Độc đáo

Tôi đến Cuba vào đúng dịp mùa thu, khí hậu ôn hòa, thời tiết khoảng 20 - 26 độ C và khá mát mẻ. Đảo quốc xinh đẹp này có hai mùa rõ rệt, mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 và mùa khô từ tháng 1 đến tháng 4. Nhưng đi du lịch Cuba thích hợp nhất là dịp tháng 9 đến tháng 12 hằng năm.

Điều thú vị nhất với chúng tôi khi đến Thủ đô Havana là những chiếc xe cổ chạy khắp phố phường, vừa quyến rũ vừa rất độc đáo, chắc ít nơi nào trên thế giới có được. Cuba luôn tự hào vì là Thủ đô của những chiếc xe ô tô cổ kính như vậy. Khi mới đặt chân đến đây, người ta có cảm giác như lạc vào một thế giới khác hẳn – Viện bảo tàng của những Chevrolet, Ford, Cadillac cổ, nhiều chiếc hầu hết sản xuất từ những năm 1920, phổ biến là thập niên 50-60. Xe cũ nhưng vẫn còn chạy bon trên các đường phố, khoe mẽ bởi những màu sắc sặc sỡ.

Thuê một chiếc xe Ford cổ màu đỏ rất sành điệu, tôi và mấy anh bạn đồng nghiệp được lái xe chở đi dọc con đường đá cổ kính chạy dọc bờ biển hướng về trung tâm. Anh tài xế còn khá trẻ, vui vẻ chuyện trò. Anh cho biết, chiếc xe này sản xuất từ năm 1928. Tuy là xe cổ nhưng nó trông rất duyên dáng. Khi ngồi lên, tiếng máy nó giòn tan và nó lao đi với tốc độ 70-80 km /giờ. Chiếc xe mui trần là một lựa chọn hay khi di dạo chơi ngoài phố. Với người dân Cu ba, sở hữu một chiếc xe cổ là niềm tự hào. Anh tài xế cho biết, chiếc xe có giá khoảng 50.000 USD nghĩa là bằng một chiếc xe hơi hạng sang ở Việt Nam, nhưng anh không có ý định bán nó, bởi không chỉ thủ tục mua bán xe ở Cuba khá phức tạp mà đó chính là phương tiện đem lại thu nhập khá cao cho gia đình anh.

Câu chuyện của tài xế xoay quanh việc bảo dưỡng chiếc xe. Vì là xe cổ nên nó cũng hay hỏng hóc. Ở Cuba do bị cấm vận lâu nên không thể có đồ mới thay thế, nhất là với xe cổ. Vì vậy người ta phải tự xoay sở chế tạo những phụ tùng thay thế, mỗi tài xế chính là một thợ sửa xe chuyên nghiệp. Vậy là Thủ đô Havana trở thành một nơi có ngành sửa chữa ô tô để tự bảo dưỡng cho những chiếc xe có tuổi đời “bô lão”. Đáng ngạc nhiên, những chiếc xe vẫn giữ vẻ đẹp nguyên thủy nhưng có nhiều màu sắc khá sặc sỡ, được sơn tút lại theo nhu cầu thẩm mỹ thị hiếu của người sở hữu nó.

Xe cổ có mặt ở rất nhiều nơi, có lẽ nhiều hơn cả xe mới và nó quen thuộc với người dân nơi đây. Đến nỗi, có anh bạn công tác tại Cuba cho biết, khi công ty anh mang sang một chiếc xe Ford everest đời mới đến đây mấy năm trước, ai cũng đến ngắm nghía như một vật thể lạ. Xe gắn bó với người dân trong đời sống và chính là một phương tiện đem lại một nguồn thu nhập quan trọng cho họ. Xe cổ phục vụ khách du lịch. Khách có thể thuê xe để đi chơi hoặc thuê tài xế chở đi các điểm du lịch với giá cả khá đắt đỏ. Ví dụ, khi thuê chiếc xe này, chúng tôi phải trả 30 USD cho chuyến đi khoảng 30 phút từ khách sạn vào trung tâm phố cổ. Nhưng bù lại, chúng tôi được ngồi trên những chiếc xe cổ có một không hai trên thế giới ngắm bờ biển, lâu đài cổ và phố phường Cuba tươi đẹp.

