Toàn cảnh cửa khẩu Cha Lo (Quảng Bình). (Ảnh: Quang Tấn)

Hình ảnh mới nơi vùng biên giới

Từ thành phố Đồng Hới, chúng tôi theo đường Hồ Chí Minh đến ngã 3 Khe Ve rồi ngoặt lên cửa khẩu Cha Lo trong thời tiết nhiều bất lợi. Từ ngã 3 Khe Ve, thời tiết bắt đầu thay đổi, bầu trời xám đi, càng gần biên giới mưa càng nặng hạt, xối xả. Ở một số đoạn đường dốc, hẹp và nhiều mây mù, hàng dài xe tải nối đuôi nhau. Hình ảnh này khác với quang cảnh vắng vẻ ở 2 cửa khẩu chúng tôi vừa đi qua là Lao Bảo (Quảng Trị), Cầu Treo (Hà Tĩnh). Anh Lê Thuận Khương - công chức Cục Hải quan Quảng Bình chia sẻ: Từ khi có cầu Hữu Nghị (năm 2011), nối tỉnh Khăm Muộn (Lào) với tỉnh Na-khôn-pha-nôm (Thái Lan) đường 12A trở thành cung đường ngắn nhất để hàng hóa từ vùng Đông bắc Thái Lan qua Lào về Việt Nam. Đồng thời, tuyến đường bên nước bạn Lào cũng được nâng cấp nên tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động XNK, vận chuyển hàng hóa.

Sau 3 giờ đồng hồ di chuyển, chúng tôi đặt chân đến trụ sở Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo khi bóng tối bắt đầu buông xuống, trời vẫn mưa như trút nước. Lúc này, các cán bộ hải quan cửa khẩu Cha Lo mới trở về đơn vị sau một ngày làm việc. Tiếp chúng tôi tại trụ sở đơn vị, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo Lê Đình Sang cho biết: “Tổng biên chế tại Chi cục là 44 người. Thời điểm này, mặt hàng trâu bò sống có xuất xứ Thái Lan đang NK nhiều qua cửa khẩu (khoảng 5-6 xe mỗi ngày). Do đây là hàng hóa thuộc luồng Đỏ (phải kiểm tra thực tế 100%), phải đợi tập kết đủ lô hàng mới kiểm tra nên thời gian thông quan kéo dài hơn. Vì vậy, để tránh ánh tắc, chúng tôi bố trí công chức tập trung làm thủ tục giải phóng hàng nhanh cho doanh nghiệp. Thời gian thực tế hoàn thành kiểm tra đối với lô hàng trung bình khoảng 1 tiếng nên một số cán bộ thường xuyên về muộn hơn”.

Mặc dù vậy, sáng hôm sau, từ 6 giờ 30 phút sáng, chúng tôi đã đi cùng cán bộ công chức Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo làm việc tại cửa khẩu. Sáng sớm, trời vẫn mưa dai dẳng nhưng lượng người, phương tiện làm thủ tục XNC, XNK đã nhộn nhịp. Một số cửa hàng, dịch vụ ăn uống, đổi ngoại tệ cũng mở cửa sớm để phục vụ doanh nghiệp và người dân. Bên trong nhà làm việc, người dân, doanh nghiệp đợi làm thủ tục xếp hàng dài. Còn hai bên cánh gà cửa khẩu, tiếng máy, còi xe trên làn đường dành cho phương tiện làm thủ tục XNK trở nên rộn ràng. Ông Lê Đình Sang cho biết: “Tính đến 12-8, đối với hàng hóa XNK, tổng số tờ khai làm thủ tục hải quan tại đơn vị đạt 7.545 tờ khai, tăng 34% so với cùng kỳ năm 2015. Tổng trọng lượng hàng hóa XNK đạt 615 nghìn tấn, tăng 9% so với cùng kỳ. Nhờ đó, kim ngạch hàng hóa XNK đạt 262 triệu USD, tăng 32% so với cùng kỳ năm 2015. Có được kết quả trên một phần là do nhà liên ngành mới đã hoàn thành và đưa vào sử dụng cùng với các kho, bãi tập kết được mở rộng góp phần tạo điều kiện cho cộng đồng doanh nghiệp XNK, hành khách XNC và các cơ quan Nhà nước thực hiện thủ tục hành chính một cách thuận lợi và nhanh chóng hơn”.

