Đại biểu (ĐB) Quốc hội Dương Trung Quốc (đoàn Đồng Nai), người có thâm niên 14 năm là ĐBQH đã trao đổi với Báo Hải quan về cách thức để đổi mới hoạt động nghị trường.

Có ĐBQH đã từng chia sẻ về một thời QH khi thảo luận, chất vấn đã chia hai hội trường để vấn đề thảo luận được sâu hơn. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Việc chia hay không chia không quan trọng, quan trọng là tạo được môi trường để nhiều người có được cơ hội phát biểu ý kiến. Vì dẫu sao, hoạt động của ĐBQH có nhiều việc nhưng việc nói lên tiếng nói là quan trọng, tiếng nói đó không chỉ là của cá nhân ĐBQH đó mà là đại diện của nhân dân. Người dân thông qua tiếng nói đấy để biết người ĐB có nói lên tiếng nói của nhân dân hay không.

Còn chia hai hội trường thì khó phân biệt thế nào là xã hội hay thế nào là kinh tế. Hỏi tôi là người chuyên về xã hội hay kinh tế tôi không biết, nhưng quan trọng là cách làm. Tôi ví dụ như ý kiến của tôi phát biểu trong những kỳ họp trước giờ đã thành hiện thực, đó là QH không chỉ họp trong hai kỳ mà QH họp quanh năm khi vai trò của Ủy ban Thường vụ QH và các Ủy ban của QH có thêm nhiều hình thức giám sát trực tiếp, chất vấn hay điều trần. Hoạt động này cần tăng cường, đặc biệt là các Ủy ban của QH đi vào những vấn đề cụ thể để giải quyết.

Bây giờ chúng ta có công cụ truyền thông tốt. Chúng ta làm tốt thì người dân cảm nhận được chứ không chỉ là họp xuân thu nhị kỳ. Thứ hai là, đã ra hội trường thì phải tìm được giải pháp mà giải pháp không chỉ là chất vấn các bộ trưởng.

Tôi đề nghị đã ra hội trường chất vấn là chất vấn Thủ tướng và các Phó Thủ tướng phụ trách, các bộ trưởng chỉ là người hỗ trợ. Ví dụ, chất vấn về vấn đề an toàn thực phẩm có các bộ trưởng: Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công Thương, Công an… thì một vấn đề được nêu ra có thể tương đối đi đến cùng giải pháp, đó như là một lời hứa để người dân, Quốc hội giám sát.

Vậy còn không gian và thời gian chất vấn có nên được điều chỉnh để không quá hành chính như hiện nay, thưa ông?

Việc chất vấn cần được nâng chất lượng hơn và dùng các hoạt động của các Ủy ban của QH để tạo nhiều không gian hơn là người dân chỉ được quan sát qua các phiên họp toàn thể rất là ngắn.

Về khuôn khổ thời gian, quan trọng là linh hoạt. Ví dụ nội dung giải quyết được rồi thì tan họp, còn vấn đề nào cần thời gian để tìm ra giải pháp, phiên họp có thể kéo dài, đến tối cũng được, không có vấn đề gì. Đây là điều bình thường ở QH các nước, tại sao ta lại bị hành chính hóa?

Nhưng cũng không nhất thiết cố đặt câu hỏi hay phát biểu như có ĐB nói “vì còn thời gian tôi phát biểu không thì ngại nhân dân”. Hay trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn kỳ họp thứ 10 vừa rồi, phiên trả lời chất vấn của Thủ tướng kết thúc sớm. Nên chăng trừ trường hợp chúng ta có thông tin ông có công việc quan trọng của quốc gia thì phải nói rõ Thủ tướng phải đi tiếp khách, Thủ tướng phải ra sân bay, chứ như vậy người dân phản ứng là hết sức có cơ sở.

Công tác lập pháp của Quốc hội khóa XIII có một điểm mới là lần đầu tiên một cá nhân ĐBQH đề nghị xây dựng luật là Luật Hành chính công. Cá nhân ông suy nghĩ gì về điểm mới này?

Tôi rất hoan nghênh ĐB Trần Thị Quốc Khánh. Việc này luật pháp cũng cho phép. Hiện nay công tác lập pháp chủ yếu là do các cơ quan hành pháp trình dự án, giờ QH cố gắng phấn đấu chủ động hơn, bản thân cá nhân tôi và một số ĐBQH khác cũng mong muốn làm một cái gì đó. Tôi với ĐB Nguyễn Minh Thuyết (ĐBQH khóa XI, XII – PV) đã bàn với nhau làm Luật Ngôn ngữ. Đất nước mình ngôn ngữ rất đa dạng, ngôn ngữ xã hội, ngôn ngữ thông tấn… và hiện nay đang ở tình trạng khá rối loạn, chúng tôi muốn làm nhưng rất là khó nên tôi đánh giá cao chị Khánh, chị có hoạt động lâu năm, bản thân học luật, nên khuyến khích ủng hộ. Tôi nghĩ rằng nếu tôi còn là ĐBQH nhiệm kỳ nữa tôi sẽ cố gắng xây dựng Luật Ngôn ngữ vì càng ngày càng thấy việc đó là cần thiết.

Để đưa ra một giải pháp tâm huyết cho hoạt động nghị trường thời gian tới, ông có ý kiến gì?

Đó là tính chuyên nghiệp, chứ không phải là chuyên trách, chuyên trách chỉ là cơ cấu thôi. Để có tính chuyên nghiệp cần hai phía, một là năng lực, kỹ năng của bản thân ĐBQH và phía thứ hai là để hoạt động QH thành công hay không chính là người dân có tham dự vào không, có tin cậy hoạt động của QH không. Đây không phải là câu chuyện “quả trứng, con gà” nhưng QH hoạt động tốt, người dân mới tin, dân tin thì dân mới giám sát mạnh, từ đó QH càng hoạt động chất lượng. Nếu để tình trạng như hiện nay là có sự thờ ơ, nghi ngại, chưa thực sự tin tưởng của người dân vào QH thì sẽ tác động ngược lại vào chất lượng hoạt động của QH. Sự so sánh này có thể không đúng, nhưng như cầu thủ đá bóng, sân vận động càng đông bao nhiêu, có cổ vũ, có khen chê bao nhiêu thì cầu thủ càng hoạt động tốt hơn. Làm sao nghị trường được mọi người quan tâm, người ĐBQH cũng có một sự cổ vũ, chỗ dựa để phát huy.

Xin cảm ơn ông!