Theo báo cáo từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại Hội nghị của Thường trực Chính phủ làm việc với doanh nghiệp nhà nước trên phạm vi toàn quốc vào ngày 14/9/2023, hết năm 2022, Việt Nam còn khoảng 478 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và khoảng 198 doanh nghiệp do Nhà nước nắm cổ phần chi phối.

Tuy chỉ chiếm hơn 10% về số lượng nhưng khối công ty mẹ tập đoàn - tổng công ty (DNNN quy mô lớn) lại nắm giữ 92% tổng tài sản, 93% tổng doanh thu và 92% lợi nhuận trước thuế của toàn bộ DNNN trên toàn quốc.

Các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước đang nắm giữ khoảng 7% tổng tài sản và 10% vốn chủ sở hữu của toàn bộ doanh nghiệp trên thị trường, chiếm khoảng 25,78% tổng vốn sản xuất, kinh doanh và 23,4% giá trị tài sản cố định và đầu tư tài chính dài hạn của các doanh nghiệp. Các DNNN đóng góp khoảng 28% thu ngân sách nhà nước, thu hút khoảng 0,7 triệu lao động, chiếm khoảng 7,3% lao động của toàn bộ khu vực doanh nghiệp.

DNNN đóng góp vai trò chi phối, chủ đạo trong nhiều lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế. Ảnh: TKV

Năm 2023, tính đến 30/6, tổng doanh thu của DNNN là 689.534 tỷ đồng, đạt 50% kế hoạch năm. Lãi phát sinh trước thuế thu nhập doanh nghiệp là 67.403 tỷ đồng, đạt 63% so với kế hoạch năm 2023.

Riêng kết quả sản xuất kinh doanh công ty mẹ của 19 tập đoàn, tổng công ty, ước thực hiện lũy kế đến tháng 8/2023, tổng doanh thu ước đạt 781.973 tỷ đồng (bằng 114% kế hoạch năm và tăng 5% so với cùng kỳ). Tổng nộp ngân sách nhà nước ước đạt 50.994 tỷ đồng, bằng 126% kế hoạch năm và bằng 111% so với cùng kỳ.

Một số doanh nghiệp có tổng doanh thu lớn gồm: PVN đạt 350.525 tỷ đồng, bằng 84,7% kế hoạch năm và 94,4% so với cùng kỳ năm 2022; EVN đạt 250.000 tỷ đồng, bằng 109% so với cùng kỳ năm 2022; Petrolimex đạt 169.000 tỷ đồng, bằng 88,9% kế hoạch năm và 84% so với cùng kỳ năm trước liền kề; TKV đạt 112.100 tỷ đồng, bằng 66% kế hoạch năm và 101% so với cùng kỳ năm 2022…

Ước cả năm 2023, tổng doanh thu của toàn khu vực DNNN đạt 1.416.880 tỷ đồng, tăng 4% so với kế hoạch đề ra; tổng lãi phát sinh trước thuế 117.388 tỷ đồng, tăng 9% so với kế hoạch đề ra. Tổng thuế và các khoản phát sinh nộp ngân sách nhà nước của DNNN cả năm 2023 ước đạt 128.821 tỷ đồng, tăng 7% so với kế hoạch.

Trước đó, theo báo cáo 6 tháng năm 2023 của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, một số tập đoàn, tổng công ty có giá trị xuất khẩu lớn, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

Riêng 7 tập đoàn, tổng công ty xuất khẩu nhiều (dầu thô, dệt may, phân bón, lương thực, cao su, thuốc lá) đã đạt tổng giá trị xuất khẩu 3,021 tỷ USD (PVN 1,1 tỷ USD, Vinatex 905 triệu USD, Vinafood 2 đạt 320 triệu USD, Vinachem 229 triệu USD, Vinafood 1 đạt 192 triệu USD, VRG 121 triệu USD, Vinataba 119 triệu USD).

Với những kết quả này, báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, về cơ bản, các DNNN hoàn thành nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh; chưa phát sinh dự án đầu tư có nguy cơ rủi ro cao gây thua lỗ lớn, thất thoát vốn Nhà nước.

Các DNNN cũng đã thể hiện rõ vai trò trong việc góp phần bảo đảm một số cân đối lớn của nền kinh tế, là công cụ quan trọng để thực hiện ổn định kinh tế vĩ mô, đối phó với những biến động thị trường, kiềm chế lạm phát, thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh và thực hiện chính sách an sinh xã hội.

Tuy nhiên, báo cáo cũng nhận định, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, thua lỗ, tỷ suất lợi nhuận/tài sản còn thấp, hiệu quả hoạt động chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ. Các tập đoàn, tổng công ty chưa chú trọng đầu tư vào các ngành, lĩnh vực có tính dẫn dắt, tạo động lực. Các tập đoàn, tổng công ty chưa có sự phối hợp, liên kết, tận dụng thế mạnh của doanh nghiệp trong các lĩnh vực để thực hiện các dự án lớn, trọng điểm, đặc biệt là vấn đề thu xếp vốn cho dự án…