Thời gian qua, do tình hình kinh tế khó khăn khiến một số địa phương trong đó có TPHCM xảy ra tình trạng người lao động “ồ ạt” đi rút BHXH một lần. Từ đầu năm 2024 đến nay, tình trạng này có còn tiếp tục tái diễn không, thưa ông?

Lợi ích lớn nhất của BHXH là lương hưu, đảm bảo tuổi già an vui cho người lao động. Việc chọn rút BHXH một lần khiến người lao động sau này về già không có lương hưu, có thể trở thành gánh nặng cho con cháu hoặc phải làm việc để kiếm sống khi đã đến tuổi nghỉ hưu.

Song do nguồn lao động trên địa bàn chủ yếu là lao động nhập cư làm việc tại các khu chế xuất, khu công nghiệp…, để thuận tiện cho việc đi làm và sinh hoạt hàng ngày họ buộc phải tạm trú tại thành phố. Khi mất việc cuộc sống của họ gặp rất nhiều khó khăn chính vì vậy hưởng BHXH một lần là phương án họ buộc phải lựa chọn để có tiền trang trải cho cuộc sống và giải quyết những khó khăn trước mắt.

Trong năm 2023, TP.HCM đã giải quyết chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp cho hơn 1,4 triệu lượt người hưởng. Trong đó, số người được giải quyết trợ cấp BHXH một lần là 112.759 người, tăng 3,9% so với năm 2022.

Năm 2024, theo dự báo các quý đầu năm 2024 các ngành nghề, sản xuất như tài chính, giày da, may mặc… tiếp tục cắt giảm việc làm, song sau đó sẽ giảm dần từ các quý cuối năm 2024. Nguyên nhân cắt giảm việc làm của các ngành nghề này là do nền kinh tế thế giới chưa phục hồi, do tác động của chiến sự giữa Nga – Ukraina vẫn tiếp tục diễn ra.

Ngoài ra, do tác động của sửa đổi Luật BHXH người lao động lo sợ không còn được nhận BHXH một lần hoặc chỉ còn được nhận 50% thời gian đóng BHXH nên dự báo số người nhận BHXH một lần tại TPHCM trong năm 2024 tiếp tục tăng so với năm 2023. Trong quý 1/2024, BHXH TPHCM đã giải quyết cho 22.765 người hưởng BHXH một lần.

Việc rút BHXH một lần được coi là giải pháp tình thế, trước mắt, vậy khi cuộc sống ổn định, người lao động muốn nộp lại tiền để khôi phục có được không, thưa ông?

Theo ghi nhận, trong thực tế đã có rất nhiều người sau khi nhận BHXH một lần muốn nộp lại tiền để phục hồi số năm đã tham gia BHXH cho đủ điều kiện hưởng lương hưu. Tuy nhiên, hiện pháp luật về BHXH chưa quy định trường hợp này.

Có nghĩa là, nếu đã hưởng BHXH một lần thì quá trình đóng trước đó không còn. Khi đi làm trở lại, người lao động phải tham gia BHXH lại từ đầu. Vì vậy, người lao động nên cân nhắc kỹ trước khi quyết định rút BHXH một lần.

Do đó, nếu chẳng may trong tình huống bị thất nghiệp, người lao động nên đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp học nghề để vượt qua khó khăn trong thời gian tìm công việc mới. Còn quá trình đóng BHXH nên bảo lưu, chờ tìm được công việc mới sẽ tham gia trở lại.

Để hạn chế tình trạng hưởng BHXH một lần cũng như gắn bó hơn với hệ thống an sinh, cơ quan BHXH TPHCM đã triển khai những giải pháp gì để “giữ chân” người lao động, thưa ông?

Theo tôi, nhằm hạn chế tình trạng hưởng BHXH một lần, các sở, ban, ngành cần có chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp, phát triển thị trường lao động nhằm duy trì việc làm cho người lao động. Đồng thời, sửa đổi chính sách bảo hiểm thất nghiệp theo hướng thực sự là công cụ hiệu quả hơn. Ngoài ra, cần tăng cường phát huy hiệu quả các chính sách nhằm giải quyết các khó khăn về tài chính trước mắt của người lao động như chính sách hỗ trợ vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội,...

Về phía BHXH TPHCM, đơn vị đã và đang tăng cường công tác tuyên truyền và phổ biến pháp luật nhằm nâng cao nhận thức về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc đóng góp tích lũy cho chế độ hưu trí khi về già, từ đó tạo sự đồng thuận của người dân nói chung và người tham gia BHXH nói riêng. Bên cạnh đó, tuyên truyền mạnh mẽ khẳng định việc rút BHXH một lần đồng nghĩa với việc trong tương lai người lao động khi đến tuổi về hưu sẽ không có thu nhập hằng tháng từ lương hưu để bảo đảm cuộc sống hằng ngày và không được cấp thẻ BHYT miễn phí để chăm sóc sức khỏe khi về già... Do đó, nhận BHXH một lần chỉ có thể giải quyết nhu cầu kinh tế trước mắt, nhưng về lâu dài, sẽ thiệt thòi cho người lao động.

Theo đó, cần tăng cường công tác tổ chức thực hiện chính sách BHXH củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống BHXH thông qua đẩy mạnh cải cách tinh gọn bộ máy tổ chức thực hiện, nâng cao tính hiệu quả trong thực thi chính sách.

Xin cảm ơn ông!