Suốt hơn 2 năm qua, giá cà phê xuống mức rất thấp. Thậm chí có vị lãnh đạo DN cà phê còn chua xót nhận định rằng: “Trong lịch sử 14 năm qua, đây là giai đoạn tồi tệ nhất của giá cà phê. Cà phê bán ra không đủ bù đắp chi phí sản xuất, khiến người nông dân không thể trả được lãi vay ngân hàng. Nhiều nông dân đã phải bỏ rẫy đi nơi khác kiếm sống".

Tại sao giá cà phê lại liên tục rơi vào tình trạng "bết bát" như vậy?

Nguồn cơn nằm ở chỗ những năm gần đây, các nước XK cà phê đều tăng sản lượng đáng kể. Trong đó, Việt Nam là nước đứng thứ hai thế giới về XK cũng tăng sản lượng rất lớn, lên tới 31 triệu bao/năm. Tuy nhiên, phải nhấn mạnh rằng, với riêng Việt Nam tác động của việc giá cà phê xuống thấp có phần nặng nề hơn, bởi đa số trang trại cà phê có quy mô nhỏ lẻ so với những trang trại, đồn điền quy mô lớn ở các nước khác.

Và đâu là hướng đi khả thi giúp ngành cà phê qua cơn "bĩ cực"?

Các chuyên gia đánh giá, giải pháp trước mắt chính là DN cần đa dạng hóa sản phẩm, tăng cường năng lực chế biến cà phê rang xay, hòa tan nhằm nâng cao giá trị sản phẩm XK cũng như thúc đẩy tiêu thụ nội địa. Tại Brazil, hiện có đến 40% cà phê được tiêu thụ nội địa. Đây là xu hướng mà Việt Nam có thể học hỏi.

Bên cạnh đó, hàng loạt giải pháp giúp ngành cà phê phát triển bền vững, hội nhập tốt hơn cần được đốc thúc có thể kể đến như: Đẩy mạnh tái canh cà phê; liên kết chuỗi giá trị cà phê để bảo đảm đầu ra cho sản phẩm; chuyển đổi giống, mùa vụ để sản xuất ra loại cà phê thích ứng với biến đổi khí hậu...

Nhìn rộng ra dễ thấy, câu chuyện nông sản tỷ USD rớt giá, dân bỏ loại cây này sang trồng loại cây khác là "kịch bản" khá quen thuộc lặp đi lặp lại không ít lần với nông nghiệp Việt. Sau cùng, những vấn đề đặt ra như: Lập quy hoạch và triển khai đúng quy hoạch; tái cơ cấu ngành hàng; nâng cao chất lượng, đầu tư cho chế biến sâu, dựng xây thương hiệu... là giải pháp khá đồng nhất, đúng cho phần lớn ngành hàng.

Tuy nhiên, cũng phải nói thêm rằng, 5 năm, 10 năm trước, những vấn đề này đã được đề cập tới. Bởi vậy, trong bối cảnh các nông sản XK ngày càng đối diện cạnh tranh gay gắt hiện nay, mấu chốt là phải "bắt tay" vào thực sự triển khai, tạo ra sự đổi thay kịp thời chứ không chỉ mãi đánh giá vấn đề, bàn bạc giải pháp...