Lực lượng Hải quan và Biên Phòng chụp ảnh lưu niệm tại cửa khẩu Ảnh: Quang Tấn

Hải quan và Biên Phòng cửa khẩu Cha Lo (Quảng Bình) phối hợp kiểm tra hàng hóa, phương tiện XNC

Trong bối cảnh các tỉnh miền Trung có số thu giảm mạnh do giảm số thu từ mặt hàng gỗ (cửa khẩu Lao Bảo - Quảng Trị số thu đạt 17%, cửa khẩu Cầu Treo số thu đạt 30%) thì cửa khẩu Cha Lo có số thu đạt 41,3%. Một trong những nguyên nhân để có được kết quả trên là do công tác phối hợp giữa Hải quan và Biên phòng trong kiểm tra, giám sát hàng hóa XNK đã tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Được biết, thời gian qua Nghị định 112/2014/NĐ-CP và Thông tư 09/2015/TT-BQP của Bộ Quốc phòng, đã khiến nhiệm vụ của cơ quan Hải quan và cơ quan liên quan tại một số cửa khẩu tại miền Trung bị chồng chéo, làm tăng thủ tục hành chính khi một phương tiện phải làm 2 lần thủ tục xuất cảnh/nhập cảnh, gây khó khăn cho DN kéo dài thời gian thông quan hàng hóa. Tuy nhiên, riêng tại cửa khẩu Cha Lo, theo ông Lê Đình Sang, lực lượng Hải quan và Biên phòng đã thống nhất trong việc kiểm tra, kiểm soát đối với người, phương tiện, hàng hóa qua cửa khẩu. Theo đó, khi làm thủ tục cho hàng hóa XNK, lực lượng Biên phòng và Hải quan sẽ phối hợp cùng kiểm tra nhưng lực lượng Hải quan là chủ trì. Trong trường hợp Hải quan cửa khẩu Cha Lo đã kiểm tra hàng hóa, chấp nhận thông quan cho lô hàng thì lực lượng Biên phòng sẽ công nhận kết quả trên.

Vẫn còn trăn trở

Việc được đầu tư cơ sở vật chất đã giúp những con số về kim ngạch hàng hóa, lượng hàng hóa và tờ khai tăng cao nhưng ở cửa khẩu Cha Lo vẫn còn nhiều nỗi lo khi số thu vẫn còn khiêm tốn. Theo lãnh đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo, nguyên nhân là do cơ cấu kim ngạch có sự biến động đáng kể, mặt hàng trái cây và trâu, bò sống tăng mạnh nhưng lại là nhưng mặt hàng không thuế, trong khi những mặt hàng có thuế như gỗ, thạch cao, tinh bột sắn lại giảm đáng kể.

Bên cạnh đó, những con “sóng ngầm”về buôn lậu, ma túy đang diễn biến ngày càng phức tạp. Từ lâu nạn buôn lậu ma túy, pháo nổ ở Cha Lo vẫn được xem là điểm đen. Hoạt động của tội phạm ma túy tại một số tỉnh nằm trên tuyến đường 12 (nước bạn Lào) có chiều hướng gia tăng. Có tình trạng, người dân Quảng Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh làm ăn sinh sống tại Lào và người Lào đang tìm cách móc nối để vận chuyển ma túy qua các cửa khẩu đường bộ về Việt Nam tiêu thụ. Theo ông Lê Đình Sang, từ đầu năm đến nay, Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo đã phối hợp với cơ quan chức năng bắt giữ 12 vụ vi phạm. Qua đó thu giữ 0,52kg lá cần sa khô; 47kg thuốc nổ; 58,4kg phải nổ và 2,002 m3 gỗ các loại.

Mặc dù cửa khẩu Cha Lo đang không ngừng đổi thay nhưng có thể thấy những thay đổi ấy vẫn chưa được như kỳ vọng của nhiều lực lượng đóng chốt tại cửa khẩu. Song, trong những ngày công tác tại đơn vị, tôi nhận thấy rõ sự tận tụy, trách nhiệm của các cán bộ Hải quan nơi đây và cả công tác phối hợp liên ngành của Hải quan với các đơn vị thực hiện nhiệm vụ tại cửa khẩu, đem lại cho tôi những ấn tượng khó phai về hình ảnh cán bộ công chức Chi cục Hải quan Cha Lo, những người đang ngày đêm đối mặt với khó khăn, những trọng trách trong thực hiện nhiệm vụ gác cổng nền kinh tế nơi biên cương Tổ quốc.