Một trong những mục tiêu quan trọng ngành Hải quan đặt ra trong kế hoạch chuyển đổi số là 100% thủ tục hải quan được thực hiện trên môi trường mạng (phi giấy tờ). Trong ảnh: hoạt động nghiệp vụ tại Cục Hải quan Cao Bằng. Ảnh: Thái Bình

Tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp

Theo ghi nhận của Tạp chí Hải quan, các chuyên gia, đại diện cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao nỗ lực về hiện đại hóa của ngành Hải quan, cũng như nỗ lực trong tiến trình chuyển đổi số hiện nay để tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hải quan.

TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia cho rằng, chuyển đổi số của ngành Hải quan đã có những tác động rất tích cực với người dân và doanh nghiệp. Điển hình là đã số hóa thông qua cung cấp dịch vụ công trực tuyến ở mức cao (mức độ 3, 4 trước đây hay dịch vụ công toàn trình theo quy định hiện nay-PV). Vấn đề đặt ra là cơ quan Hải quan cần triển khai những bước tiếp theo như thế nào để chuyển đổi số một cách hiệu quả.

Cùng quan điểm, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam đánh giá hiệu quả cao công tác chuyển đổi số của ngành Hải quan và ngành Thuế, xem đây là những lĩnh vực tiên phong về chuyển đổi số của ngành Tài chính. “Nếu không có chuyển đổi số, không có thủ tục hải quan điện tử, hóa đơn điện tử… các doanh nghiệp rất khó thực hiện thủ tục hải quan, làm thủ tục liên quan tới thuế do phải mất rất nhiều thời gian và nhiều thủ tục giấy tờ...”, bà Nguyễn Thị Cúc nhấn mạnh.

Đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhận xét, Hải quan là một trong những ngành tiên phong áp dụng bộ công cụ quản lý hiện đại vào công tác quản lý và công tác tuyên truyền hỗ trợ đối với người dân, doanh nghiệp. Những động thái về chuyển đổi số của cơ quan quản lý nhà nước đã giúp cho người dân, doanh nghiệp hiểu đúng, hiểu trúng để tương tác với cơ quan Hải quan, qua đó thực hiện tốt nghĩa vụ của mình và giải quyết những khúc mắc gặp phải trong sản xuất kinh doanh, cũng như trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, thực hiện nghĩa vụ thuế...

Dù đạt được kết quả đáng ghi nhận, nhưng các chuyên gia nhìn nhận tiến trình chuyển đổi số của ngành Hải quan vẫn đang ở giai đoạn đầu và còn nhiều dư địa để thực hiện. Trong tiến trình đó, ngành Hải quan cũng phải lường trước những khó khăn, thách thức để có cách ứng phó một cách hiệu quả.

Các khó khăn, thách thức đặt ra như tư duy về chuyển đổi số trong một bộ phận cán bộ công chức cần phải có sự thay đổi để tạo được định hướng, mang tính chất đường hướng các quy trình nghiệp vụ; vấn đề về an ninh mạng…

“Công cuộc chuyển đối số trong lĩnh vực hải quan và thuế đã đạt được những cơ sở quan trọng ban đầu. Tuy nhiên, chuyển đổi số vẫn còn ở phía trước, đòi hòi sự vận động chuyển mình liên tục từ các chỉ đạo từ trên xuống dưới, sự trang bị cơ sở kỹ thuật đồng bộ cùng với nền tảng pháp lý căn bản tương ứng. Để có được sự thành công trong chuyển đổi số của ngành Hải quan, các yếu tố đóng vai trò quyết định đó là sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo và sự vào cuộc của toàn ngành Hải quan với các giải pháp đồng bộ từ xây dựng, hoàn thiện các văn bản chính sách, nghiệp vụ, cơ cấu tổ chức, quy trình quản lý đến việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hải quan. Cùng với đó là sự đồng hành của người dân, doanh nghiệp trong chuyển đổi số, qua đó tạo động lực thúc đẩy sự phát triển và sự thành công của chuyển đổi số ngành Hải quan”, ông Nguyễn Bắc Hà, Trưởng Ban Hội viên và Đào tạo (VCCI) nêu quan điểm.

Gắn ứng dụng công nghệ với cải tiến quy trình nghiệp vụ

Theo Phó Trưởng phòng Quản lý hàng hóa XNK (Cục Giám sát quản lý về hải quan, Tổng cục Hải quan) Bùi Minh Hải, thời gian qua, ngành Hải quan đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa hải quan. Trước yêu cầu, mục tiêu tiếp tục phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn, phục vụ công tác quản lý nhà nước hiệu quả hơn, ngành Hải quan luôn đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu.

Liên quan đến chuyển đổi số của ngành Hải quan, cơ quan Hải quan đang tập trung thực hiện Hải quan số, song song với đó là tiếp tục cắt giảm, đơn giản hóa hơn nữa các bước, các khâu của thủ tục hành chính, đặc biệt là thủ tục đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.

“Hiện nay, hàng thuộc danh mục kiểm tra chuyên ngành nhóm II của các bộ, ngành, khi làm thủ tục xuất nhập khẩu sẽ rơi vào luồng Vàng (phải kiểm tra chi tiết hồ sơ). Tuy nhiên, khi xây dựng Hải quan số với các yêu cầu cải cách, ngành Hải quan đã tính toán, đưa ra các yêu cầu, bài toán nghiệp vụ để 100% hàng hóa thuộc nhóm II đều không bị rơi vào luồng Vàng. Điều này sẽ căn cứ vào dữ liệu đầu vào, đối chiếu khai báo của doanh nghiệp với dữ liệu của cơ quan Hải quan và dữ liệu của bộ, ngành...”, bà Bùi Minh Hải chia sẻ.

Với chủ trương và nỗ lực này, cơ quan Hải quan kỳ vọng và đặt mục tiêu tiếp tục tăng tỷ lệ các lô hàng luồng Xanh (được thông quan tự động) và giảm tỷ lệ luồng Vàng, luồng Đỏ. Đây là một điểm cải cách rất lớn mà ngành Hải quan đang nỗ lực thực hiện để đưa lại những hiệu quả rõ rệt hơn cho doanh nghiệp.

Ngoài ra, ngành Hải quan cũng đẩy mạnh dụng công nghệ thông tin, ứng dụng các công nghệ hiện đại vào công tác quản lý về hải quan để triển khai tiến trình chuyển đổi số một cách thực chất, hiệu quả.