Các hạng mục sửa chữa, cải tạo tại bãi hóa trường của ga đường sắt quốc tế Đồng Đăng vẫn còn ngổn ngang. Ảnh: H.N

Còn nhiều hạn chế

Thời điểm ảnh hưởng của dịch Covid-19, trong khi một số cửa khẩu đường bộ của tỉnh Lạng Sơn tạm ngưng hoạt động XNK do các chính sách biên mậu thì tại cửa khẩu Ga đường sắt quốc tế Đồng Đăng, hoạt động thông quan hàng hóa lại diễn ra sôi động. Tuy nhiên, việc thông quan qua cửa khẩu Ga đường sắt quốc tế Đồng Đăng chỉ là giải pháp tạm thời trong thời điểm các cửa khẩu đường bộ tạm ngưng hoạt động.

Thống kê của Chi cục Hải quan Ga đường sắt quốc tế Đồng Đăng cho thấy, nếu như năm 2022, kim ngạch XNK hàng hóa ở tất cả loại hình qua cửa khẩu ga Đồng Đăng đạt trên 289,5 triệu USD; thu nộp ngân sách đạt 463 tỷ đồng, vượt 226% kế hoạch giao trong năm và tăng 70% so với năm 2021 thì trong 11 tháng của năm 2023, lượng hàng hóa XNK ở tất cả loại hình qua đây đều giảm sút với kim ngạch khoảng 87,2 triệu USD; tổng số thu NSNN đạt gần 105 tỷ đồng, chỉ đạt 29% so với kế hoạch giao trong năm và giảm 73% so với năm 2022.

Tìm hiểu trực tiếp, phóng viên nhận thấy, tại cửa khẩu Ga đường sắt quốc tế Đồng Đăng chỉ có một địa điểm kiểm tra giám sát hàng hóa là bãi hóa trường do Chi nhánh ga Đồng Đăng quản lý, khai thác. Bãi hóa trường này không phải là kho bãi, địa điểm do DN đầu tư xây dựng được Tổng cục Hải quan công nhận hoạt động theo quy định tại khoản 3 Điều 36 Nghị định 68/2016/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị định 67/2020/NĐ-CP.

Điều đáng nói, khu vực bãi chứa hàng hóa làm thủ tục XNK vẫn chưa đảm bảo tường rào ngăn cách với khu vực xung quanh nên không đáp ứng yêu cầu kiểm tra, giám sát của cơ quan Hải quan. Trong khu vực bãi hóa trường không bố trí lối ra vào riêng để sử dụng tách biệt giữa khu lưu giữ hàng hóa XNK, quá cảnh với hàng nội địa.

Duy nhất hiện nay, Chi nhánh Tổng công ty đường sắt Việt Nam đã hoàn thành xây dựng hạng mục nhà làm việc gồm 6 phòng làm việc bố trí cho lực lượng Hải quan, Biên phòng và các đơn vị của Tổng công ty đường sắt Việt Nam. Ngoài ra, khu vực sân bãi đang được đổ bê tông đảm bảo mặt bằng lưu giữ, di chuyển của phương tiện vận tải trong khu vực.

Trao đổi với Tạp chí Hải quan, ông Nguyễn Hữu Minh, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan ga đường sắt quốc tế Đồng Đăng cho biết, rào cản lớn chủ yếu vẫn là do cơ sở hạ tầng tại ga chưa được đầu tư đồng bộ, nên việc vận chuyển hàng hóa từ nội địa XK sang Trung Quốc, cũng như sang các nước khác bị hạn chế. Ngoài ra, diện tích bãi chứa hàng hóa chật hẹp và không có mái che, lối vào bãi không được trang bị hệ thống barie kiểm soát phương tiện; kho chứa hàng và hàng tạm giữ vẫn chưa được Tổng công ty đường sắt Việt Nam bố trí, xây dựng. Do vậy tại Chi cục Hải quan ga đường sắt quốc tế Đồng Đăng không có kho chứa hàng hóa vi phạm cũng như để lưu kho theo quy định. Điều này dẫn đến, DN muốn lưu giữ hàng hóa phải để ở trên toa và chịu mức phí lưu toa cao.

