Thống kê cũng cho thấy, xuất siêu của DN FDI cả nước các năm trước có xu hướng tăng liên tục. Nếu năm 2012 đạt 4 tỷ USD, năm 2013 đạt 6,5 tỷ USD, năm 2014 đạt trên 10 tỷ USD, năm 2015 đạt 13 tỷ USD thì năm 2016 đạt tới 23,7 tỷ USD.

Tất cả đều là những con số lớn, tích cực nhưng liệu có đáng mừng(?!)

Vẫn biết, DN có vốn đầu tư nước ngoài là một thành phần hết sức quan trọng của nền kinh tế. Tuy nhiên, có một thực tế, sản phẩm của doanh nghiệp FDI, dù làm ra ở Việt Nam, thì nó vẫn mang thương hiệu của... nước ngoài. Một sản phẩm Nike sản xuất tại Việt Nam nhưng nước ngoài hưởng lợi tới... 80% giá trị. Con số xuất khẩu lớn và tăng liên tục của DN FDI nhìn thì “khủng” nhưng thực ra chỉ có trên giấy mực. Giá trị gia tăng thực mà Việt Nam được thụ hưởng chỉ là một phần nhỏ trong con số “khủng” đó.

Ở khía cạnh khác, DN FDI đầu tư vào Việt Nam ngoài hưởng lợi giá trị xuất khẩu, còn được hưởng lợi về thuế, mặt bằng, giá nhân công rẻ... Khi không còn được hưởng các yếu tố trên, họ sẽ ra đi mà chẳng mất gì. Câu chuyện một vài DN thời gian qua “nhăm nhe” dừng sản xuất, chuyển sang nhập khẩu sản phẩm về bán ở Việt Nam nếu không được ưu đãi thuế... là những minh chứng rõ rệt.

Câu hỏi đặt ra là “Phải làm gì để tận dụng được DN FDI, để Việt Nam được lợi khi họ đầu tư vào?”. Câu trả lời thấu đáo nhất chính là việc xác định mục tiêu tiên quyết, đó là phát triển DN trong nước trở thành rường cột, xương sống của nền kinh tế đất nước. Từ mục tiêu đó, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cần đưa ra những hỗ trợ, ưu đãi thiết thực về tài chính, cơ chế, vay vốn... để DN Việt đủ mạnh. Song song đó là giám sát cụ thể, ràng buộc DN FDI phải đầu tư công nghiệp hỗ trợ, chuyển giao công nghệ hiện đại cho DN trong nước thì mới được hưởng các ưu đãi về chính sách. Thời kỳ thu hút vốn đầu tư bằng mọi cách đã qua rồi, phải có nội lực thì sức khỏe nền kinh tế mới bền vững, quốc gia mới lớn mạnh.