Dây chuyền tái chế chai nhựa của Duy Tân Recycling. Ảnh: TL

Tái chế là yêu cầu bắt buộc

Chia sẻ tại Diễn đàn Mekong Connect mới đây, ông Trần Việt Anh, Chủ tịch Hiệp hội Tái chế chất thải Việt Nam đã nêu lên những chuyển động về chính sách đối với ngành tái chế tại Việt Nam. Tại thị trường EU, những sửa đổi gần đây nhất áp dụng cho các mục tiêu hàm lượng tái chế đã đưa ra tỷ lệ thành phần tái chế là 30% đối với chai nước uống bằng nhựa và bao bì nhạy cảm tiếp xúc (bao bì tiếp xúc trực tiếp thực phẩm hoặc vật tư y tế) với PET, 10% đối với bao bì nhạy cảm tiếp xúc không phải PET và 35% đối với bao bì nhựa khác vào năm 2030 . Đề xuất dự thảo cũng sẽ tăng các mục tiêu đó lên 50% đối với tất cả các loại bao bì tiếp xúc nhạy cảm và 65% đối với các loại bao bì khác, bao gồm cả chai nước giải khát, vào năm 2040.

Còn ở trong nước, Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã quy định về trách nhiệm tái chế của nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR). Theo đó, các DN chỉ có 2 lựa chọn: tổ chức tái chế các sản phẩm liên quan bao bì, hoặc phải đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế sản phẩm bao bì.

Với những yêu cầu mới từ chính sách từ phía thị trường cũng như quy định pháp lý như trên, ông Trần Việt Anh khuyến nghị các DN cần cập nhật các Nghị định, Thông tư liên quan tới vấn đề tái chế để có sự chuẩn bị và cách thức thực hiện phù hợp để đáp ứng các quy định này. “Không phải cứ mua máy về tái chế là xong mà DN còn phải chứng minh được đầu ra của sản phẩm tái chế. Cùng với đó là tiêu chuẩn kỹ thuật của sản phẩm tái chế để đảm bảo những quy định về môi trường, về an toàn thực phẩm…” – ông Trần Việt Anh nhấn mạnh.

Bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM cho biết, để tăng cường hiệu quả của công tác tái chế cũng như phát triển ngành công nghiệp tái chế trong tương lai, TPHCM đã giao nhiệm vụ cho Sở Tài nguyên và Môi trường thực hiện điều tra, khảo sát tình hình tái chế trên địa bàn. Theo đó, Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM đã có những số liệu cơ bản về các cơ sở tái chế trên địa bàn cũng như các cơ sở thu mua phế liệu là mạng lưới cho việc thu gom; số liệu về những vật liệu có thể tái chế được trên địa bàn, qua đó làm nền tảng cho việc xây dựng kế hoạch về phân loại rác cũng như tái chế trên địa bàn TPHCM. Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM cũng đã thực hiện việc xây dựng đề án quy hoạch xử lý chất thải rắn thành phố đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó có những quy định cũng như định hướng các khu vực, quỹ đất phục vụ công tác phân loại rác tại nguồn và thực hiện tái chế chất thải. Hiện đề án này đang trình Bộ Xây dựng để thực hiện thẩm định.

Phải xem rác là tài nguyên

Là DN tiên phong trong lĩnh vực tái chế rác thải nhựa, Công ty nhựa tái chế Duy Tân (Duy Tân Recycling) đã đạt được nhiều thành công ấn tượng. Ông Lê Anh, Giám đốc phát triển bền vững, Công ty Duy Tân Recycling chia sẻ, ông đã rất tự hào khi nhìn thấy những chai nhựa đựng nước được làm từ nhựa tái chế của Việt Nam được bán tại thị trường Mỹ. Theo đó nhà máy của Duy Tân Recycling hiện có công suất 60.000 tấn/năm, tương đương với hơn 4 tỷ chai nhựa được tái sinh mỗi năm. Khi vận hành tối đa công suất có thể đạt tới 100.000 tấn, tương đương 7 tỷ chai nhựa. Trong 10 tháng năm 2023, Duy Tân Recycling đã tái chế được 18.200 tấn rác thải nhựa, tương đương 1,6 tỷ chai nhựa. Như vậy, mỗi ngày có 90 tấn rác thải nhựa được thu gom và tái chế, tương đương 7 triệu chai. Trong số này, tỷ lệ tiêu thụ trong nước là 44%, và xuất khẩu đi các nước 56%.

