Thời gian gần đây đã diễn ra không ít cuộc hội họp bàn về cơ hội của FTA này với kinh tế Việt Nam, đặc biệt là với ngành nông, thủy sản. Điều đó cũng dễ hiểu, bởi Việt Nam vốn là nước XK nông, thủy sản lớn, với hàng chục mặt hàng lọt "top" tỷ USD.

Chính người đứng đầu Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cũng từng nhấn mạnh: "Với cam kết xóa bỏ thuế NK lên tới gần 100% biểu thuế và giá trị thương mại mà hai bên đã thống nhất trong EVFTA, cơ hội gia tăng XK cho những mặt hàng Việt Nam có lợi thế như dệt may, da giày, nông sản, thủy sản (kể cả gạo, đường, mật ong, rau củ quả), đồ gỗ… là rất đáng kể".

Cơ hội nhiều, song đáng nói hơn những thách thức mà nông sản Việt phải vượt qua cũng không hề ít. Điển hình như nông sản Việt XK vào EU sẽ không dễ dàng đáp ứng vấn đề quy tắc xuất xứ để hưởng ưu đãi thuế, nhất là với các mặt hàng nông sản NK nguyên liệu về để chế biến. Ngoài ra, cam kết FTA không giúp gỡ bỏ hay giảm bớt các rào cản kỹ thuật cùng các biện pháp vệ sinh an toàn thực phẩm... Trong khi đó, phải thừa nhận, sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam ở các khía cạnh như chất lượng, mẫu mã, giá cả, tính chuyên nghiệp còn hạn chế; chi phí sản xuất tăng khi phải nỗ lực đáp ứng các tiêu chuẩn rất cao của thị trường EU...

Đem lên "bàn cân" so sánh, trong số các FTA mà Việt Nam tham gia từ trước tới nay, mức cam kết trong EVFTA có thể coi là mức cam kết cao nhất mà Việt Nam đạt được. Điều này càng có ý nghĩa khi hiện nay mới chỉ hơn 42% kim ngạch XK của Việt Nam sang EU được hưởng mức thuế 0% theo Chương trình ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP). Rõ ràng, trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu, cạnh tranh ngày càng gay gắt hiện nay, nông sản Việt không thể vì khó khăn mà bỏ lỡ những cơ hội lớn mở ra từ EVFTA.

Muốn vậy, các chuyên gia hiến kế, tiếp tục cải cách môi trường kinh doanh sẽ là giải pháp hữu hiệu giúp các DN nông nghiệp Việt Nam thích ứng trong bối cảnh mới. Cụ thể, các bộ, ngành cần cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh và mở rộng quyền tự do kinh doanh cho các DN; cải cách và hoàn thiện thể chế, quy định pháp luật theo luật quốc tế và liên quan tới EVFTA. Đặc biệt, Chính phủ nên bảo vệ quyền sở hữu tài sản của DN nông nghiệp và đào tạo, hỗ trợ DN chuẩn bị, đối phó kịp thời với các tranh chấp thương mại.

Đương nhiên, trong cuộc "chạy đua" tận dụng cơ hội tại FTA đình đám này, các DN cũng không thể chỉ ngồi im đợi chờ hỗ trợ từ phía cơ quan quản lý nhà nước. Họ thực sự cần không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh cho các mặt hàng, sản phẩm, tăng cường liên kết chuỗi giá trị nông nghiệp và tích cực tham vấn những vướng mắc tới các cấp để tháo gỡ kịp thời, từ đó rộng đường XK, dần nâng cao nội lực cho mình...