Cho đến hiện tại chỉ có Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) đã sẵn sàng hệ thống CNTT thực hiện thủ tục hải quan điện tử. Ảnh: HỮU LINH

“3 chậm”

Theo đúng lộ trình thí điểm, từ tháng 1 đến tháng 12-2013, sẽ thí điểm thực hiện ở các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Công Thương, Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan), Bộ Giao thông vận tải và một số cơ quan Nhà nước ở địa phương thuộc các ngành Tài chính, Công Thương và Giao thông vận tải. Tiếp đó, từ tháng 1 đến tháng 12-2014, sẽ mở rộng thí điểm thực hiện ở các cơ quan thuộc Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường và một số cơ quan Nhà nước ở địa phương thuộc các ngành Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường. Từ tháng 12-2014, tổng kết việc thí điểm và đề xuất phương án triển khai chính thức Cơ chế hải quan một cửa quốc gia trong giai đoạn tiếp theo.

Lộ trình là vậy nhưng hiện nay, Bộ Tài chính đang đề xuất gia hạn Quyết định 48/2011/QĐ-TTg. Đâu là nguyên nhân khiến việc thí điểm Cơ chế hải quan một cửa quốc gia bị chậm tiến độ?

Về thời gian, trên thực tế triển khai cho thấy, đến tháng 2-2014, 3 cơ quan tham gia giai đoạn 1 (Bộ Tài chính-Tổng cục Hải quan, Bộ Giao thông vận tải-Cục Hàng hải Việt Nam và Bộ Công Thương) mới thực hiện khai trương kết nối kỹ thuật. Đối với các bộ, ngành tham gia Giai đoạn 2 (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường, Y tế) hiện mới đang ở giai đoạn chuẩn bị về cơ sở pháp lý và chuẩn bị kỹ thuật (đầu tư phát triển hệ thống công nghệ thông tin).

Về pháp lý, trong số các bộ, ngành tham gia giai đoạn 1 mới chỉ có Bộ Tài chính sẵn sàng về mặt pháp lý và đã triển khai toàn diện thủ tục hải quan điện tử, các Bộ còn lại vẫn chưa triển khai đầy đủ các thủ tục hành chính điện tử như đã quy định tại Thông tư liên tịch 84/2013/TTLT-BTC-BCT-BGTVT. Bộ Giao thông vận tải mới triển khai thủ tục cho tàu biển xuất cảnh/nhập cảnh (02/03 thủ tục thí điểm); Bộ Công Thương mới triển khai thủ tục đối với giấy chứng nhận xuất xứ form D (01/05 thủ tục thí điểm).

Về kỹ thuật, cho tới thời điểm hiện tại, mới chỉ có Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) là sẵn sàng về hệ thống CNTT thực hiện thủ tục hải quan điện tử, các bộ, ngành khác vẫn chưa triển khai đầy đủ hệ thống CNTT để thực hiện toàn bộ các thủ tục hành chính đã đăng ký với Ban chỉ đạo quốc gia. Nguyên nhân của vấn đề này chủ yếu nằm ở hai phương diện bao gồm: Tính chủ động của các bộ, ngành và sự phức tạp của thủ tục đầu tư xây dựng hệ thống CNTT.

Cần thêm thời gian

Như vậy, cho tới thời điểm hiện tại, việc triển khai thí điểm Cơ chế hải quan một cửa quốc gia theo Quyết định 48/2011/QĐ-TTg mới chỉ dừng ở mức độ và phạm vi khiêm tốn gồm: Thủ tục hải quan điện tử, thủ tục tàu biển xuất cảnh/nhập cảnh; giai đoạn 2 của việc triển khai thí điểm chưa thực hiện.

Với tiến độ và mức độ triển khai thí điểm Cơ chế hải quan một cửa quốc gia như hiện nay, Bộ Tài chính cho rằng cần thiết tiếp tục thực hiện thí điểm. Đề xuất này xuất phát một phần từ những thay đổi của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện nay. Cụ thể, Cơ chế hải quan một cửa quốc gia được chính thức đưa vào Luật Hải quan số 54/2014/QH13 với nội hàm tương tự như quy định tại Quyết định 48, chưa có sự khác biệt dẫn đến yêu cầu phải sửa đổi, bổ sung những điểm cơ bản của Quyết định 48. Mặt khác, việc sửa đổi Quyết định 48 sẽ kéo theo việc mất hiệu lực của Thông tư liên tịch số 84/2013/TTLT-BTC-BCT-BGTVT hướng dẫn giai đoạn 1 và làm chậm tiến trình xây dựng thông tư liên tịch hướng dẫn giai đoạn 2, trì hoãn nhiệm vụ triển khai của các bộ, ngành.

Bộ Tài chính đang đề xuất tiếp tục kéo dài thời gian thí điểm Cơ chế hải quan một cửa quốc gia theo Quyết định 48 đến tháng 6-2016. Hiện nay, Bộ Tài chính đang xin ý kiến của các Ủy viên Ban chỉ đạo quốc gia về đề xuất trên trước khi báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Ngọc Linh