Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)

Đây là ý kiến của ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) trong cuộc trao đổi với Báo Hải quan về công tác giám sát cải cách TTHC ở Việt Nam.

Cải cách TTHC hướng tới cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh là nhiệm vụ cấp bách được đặt ra trong Nghị quyết 19/NQ-CP ngày 28-3-2014 và Nghị quyết 19/NQ-CP ngày 12-3-2015. Theo ông, công tác giám sát đóng vai trò như thế nào trong việc thúc đẩy cải cách TTCH?

Cách tiếp cận mới của Nghị quyết 19 là đưa ra lộ trình cụ thể, gắn với mục tiêu, định lượng cụ thể về việc giảm thời gian và thủ tục hành chính, gắn với trách nhiệm của các cơ quan đơn vị và người đứng đầu, hướng tới gắn với trách nhiệm của cá nhân cụ thể.

Để đảm bảo thực hiện được chương trình này thì giám sát là rất quan trọng. Bên cạnh đó, có cả vai trò của hiến kế, phản biện của người dân và DN để đảm bảo sẽ ban hành được hệ thống chính sách tốt nhất. Vai trò giám sát của người dân và DN là ở chỗ sau khi hệ thống chính sách được ban hành, các cơ quan chức năng thường nói họ đã thực hiện tốt nhất các chính sách, nhưng người dân và DN có thể cảm nhận được không? Quyết định quan trọng của Nghị quyết 19 là đề cao vai trò giám sát của người dân và xã hội thông qua sự hài lòng của người dân và DN đối với chất lượng thực hiện. Đây là lần đầu tiên trong một Nghị quyết của Chính phủ đề cao vai trò giám sát.

Khâu yếu nhất của cải cách môi trường kinh doanh của Việt Nam là khâu thực hiện. Chúng ta có nhiều chương trình hành động, Nghị quyết… nhưng không đi vào thực tiễn được vì thực hiện không nghiêm. Tăng cường vai trò giám sát là tạo ra áp lực để thúc đẩy quá trình thực hiện các giải pháp cải cách, trong đó có cải cách TTHC. Đây là khâu có tính chất quyết định khắc phục điểm yếu nhất hiện nay là thực hiện.

Thưa ông, vai trò, nhiệm vụ của VCCI trong giám sát cải cách TTHC được thể hiện như thế nào?

Hiện nay để thực hiện nhiệm vụ của mình trong khâu giám sát, VCCI thường xuyên thực hiện những cuộc điều tra xã hội học, trong đó cuộc điều tra lớn nhất là PCI. Các cuộc điều tra này sẽ lấy ý kiến về vấn đề điều hành của các cơ quan chính quyền, về cải cách TTHC và đây là tấm gương phản chiếu sự hài lòng của người dân và DN đối với công tác điều hành và thực hiện TTHC của các cơ quan chính quyền. Đây là những công cụ có tác dụng thúc đẩy cải cách rất lớn.

Ngoài ra, qua các hội nghị, hội thảo, góp ý trực tiếp của DN, qua các phương tiện truyền thông… hàng tháng, hàng quý chúng tôi đều có báo cáo với Thủ tướng Chính phủ cũng như báo cáo các kỳ họp Quốc hội về những vấn đề về môi trường kinh doanh, trọng tâm là cải cách TTHC.

VCCI cũng tổ chức thảo luận, tập hợp lấy ý kiến DN về những phương án của các dự thảo văn bản pháp luật, đồng thời trao đổi với các bộ, ngành về vấn đề này. Có rất nhiều ý kiến, kiến nghị của VCCI đã được các bộ, ngành tiếp thu. Dù cải cách TTHC còn cần nhiều nỗ lực để cải thiện nhưng có được môi trường đầu tư kinh doanh như hiện nay có tiếng nói quan trọng của VCCI.

Trong quá trình thực hiện vai trò giám sát cải cách TTHC, VCCI đã gặp những khó khăn gì?