Để đạt được kết quả này, ngoài các tiêu chuẩn ISO cho hệ thống quản lý, sản phẩm của Duy Tân Recycling còn đáp ứng các tiêu chuẩn của Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), chứng nhận từ Cơ quan An toàn thực phẩm châu Âu (EFSA), qua đó khẳng định chất lượng sản phẩm hạt nhựa tái sinh an toàn cho sức khỏe, phù hợp để sản xuất bao bì cho thực phẩm, bao gồm cả nước uống.

Đặc biệt, vào cuối tháng 10/2023, Duy Tân Recycling đã được trao chứng nhận DN công nghệ cao do Bộ Khoa học và Công nghệ cấp và mới đây đã được trao danh hiệu Hàng Việt Nam chất lượng cao - chuẩn hội nhập. Điều này cho thấy ngành tái chế hiện nay không còn là ngành thô sơ như trước đây mà đã trở thành ngành công nghệ cao và sản phẩm của công ty không chỉ đạt các quy chuẩn thị trường nội địa mà còn đáp ứng đầy đủ hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng quốc tế, phục vụ cho thị trường xuất khẩu.

Nói về các cơ hội cho ngành tái chế, ông Trần Việt Anh chia sẻ, cách đây ít ngày Hiệp hội tái chế chất thải Việt Nam đã tiếp đoàn Hiệp hội tái chế Đài Loan (Trung Quốc) với khoảng 15 DN tái chế qua tìm cơ hội đầu tư về tái chế tại Việt Nam. “Điều này có nghĩa là họ đã nhìn thấy nguồn tài nguyên ở Việt Nam và chúng ta đang ngồi trên hàng triệu tấn tài nguyên, đó là rác sinh hoạt” – ông Việt Anh cho biết.

Theo đó, các DN tái chế Đài Loan đã tới TPHCM và một số tỉnh để tìm hiểu, đầu tư và khai thác tái chế rác sinh hoạt, thậm chí khai quật tất cả các bãi rác đã chôn lấp hàng chục năm nay để làm nguyên liệu tái chế. Ông Việt Anh nhìn nhận, hoạt động tái chế nhìn qua thì có vẻ khó nhưng thực ra lại chính là tương lai. Bởi tái chế sẽ giúp giảm các vấn đề về môi trường và tạo ra những nguyên liệu mới. Như trường hợp Duy Tân Recycling đang bán hạt nhựa tái chế PET đắt hơn 30% so với hạt nhựa chính phẩm.

Ông Việt Anh cũng chia sẻ, mỗi năm ngành thép nhập gần 20 triệu tấn than để làm chất đốt. Để giảm thiểu phát thải CO2 theo yêu cầu của EU, ngành thép phải thay thế 1-2 triệu tấn than bằng viên đốt từ rác thải nhựa. “Rất nhiều đơn vị ngành thép đã đặt hàng Hiệp hội tái chế chất thải Việt Nam những rác thải nhựa để tạo thành viên đốt với số lượng lên tới 1.000 tấn/ngày. Nếu chúng ta không khai thác rác thải sinh hoạt thì sẽ đánh mất cơ hội, trong khi Đài Loan, Thái Lan đang làm rất tốt. Với gần 10.000 tấn rác mỗi ngày, TPHCM phải xem rác là tài nguyên và đẩy mạnh hoạt động thu gom, phân loại rác và giảm thiểu hoàn toàn chôn lấp bằng biện pháp tái chế” – ông Việt Anh nhấn mạnh.