Khi cái nóng oi ả của những ngày đầu hạ ùa về, cũng là lúc chúng tôi bắt đầu cuộc hành trình về vùng biên giới Đông Bắc Tổ quốc. Qua vài lần liên hệ bằng điện thoại, chúng tôi may mắn khi được ngồi trên chuyến xe cùng với các cán bộ Hải quan cửa khẩu Hoành Mô. Họ đang trở lại đơn vị sau kết thúc khóa tập huấn hướng dẫn sử dụng Hệ thống VNACCS/VCIS do Cục Hải quan tỉnh tổ chức. Đây là hệ thống thông quan điện tử của Hải quan Nhật Bản, dự kiến sẽ áp dụng cho Hải quan Việt Nam vào đầu năm 2014. Với những kiến thức mới này, họ là những con người làm chủ công nghệ trong tương lai.

Công chức Hải quan CK Hoành Mô làm thủ tục cho hàng hóa XNK

Chiếc xe lăn bánh chưa đầy 30 phút. Trời bất ngờ đổ trận mưa lớn, báo hiệu cho một chuyến đi đầy khó khăn của chúng tôi. Chỉ vài phút sau, trong xe như được hâm nóng với câu chuyện mưa lũ tại cửa khẩu Hoành Mô. Dường như mưa lớn, kéo theo lũ đã gắn liền với đời sống các cán bộ hải quan nơi đây. Điện thoại từ cửa khẩu báo về, đêm qua ở cửa khẩu có mưa lớn, đến giờ trời vẫn chưa ngớt! Mưa lớn kéo dài hai tiếng đồng hồ là khu vực cửa khẩu trở thành biển nước! Chắc anh em lại có một đêm thức trắng để ngăn lũ. Đã nhiều năm nay, mỗi khi mưa lớn, nước từ đầu nguồn chảy về, cửa khẩu Hoành Mô giống như “cái túi” đựng nước khổng lồ. Từ bãi kiểm hóa, khu nhà liên hợp, nhà ở… lại lênh láng nước. Cửa xuất-nhập hàng bị ngăn cách bởi 2 con đập tràn bắc ngang suối, cửa khẩu Hoành Mô bị cô lập, chẳng khác gì “ốc đảo nhỏ”.

Bãi kiểm hóa trước khi lũ về

Ngồi cùng xe với chúng tôi có anh Nguyễn Mạnh Toàn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Hoành Mô. Đoán được tâm trạng lo lắng của chúng tôi, anh cho biết vào thời điểm này hàng năm, tình trạng ngập lụt ở cửa khẩu Hoành Mô xảy ra “như cơm bữa”. Lũ rút nhanh phải mất 7 đến 8 tiếng, còn lâu hơn có thể kéo dài đến vài ba ngày. Không những thế, để hoạt động XNK hàng hóa ổn định trở lại phải mất cả tuần lễ. Để khắc phục tình trạng này, trước mỗi mùa lũ, đơn vị lại rục rịch chuẩn bị phương án, cũng như thành lập Ban chỉ đạo phòng, chống lụt bão. Ngoài ra, còn có một đội thanh niên xung kích luôn sẵn sàng chờ lệnh thực hiện nhiệm vụ. Cứ thấy mưa lớn, không kể ban ngày hay ban đêm, qua hệ thống báo động anh em lại phân công nhau trực chiến. Trong phương án chống lũ, đơn vị đã tính đến trường hợp có phải cấp cứu người đột xuất. Đường ngập cũng khiến cho hoạt động XNK ngưng trệ. Hàng hóa XNK bị ứ đọng khiến DN nhiều phen điêu đứng.

Bãi kiểm hóa nước lũ ngập lênh láng

Sự trăn trở của người lãnh đạo đơn vị này, cũng là nỗi lo chung của 28 cán bộ, công chức, người lao động hiện đang công tác tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Hoành Mô. Thế nhưng lũ lớn không thể ngăn nổi lòng quyết tâm của các cán bộ hải quan nơi đây. Họ vẫn đang phấn đấu cải thiện nguồn thu vào ngân sách Nhà nước, đẩy lùi hoạt động buôn lậu, góp phần hoàn thành nhiệm vụ cấp trên giao.

Đầu giờ chiều, chúng tôi mới đến được cửa khẩu Hoành Mô. Được bao quanh đồi núi, cửa khẩu Hoành Mô tọa lạc ở một dải đất bằng phẳng rất thuận lợi cho việc giao thương. Vừa trải qua một trận lũ lớn, cả khu vực cửa khẩu vẫn còn ướt nhoẹt bùn đất. Nước rút đến đâu, cán bộ Hải quan lại tranh thủ làm thủ tục XNK cho hàng hóa đến đó.

Nói về tình hình XNK hàng hóa qua địa bàn, anh Nguyễn Mạnh Toàn cho hay, cửa khẩu Hoành Mô hiện có 35 DN hoạt động XNK. 6 tháng đầu năm 2013 kim ngạch hàng hóa XNK đạt 25,5 triệu USD, giảm 26,5% so với cùng kỳ năm 2012. Hàng hóa tập trung ở những loại hình XNK, gồm: Nhập kinh doanh; xuất kinh doanh, tạm nhập-tái xuất. Kim ngạch hàng hóa XNK giảm do dừng hoạt động tạm nhập-tái xuất mặt hàng dầu diesel. Mặt khác, do nhu cầu phía đối tác Trung Quốc nên hoạt động XK hải sản, lâm sản… diễn ra không đều, kéo theo số DN làm thủ tục tại đơn vị giảm. Một nguyên nhân ảnh hưởng lớn đến hoạt động XNK qua địa bàn là sự khắc nghiệt của khí hậu.

Vượt qua những khó khăn khách quan, tập thể cán bộ Chi cục Hải quan cửa khẩu Hoành Mô đã nỗ lực trong công tác thu ngân sách; chống buôn lậu… Cụ thể, từ đầu năm đến nay, Chi cục đã ngăn chặn 4 vụ buôn lậu, thu giữ hàng vi phạm ước tính 73 triệu đồng. Bên cạnh đó, tại Chi cục đã có 92,1% số DN tham gia thủ tục hải quan điện tử; 98% số tờ khai và 98,8% kim ngạch được thực hiện thủ tục hải quan điện tử. Tính đến ngày 25-6, số thu NSNN đạt 12,5 tỷ đồng, tương đương 26,7% chỉ tiêu.

Tuyến Quốc lộ 18C nối từ thị trấn Tiên Yên với cửa khẩu Hoành Mô mới được thông xe chưa lâu, hi vọng sẽ mở ra cánh cửa giao thương. Trong tương lai, cán bộ Hải quan cửa khẩu Hoành Mô sẽ bận rộn hơn với công tác quản lý hàng hóa XNK.

Quang Hùng