Những con kiến chicatanas béo mập được thu hoạch vào mùa xuân ở Oaxaca. Ảnh: Twitter.

Gabriel Hernández Cruz là một giáo viên sống ở ngoại ô thành phố Oaxaca, bang Oaxaca, miền nam Mexico. Cô là một trong những người mong chờ mùa xuân, bởi sau các trận mưa đầu mùa là sự xuất hiện của loài kiến chicatanas. Thời điểm này chúng rời tổ và bay khắp trời.

Vào sáng sớm, bầu trời đầy kiến màu đỏ nâu với thân hình dày và đôi cánh trong suốt. Tiếng vỗ cánh của chúng phát ra vù vù vang rộn trên không trung.

Trước bình minh, các hộ gia đình ở bang Oaxaca đều đi bắt kiến để chế biến thành đặc sản của vùng. Gabriel cho hay: "Bắt loài kiến này không khó. Chúng chậm chạp và thường rơi đầy dưới đất, lũ trẻ lại thích chạy xung quanh và nhặt chúng. Cảnh tượng hệt như những trận mưa toàn kiến. Sau khi bắt thì gom thành đống rồi đem rang trên chảo lớn".

Kiến chicatanas chỉ tới trong 1 hoặc 2 ngày nên loại đặc sản này càng trở nên nổi tiếng. Đầu bếp Ricardo Arellano, sống trong một thị trấn nhỏ ở La Cañada, Oaxaca, nhớ về chuyện mình ăn những con kiến bay này mỗi năm. Anh kể: "Mẹ tôi thường đặt chúng vào một chiếc bánh mì ngô dày, cho thêm đậu và bơ lên trên, hoặc dùng kiến làm thành một loại sốt".

Trong gian bếp của Criollo, một trong những nhà hàng cao cấp bậc nhất ở Oaxaca do đầu bếp Enrique Olvera quản lý, Arellano đang chuẩn bị món sốt theo cách của mẹ anh. Anh bắt đầu rang kiến để cả cánh trên chiếc chảo lớn, đảo chúng nhẹ nhàng. Sau đó anh rang lá bơ và ớt trước khi cho tất cả nguyên liệu vào molcajete (cối và chày truyền thống của người Mexico làm từ đá núi lửa) cùng với vài ánh tỏi sống. Sốt làm xong thường dùng để rưới lên bánh mì ngô. Hương vị đậm đà, gợi cho các thực khách về mùi của phomat hun khói.

Làm sốt không phải cách duy nhất để thưởng thức kiến chicatanas, một số người chỉ đơn giản là rang chúng lên và bỏ cánh đi rồi ăn như một loại hạt. Số khác lại chỉ chọn phần bụng và đuôi kiến để ăn thay vì cả con và cánh như đầu bếp Arellano.

Làm sốt ăn kèm bánh mì ngô từ kiến chicatanas. Ảnh: Twitter.

Ngoài ra, có người lại bóp lấy phần chất béo trắng bên trong con kiến để làm một loại sốt ngậy hơn, hoặc nghiền kiến ra và trộn với muối để ăn kèm với đồ uống. Đầu bếp Enrique Olvera thì dùng chicatanas để làm sốt mayonnaise ăn với ngô bao tử, tạo nên một biến tấu mới cho elote (món ngô nướng), vốn là món ăn đường phố nổi tiếng của Mexico.

Ăn côn trùng đã phổ biến ở Mexico từ rất lâu. Arellano cho hay: "Khi một người mẹ cố gắng nuôi sống gia đình mà không có thực phẩm, những con kiến này là lựa chọn tốt nhất vì chúng giàu hương vị và có hàm lượng protein cao".

Từng là món ăn trong bữa cơm bình dân của mỗi gia đình mà không có ở nhà hàng, chicatanas ngày nay lại được bán với giá rất cao trong các địa chỉ ăn uống cao cấp. Arellano mua những túi kiến sống với giá khoảng 850 pero/pound (46 USD cho mỗi nửa kg). Chúng hiện là một món "cao lương mỹ vị", chỉ có trong vài ngày mỗi năm nên giá cả cũng phần nào cho thấy điều đó.

Hiện nay rất nhiều loại côn trùng khác cũng có mặt trong các nhà hàng cao cấp và được nhiều thực khách tìm kiếm. Arellano cho rằng tính tò mò cũng như sự thay đổi của ẩm thực thế giới đang làm cho những loại côn trùng này trở thành một phần ẩm thực tương lai. Dù lượng protein dồi dào như nhau (tương đương với thịt bò), nhưng mỗi loại có một kiểu chế biến riêng. Hơn nữa, côn trùng ít bị môi trường ảnh hưởng hơn nên tổ chức Liên Hợp Quốc đánh giá đây sẽ là nguồn thực phẩm tương lai.