Trong quá trình này, VCCI gặp khó khăn do một số cơ quan lấy ý kiến của cộng đồng DN hay của VCCI theo kiểu chiếu lệ với thời gian rất gấp. Vì thời gian quá ngắn, những cuộc lấy ý kiến chiếu lệ như thế thường không hiệu quả. Về phía cộng đồng DN, bên cạnh những DN, Hiệp hội tham gia tích cực đóng góp xây dựng chính sách, vẫn còn những bộ phận DN, Hiệp hội thờ ơ, tỷ lệ phản hồi thấp, các DN chưa thực sự coi việc hiến kế, phản biện, giám sát nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách TTHC là nhiệm vụ của chính mình.

Đối với quá trình tiếp thu, bên cạnh các cơ quan Chính phủ rất tích cực trong tiếp thu, phản hồi nhanh ý kiến của DN, thì nhiều cơ quan chưa thực sự coi trọng ý kiến của DN, nhiều ý kiến hợp lý của DN chưa được tiếp thu vào các văn bản được ban hành. Điều đó làm giảm hiệu quả của sự giám sát, phản biện của DN.

Theo quan sát của ông, thời gian qua cải cách TTHC của Việt Nam, trong đó có cải cách TTHC trong lĩnh vực Hải quan đã có những chuyển biến như thế nào?

Trong suốt thời gian dài, cải cách TTHC ở Việt Nam chậm trễ và còn khoảng cách khá xa giữa môi trường kinh doanh của Việt Nam với các nước khi thứ hạng của Việt Nam rất thấp.

Nhưng từ khi có Nghị quyết 19, dường như nó đã khởi động làn sóng đổi mới nói chung, đổi mới TTHC nói riêng để tạo ra đột phá mới về cải cách TTHC với một loạt chuyển biến tích cực, đồng bộ, đột biến của các bộ, ngành. Trong đó ngành Tài chính, đặc biệt là Tổng cục Hải quan đã đi đầu trong làn sóng đổi mới này. Tôi đặc biệt ấn tượng với cách làm việc và theo tôi đây cũng là nguyên nhân thành công của cải cách TTHC của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, đó là rất coi trọng ý kiến của DN và Hiệp hội DN, rất chú trọng hợp tác với cơ quan đại diện cho cộng đồng DN là VCCI. Những ý kiến của chúng tôi gửi tới Tổng cục Hải quan thường được tiếp thu và phản hồi tích cực. Tổng cục Hải quan và Bộ Tài chính có cách làm rất thiết thực là đối thoại trực tiếp với các DN và Hiệp hội DN, đã phối hợp với các DN để rà soát từng Thông tư, Nghị định, cùng bàn giải pháp để cải cách TTHC trong lĩnh vực này. Đây là bí quyết thành công của của ngành Tài chính nói chung và Tổng cục Hải quan nói riêng.

Theo ông, để công tác giám sát cải cách TTHC đạt được hiệu quả cao nhằm cải thiện tích cực môi trường kinh doanh của Việt Nam, cần lưu ý những vấn đề gì?

Theo tôi cần phải nâng cao trách nhiệm và tính chuyên nghiệp của các cơ quan tham gia giám sát. Đặc biệt phải nâng cao vai trò của các Hiệp hội DN trong việc tham gia tích cực hơn vào quá trình này. Người dân và các DN cũng phải nhận thức được trách nhiệm, vai trò của mình trong việc giám sát cải cách TTHC, phản ánh thẳng thắn, kịp thời, chính xác, có trách nhiệm về chất lượng thực hiện các dịch vụ công của chính quyền, trên cơ sở đó, Chính phủ và các ngành liên quan mới có thể cải thiện công tác này một cách mạnh mẽ. Về phía các cơ quan công quyền phải cầu thị, lắng nghe, tiếp thu, giải trình ý kiến của người dân, DN để cải thiện hoạt động của mình.

Trân trọng cảm ơn ông!