Nâng cao trách nhiệm người đứng đầu, bảo vệ quyền lợi của người làm công tác kế toán. Ảnh: ST

Phân cấp, phân quyền để triển khai hiệu quả hơn

Theo Bộ Tài chính, Luật Kế toán quy định về chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước trong lĩnh vực kế toán của Bộ Tài chính, các bộ, ngành khác, UBND các cấp. Các quy định còn tương đối chung chung gây khó khăn trong việc xác định được trách nhiệm của từng cơ quan. Ngoài ra, các bộ, ngành, UBND chưa được giao cụ thể việc thanh tra, kiểm tra, giám sát các đối tượng thuộc phạm vi quản lý nên làm giảm hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực kế toán.

Hơn nữa, thời gian vừa qua đã xuất hiện tình trạng trì trệ trong một bộ phận xã hội do tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm. Ngoài ra, nhiều vụ án kinh tế đã cho thấy nhiều người đứng đầu đơn vị thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Nhiều người làm công tác kế toán vi phạm pháp luật thụ động do phải chấp hành mệnh lệnh của lãnh đạo trong khi Luật chưa có quy định về việc người làm kế toán được quyền báo cáo và bảo lưu ý kiến của mình để phòng tránh rủi ro nghề nghiệp.

Vì thế, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo tờ trình đề nghị xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 7 luật, trong đó có Luật Kế toán số 88/2015/QH15 (Luật Kế toán).

Tại dự thảo Luật, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung chính sách về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nâng cao năng lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực kế toán; nâng cao trách nhiệm người đứng đầu, đảm bảo sự nhất quán và phù hợp với các quy định của pháp luật.

Dự thảo cũng sửa đổi, bổ sung quy định về phân cấp, phân quyền, làm rõ chức năng quản lý nhà nước của UBND cấp tỉnh; bổ sung trách nhiệm người đứng đầu đơn vị trong khu vực thi công thực hiện các nhiệm vụ; ký tên trên sổ kế toán, báo cáo tài chính, bảo quản lưu trữ tài liệu kế toán, tổ chức bộ máy kế toán tại đơn vị; bổ sung quy định bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người làm công tác kế toán…

Việc xác định rõ trách nhiệm của Bộ Tài chính, cơ quan ngang bộ và các địa phương theo hướng dẫn phân cấp các công việc phù hợp với đặc điểm quản lý, tổ chức hoạt động giúp cho các quy định pháp luật về kế toán được triển khai phù hợp và hiệu quả hơn.

Các nội dung hướng dẫn, biện pháp tổ chức điều hành đảm bảo kịp thời, phù hợp với từng đơn vị, địa phương, giúp các quy định pháp luật dễ đi vào cuộc sống; các phản ánh khó khăn, vướng mắc được tiếp nhận và giải quyết kịp thời. Việc phân cấp, phân quyền công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát với việc phân cấp phù hợp với nguồn lực của các cơ quan quản lý sẽ đảm bảo sâu sát, hiệu quả và đúng mục tiêu. Theo đó, Bộ Tài chính tập trung xây dựng cơ chế, chính sách chung, thực hiện thanh tra, kiểm tra đối với các đối tượng cần thiết, giải đáp các thắc mắc của bộ, ngành, địa phương khi có ý kiến khác nhau.

Góp phần phòng chống tham nhũng, tiêu cực

Đối với việc nâng cao trách nhiệm người đứng đầu, bảo vệ quyền lợi của người làm công tác kế toán, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung theo hướng người đứng đầu và người đại diện theo pháp luật của các đơn vị chịu trách nhiệm thực thi chính sách.

Theo Bộ Tài chính, việc quy định về trách nhiệm người đứng đầu nhằm giúp nâng cao trách nhiệm người đứng đầu; hoàn thiện quy định của pháp luật và phù hợp với các luật khác để tăng cường hiệu quả, hiệu lực quản lý tài chính, tài sản công. Đồng thời, tạo điều kiện để xử lý vi phạm khi người đứng đầu buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm, phòng chống tham nhũng lãng phí tại các đơn vị công cũng như bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp người làm kế toán để từ đó khắc phục tình trạng né tránh, đùn đẩy, sợ sai, sợ trách nhiệm, không dám nghĩ, không dám làm của kế toán trưởng và người làm công tác kế toán.

Dự thảo Luật bổ sung quy định về việc người làm kế toán có ý kiến khác với cấp trên và đã bảo lưu ý kiến của mình thì không phải chịu trách nhiệm về các sai phạm khi chấp hành ý kiến chỉ đạo của cấp trên. Bộ Tài chính cho rằng, quy định này sẽ giúp cho người làm kế toán giảm bớt rủi ro nghề nghiệp, yên tâm công tác, mạnh dạn có ý kiến khi phát hiện chỉ đạo của cấp trên sai nguyên tắc và đạo đức nghề nghiệp, từ đó góp phần phòng chống tham nhũng, tiêu cực ngay tại đơn vị.

Mặc dù luật đang được đề xuất sửa đổi, nhưng thời gian qua, công tác quản lý hoạt động kế toán vẫn luôn được Bộ Tài chính chú trọng triển khai. Mới nhất, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 66/2024/TT-BTC quy định về chức danh, mã số, tiêu chuẩn chuyên môn nghiệp vụ chức danh nghề nghiệp chuyên ngành kế toán và xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp từ kế toán viên lên kế toán viên chính trong đơn vị sự nghiệp công lập.

Trong đó, Thông tư yêu cầu kế toán viên phải hiểu rõ và tuân thủ Luật Kế toán, các chuẩn mực kế toán, các quy định của pháp luật khác về kế toán… cũng như phải có kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin, ngoại ngữ hoặc tiếng dân tộc. Kế toán viên chính cần phải nắm vững nguyên lý kế toán, các chế độ tài chính, thống kê và thông tin kinh tế có liên quan…