Cũng theo ông Nguyễn Hữu Minh, giữa các khu vực lưu giữ hàng XNK, quá cảnh với hàng hóa nội địa không được ngăn cách riêng biệt. Tại khu vực ga và bãi hóa trường đều khai thác chung tàu nội địa và tàu XNC, không có khu vực cách ly riêng biệt. Thực tế này tồn tại đã lâu, dẫn đến khó khăn cho cơ quan Hải quan khi thực hiện kiểm tra, giám sát hàng hóa XNK.

Cần đầu tư đồng bộ

Trước những khó khăn, hạn chế nêu trên, Chi cục Hải quan ga đường sắt quốc tế Đồng Đăng đã có những báo cáo, văn bản liên quan về hiện trạng cũng như kiến nghị cơ quan có thẩm quyền đầu tư cơ sở hạ tầng cho ga Đồng Đăng. Cùng với đó, lãnh đạo UBND tỉnh Lạng Sơn cũng đã có làm việc với Tổng công ty đường sắt Việt Nam để bàn giải pháp tháo gỡ những khó khăn đang là rào cản đến việc vận hành và XNK qua ga Đồng Đăng.

Ông Nguyễn Hữu Minh cho rằng, để đảm bảo yêu cầu công tác quản lý, giám sát hải quan tại khu vực của khẩu ga đường sắt liên vận quốc tế Đồng Đăng đúng quy định pháp luật, đơn vị đã báo cáo, kiến nghị để Cục Hải quan Lạng Sơn kiến nghị Tổng công ty đường sắt Việt Nam quan tâm tiếp tục đầu tư lắp đặt camera, phần mềm đáp ứng đầy đủ các điều kiện đảm bảo việc kiểm tra, giám sát của cơ quan Hải quan theo quy định tại Nghị định 68/2016/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị định 67/2020/NĐ-CP.

Ông Nguyễn Hữu Minh nhấn mạnh, trước mắt, trong lúc đang đầu tư sửa chữa, cơ quan Hải quan đề nghị phía Tổng công ty đường sắt Việt Nam lắp đặt ngay barie ra/vào cho phương tiện đường bộ tại khu vực bãi hóa trường để đảm bảo việc giám sát hàng hóa XNK, phương tiện chở hàng hóa XNK được thuận lợi và đúng quy định. Song song với việc cải tạo cơ sở hạ tầng, Tổng công ty đường sắt Việt Nam cần thực hiện các trách nhiệm của DN kinh doanh kho bãi theo quy định tại Nghị định 67/2020/NĐ-CP.

Để nâng cao hiệu quả hoạt động XNK qua đường sắt trong thời gian tới, đơn vị tiếp tục thực hiện tốt công tác cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi tối đa cho các DN hoạt động XNK qua địa bàn, tích cực liên hệ, trao đổi với DN để tháo gỡ vướng mắc phát sinh kịp thời và thu hút DN mở rộng hoạt động XNK qua hệ thống đường sắt.

Ngoài nỗ lực thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của cơ quan Hải quan, nhiều DN có hoạt động XNK qua địa bàn tỉnh Lạng Sơn cũng cho rằng, ga đường sắt quốc tế Đồng Đăng cần có sự đầu tư đúng mức về cơ sở hạ tầng, đẩy mạnh công tác xã hội hóa hoạt động kinh doanh vận tải đường sắt theo quy định tại Điều 5 Luật Đường sắt. Đặc biệt, cần khuyến khích các đơn vị kinh doanh không thuộc lĩnh vực đường sắt thực hiện việc khai thác vận tải đường sắt, dịch vụ logistic để tăng tính cạnh tranh và tăng năng suất, hiệu quả trong khai thác vận tải đường sắt.