nguyên liệu đầu vào do xăng dầu chiếm tỷ trọng cao và tác động mạnh vào giá thành sản xuất, từ đó sẽ tác động làm tăng giá cả hàng hóa, chỉ số giá tiêu dùng CPI sẽ tăng lên và tạo áp lực lên lạm phát, ảnh hưởng đến thu nhập và chi tiêu của người dân, tác động xấu đến tăng trưởng kinh tế.

Trước bối cảnh kinh tế - xã hội của đất nước và tình hình thực tế hiện nay, Bộ Tài chính cho rằng cần thiết phải nghiên cứu điều chỉnh mức thuế BVMT đối với nhóm xăng, dầu, mỡ nhờn.

Cùng với đó, cũng theo Bộ Tài chính, theo quy định của Luật Quản lý giá thì xăng dầu là hàng hóa thiết yếu cho sản xuất, đời sống và giá bán xăng dầu được Nhà nước quản lý, điều hành nhằm đảm bảo bình ổn giá cả. Trước bối cảnh thị trường xăng dầu thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, giá dầu thô trên thị trường thế giới có xu hướng tăng cao trong thời gian qua, để đảm bảo cân đối cung cầu mặt hàng xăng dầu đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và hỗ trợ, phục hồi phát triển kinh tế - xã hội, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện số 160/CĐ-TTg ngày 22/2/2022 về việc bảo đảm cung ứng xăng dầu cho thị trường trong nước. Trong đó, Thủ tướng đã giao “Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan khẩn trương nghiên cứu, đề xuất phương án điều chỉnh chính sách thuế BVMT đối với mặt hàng xăng dầu”.

Ngân sách sẽ giảm thu trung bình mỗi tháng hơn 1,3 nghìn tỷ đồng

Tại dự thảo tờ trình gửi Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về Dự án Nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội về mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn đến hết ngày 31/12/2022, Bộ Tài chính cho biết, hiện các sắc thuế áp dụng đối với mặt hàng xăng dầu gồm: thuế nhập khẩu (đối với xăng dầu nhập khẩu), thuế tiêu thụ đặc biệt (đối với xăng), thuế BVMT và thuế giá trị gia tăng (không thu phí, lệ phí đối với xăng dầu), đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế cũng như thực tiễn của Việt Nam.

So với nhiều nước trên thế giới, tỷ trọng thuế trong giá xăng dầu bán ra của nước ta hiện nay vẫn thấp hơn mức bình quân chung. Tỷ trọng thuế trong giá bán xăng dầu ở nhiều nước chủ yếu trong khoảng 45%-60% (ngoại trừ một số quốc gia có trữ lượng dầu mỏ lớn thì có tỷ trọng thấp hơn), trong khi đó, đối với nước ta, tỷ trọng thuế đối với xăng khoảng 38% và đối với dầu khoảng 20%.

Ngoài ra, trong giá bán xăng dầu còn có khoản chi phí vận chuyển, lợi nhuận định mức nhưng các khoản này cũng chỉ chiếm khoảng từ 5% đến 8% mức giá cơ sở của mặt hàng xăng dầu.

Hiện nay, xăng dầu vừa là mặt hàng chiến lược, quan trọng, vừa là mặt hàng thiết yếu có tác động mạnh đến hoạt động sản xuất kinh doanh và đời sống của người dân, tác động trực tiếp đến ổn định kinh tế vĩ mô. Việc giá xăng dầu tăng cao sẽ gây áp lực lớn nên việc nghiên cứu điều chỉnh giảm mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn là giải pháp phù hợp và cần thiết. Để kịp góp phần hỗ trợ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống của người dân, góp phần cân đối cung cầu mặt hàng xăng dầu, góp phần kiềm chế lạm phát và đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, Bộ Tài chính trình Chính phủ để trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết điều chỉnh mức thuế BVMT đối với mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Cụ thể, đối với mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn, để thực hiện mục đích, quan điểm nêu trên, căn cứ các nguyên tắc điều chỉnh mức thuế BVMT và sau khi tính toán trên cơ sở khả năng cân đối ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính trình Chính phủ để trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức thuế BVMT đối với nhóm xăng, dầu, mỡ nhờn từ ngày Nghị quyết có hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2022 như sau:

Xăng (trừ etanol) giảm 1.000 đồng/lít (từ 4.000 đồng/lít xuống 3.000 đồng/lít).

Dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn giảm 500 đồng/lít (từ 2.000 đồng/lít xuống 1.500 đồng/lít).

Dầu hỏa giảm 500 đồng/lít (từ 1.000 đồng/lít xuống 500 đồng/lít).

Mỡ nhờn giảm 500 đồng/kg (từ 2.000 đồng/kg xuống 1.500 đồng/kg).

Riêng nhiên liệu bay sẽ giữ như mức hiện hành đang được giảm là 1.500 đồng/lít theo Nghị quyết số 13/2021/UBTVQH15 ngày 31/12/2021 của UBTVQH.

Mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn từ ngày 1/1/2023 thực hiện theo Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14 của UBTVQH.

Theo tính toán của Bộ Tài chính, với sản lượng tiêu thụ xăng, dầu, mỡ nhờn năm 2022 tương đương năm 2019 và mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn như đề xuất thì dự kiến số thu thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn sẽ giảm khoảng 14.524 tỷ đồng/năm.

Từ đó tác động làm giảm thu ngân sách nhà nước (bao gồm cả thuế BVMT, thuế giá trị gia tăng) cả năm khoảng 15.976 tỷ đồng (số giảm thu ngân sách nhà nước bình quân là 1.331,4 tỷ đồng/tháng).

Nếu tính giảm mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn từ 1/4/2022 thì số giảm thu ngân sách nhà nước (bao gồm cả thuế BVMT, thuế giá trị gia tăng) sẽ khoảng 11.982 tỷ đồng.

Bộ Tài chính cũng phân tích, việc giảm mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn sẽ góp phần trực tiếp làm giảm giá bán lẻ của các mặt hàng này. Cụ thể, xăng (trừ etanol) sẽ giảm 1.100 đồng/lít; dầu diezel, dầu mazut, dầu nhờn sẽ giảm 550 đồng/lít; dầu hỏa sẽ giảm tương ứng là 550 đồng/lít; mỡ nhờn sẽ giảm tương ứng là 550 đồng/kg.