“Sức khỏe” 12 đại dự án “đắp chiếu”: Nhà máy đạm Ninh Bình vẫn ngập trong nợ nần
	Đạm Ninh Bình, Đạm Hà Bắc, DAP số 2 vẫn lỗ lớn
	Hàng loạt sai phạm tại nhà máy Đạm Ninh Bình

Nhà máy đạm Ninh Bình là 1 trong số những dự án thua lỗ điển hình đã được cơ cấu lại khoản nợ. Ảnh: Nguyễn Thanh

Được cảnh báo vẫn lỗ nặng

Mới đây, Kiểm toán Nhà nước đã hoàn thành báo cáo kiểm toán dự án Nhà máy đạm Ninh Bình của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem).

Theo đó, tổng mức đầu tư ban đầu của dự án là 397 triệu USD, sau đó tăng lên hơn 497 triệu USD, rồi lại tăng lên 667 triệu USD (tương đương hơn 10,8 nghìn tỷ đồng) vào năm 2007.

Dự án khởi công năm 2008 và vận hành thương mại vào tháng 10/2012.

Kết quả sản xuất kinh doanh của Nhà máy đạm Ninh Bình thua lỗ kéo dài trong thời gian qua. Thời gian dừng nghỉ máy để khắc phục sự cố, hỏng hóc nhiều. Lỗ lũy kế của nhà máy đến hết năm 2018 là hơn 4.900 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu nhà nước âm hơn 2.600 tỷ đồng.

Chi phí đầu tư đề nghị quyết toán của dự án là hơn 12,4 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, vì nhiều lý do nên Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính cho rằng dự án chưa đủ điều kiện quyết toán theo quy định hiện hành.

Ngay cả đơn vị kiểm toán độc lập là Công ty TNHH hãng kiểm toán AASC cũng kiểm toán và từ chối đưa ra ý kiến do không có đầy đủ số liệu, hồ sơ tài liệu và không có đầy đủ căn cứ, cơ sở, bằng chứng xác nhận.

Trên cơ sở hồ sơ, tài liệu của dự án do Vinachem, Ban quản lý dự án Nhà máy đạm Ninh Bình, Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình cung cấp, Kiểm toán Nhà nước cũng cho rằng chưa có đầy đủ hồ sơ, tài liệu, căn cứ, thông tin để đánh giá, xác nhận tính đúng đắn, trung thực, hợp lý của số liệu nguồn vốn đầu tư, chi phí đầu tư đề nghị quyết toán.

“Mặc dù Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Hội đồng quản trị Tổng công ty hóa chất Việt Nam chịu trách nhiệm lập kế hoạch đàm phán… làm cơ sở trình Chính phủ hai bên xem xét, quyết định nếu dự án có hiệu quả và ý kiến của các bộ ngành, nhưng Vinachem không xem xét một cách thấu đáo và toàn diện mà vẫn tiến hành phê duyệt quyết định đầu tư, dẫn đến sau khi hoàn thành, nhà máy vận hành không hiệu quả, hoạt động sản xuất kinh doanh thua lỗ, mất vốn chủ sở hữu như một số ý kiến các bộ, ngành đã cảnh báo”, báo cáo của Kiểm toán Nhà nước nêu rõ.

Nhiều tồn tại trong chọn nhà thầu EPC

Kết quả kiểm toán cho thấy, việc chọn nhà thầu EPC (nhà thầu thực hiện hợp đồng tổng thầu EPC, bao gồm thiết kế, cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình-PV) của dự án còn nhiều tồn tại, ảnh hưởng đến tính hiệu lực, hiệu quả của gói thầu EPC nói riêng và dự án nói chung.

Nhà thầu tham gia đàm phán với chủ đầu tư là Tổng công ty Thiết kế Thầu khoán Hoàn Cầu Trung Quốc (HQCEC).

Qúa trình đánh giá năng lực nhà thầu EPC còn hạn chế, thiếu thông tin để khẳng định năng lực nhà thầu. Do đó thông tin năng lực của nhà thầu khi báo cáo Thủ tướng Chính phủ là thiếu căn cứ, thông tin, tài liệu để chứng minh.

Bên cạnh đó, quá trình đàm phán để nhà thầu đưa vào hợp đồng nhiều nội dung gây bất lợi cho chủ đầu tư, nhiều nội dung không rõ ràng, tiềm ẩn nguy cơ gây bất đồng ý kiến khi giải quyết các tồn tại của gói thầu EPC.

Cụ thể, trong quá trình triển khai, Vinachem không tuân thủ ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc dừng đàm phán hợp đồng EPC để đấu thầu. Sau khi có chỉ đạo, chủ đầu tư vẫn tổ chức đoàn sang Bắc Kinh (Trung Quốc) 3 ngày để thông báo ý kiến của Thủ tướng Chính phủ và 24 ngày sang Trung Quốc để tiếp tục đàm phán hợp đồng EPC trong khi chưa xin chủ trương của Thủ tướng.

Sau đó Vinachem và Bộ Công Thương mới có báo cáo gửi Thủ tướng về kết quả đàm phán hợp đồng EPC và đề nghị cho phép ký hợp đồng EPC với nhà thầu Trung Quốc.

Ngoài ra, khi nhà thầu đề xuất tăng giá gói thầu EPC 48 triệu USD, từ 432 triệu USD lên 480 triệu USD thì chủ đầu tư không xem xét thương thảo và làm rõ lý do, căn cứ, cơ sở của việc điều chỉnh tăng đối với từng nội dung chi tiết…

Thời gian tới, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Thủ tướng Chính phủ kiểm điểm tập thể, cá nhân liên quan những tồn tại, sai phạm chủ yếu trong quá trình thực hiện dự án.

Bên cạnh đó, chỉ đạo Bộ Công an điều tra làm rõ sai phạm của tập thể, cá nhân có liên quan để xử lý theo quy định của pháp luật với một số nội dung.

Cụ thể như quá trình đàm phán, nhà thầu đề xuất danh mục một số thiết bị, công nghệ có thông số kỹ thuật, nguồn gốc xuất xứ… thay đổi so với hồ sơ yêu cầu nhưng chủ đầu tư không xem xét, đề nghị làm rõ nguyên nhân phải thay đổi và sự ảnh hưởng, tác động của những thay đối đó đến yếu tố kỹ thuật và tài chính của gói thầu EPC.

Sử dụng vốn tự có của dự án để thực hiện ủy thác cho Công ty tài chính cổ phần Hóa chất sai quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư của dự án, không đúng thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ được giao, lãi suất ủy thác thấp gây thiệt hại vốn doanh nghiệp nhà nước…

Chưa kịp thời xem xét, làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm của các bên liên quan đối với việc nhà máy sau khi đưa vào vận hành khai thác đã gặp nhiều sự cố về kỹ thuật, hỏng hóc phải dừng máy để sửa chữa khắc phục, phát sinh nhiều chi phí, ảnh hưởng lớn đến hiệu quả đầu tư dự án…