Những ngày ở Cuba, đi trên bờ biển, khu trung tâm, hay dưới chân khách sạn, chúng tôi luôn gặp những chiếc xe cổ duyên dáng, kiêu hãnh và chẳng lẫn vào đâu. Nhiều xe đỗ bên ngoài các khách sạn để đón khách du lịch, chỉ chờ một cái vẫy tay là chủ xe sẵn sàng đáp ứng nhu cầu của bạn.

Xe cổ có một vẻ đẹp độc đáo từ màu sắc, hình dáng cho đến cách vận hành sử dụng nó bởi những người tài xế chuyên nghiệp. Ngoài việc người dân Cuba sử dụng nó trong sinh hoạt hằng ngày, đi làm, xe cổ được quý như một món đồ cổ quý giá. Khó ước tính lượng xe cổ còn lại trên đất nước này, nhưng có lẽ nó cũng còn khoảng cả chục ngàn chiếc. Ngoài phục vụ du khách, xe cổ còn được dùng để tổ chức lễ cưới, đưa rước cô dâu và đó là những hình ảnh rất đẹp, rất quý tộc và có vẻ hoài cổ.

Lai lịch xe cổ

Với hàng chục ngàn xe hơi cổ, được sản xuất từ những năm đầu và giữa thế kỷ 20 đang lưu hành, Cuba chính là thiên đường xe cổ. Về lai lịch, lần đầu tiên người dân Cuba nhìn thấy chiếc xe hơi lần đầu tiên vào năm 1898. Lúc đó, một nhà tư sản mua một chiếc xe từ Pháp về để kinh doanh. Vận tốc xe chỉ khoảng 10km/h nhưng là một sự kiện đặc biệt ở La Habana lúc ấy. Đến đầu thế kỷ 20, Cuba nhập hàng loạt xe Ford, Chevrolet của Mỹ. Anh tài xế chở chúng tôi đi chơi cho biết, chiếc xe của anh vẫn còn khá rẻ vì có những chiếc xe cổ và độc hơn có thể được bán với giá triệu đôla, bởi nó là hàng độc nhất vô nhị. Sau thời kỳ đó, xe được nhập vào Cuba từ Liên Xô những thập niên 50-60 là Volga, Moscovich. Những xe này vẫn còn hoạt động tốt cho đến hiện nay.

Năm 1959, Chủ tịch Fidel Castro thực hiện cuộc cách mạng chưa từng có, ông phát biểu trước toàn dân Cuba: “Cadillac không đem lại việc làm cho chúng ta. Cadillac không làm tăng trưởng kinh tế quốc gia. Chúng làm giảm tất cả”. Từ thời điểm đó, Chủ tịch Fidel Castro tạm dừng nhập tất cả các loại xe từ Mỹ và áp đặt luật pháp nghiêm ngặt về chủ sở hữu xe ở Cuba. Những năm sau, cộng với lệnh cấm vận của Mỹ, Liên Xô sụp đổ, Cuba hầu như không có xe nhập mới nữa.

Ở Cuba, người sở hữu và yêu thích xe cổ được sinh hoạt trong những câu lạc bộ xe cổ. Thường mỗi tỉnh ở Cuba đều có một câu lạc bộ như vậy. Thành viên câu lạc bộ thường sở hữu những chiếc xe cổ còn khá nguyên vẹn như khi xuất xưởng. Văn phòng Sử học thành phố La Habana là nơi quản lý Câu lạc bộ xe cổ, với khoảng hơn 400 chiếc xe nổi tiếng như Ford, Cadilac. Khi muốn sửa chữa, người sở hữu phải được Văn phòng cho phép. Thường kỳ mỗi sáng chủ nhật, câu lạc bộ lại tổ chức diễu hành xe cổ đi khắp Thủ đô La Habala.

Hiện nay, Cuba bắt đầu thí điểm mở cửa thị trường mua bán xe tư nhân, tuy nhiên giá xe khá đắt đỏ, đắt hơn cả Việt Nam vì vậy rất ít người có đủ tiền để sở hữu những chiếc xe đời mới đắt tiền và xe cổ vẫn là một biểu tượng đáng nhớ của Havana.