Báo Hải quan có cuộc trao đổi với PGS. TS. Trần Hoàng Ngân (ảnh) (ĐBQH Đoàn TP.HCM), Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội về vấn đề này.

Ông nhận định như thế nào về tiến trình CPH DNNN tính đến thời điểm hiện nay?

Trong giai đoạn 5 năm 2011-2015 đã sắp xếp 465 DNNN, trong đó CPH 353 DN, riêng 10 tháng năm nay đã CPH hơn 100 DN cho thấy quyết tâm của Chính phủ. Bên cạnh những mặt nhìn thấy được của việc CPH như DN làm ăn tốt hơn, quản lý minh bạch hơn, một số DN đã CPH nhưng chưa có chuyển biến về chất đối với quản trị, điều hành DN và hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Sự chậm trễ trong việc thực hiện CPH có nguyên nhân khách quan do những khó khăn trong khâu xác định giá trị DN, nhất là các DN có cơ cấu tài sản phức tạp, số lượng DN phải cổ phần hóa tương đối lớn, nhưng chủ yếu là do nguyên nhân chủ quan trong quản lý của các cấp, các ngành và DN chưa tích cực, nỗ lực khắc phục khó khăn thực hiện các biện pháp cần thiết để đẩy nhanh quá trình CPH.

Nghị định số 81/2015/NĐ-CP về công bố thông tin của DNNN được Chính phủ ban hành ngày 18-9-2015, có hiệu lực từ 5-11 chỉ rõ, người quản lý DNNN có thể bị kỷ luật, hạ lương, thậm chí là xử lý hình sự nếu DN vi phạm quy định về công bố thông tin dẫn đến gây thất thoát vốn Nhà nước. Theo ông, chế tài như vậy đã đủ mạnh để khắc phục những bất cập trong quá trình CPH vừa qua?

Nghị định số 81 quy định cụ thể các yêu cầu về việc thực hiện công bố thông tin, phương tiện, hình thức công bố thông tin. DN phải công bố chiến lược phát triển, kế hoạch sản xuất kinh doanh và đầu tư phát triển 5 năm và hàng năm, báo cáo đánh giá về kết quả thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh hàng năm và 3 năm gần nhất, báo cáo tình hình thực hiện sắp xếp, đổi mới hàng năm, báo cáo thực trạng quản trị và cơ cấu tổ chức, các báo cáo tài chính, chế độ tiền lương, tiền thưởng... Đặc biệt, về trách nhiệm, Nghị định số 81 quy định “các công ty con do Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ căn cứ các quy định tại Nghị định để vận dụng và thực hiện công bố thông tin theo quy định”.

Hiện tại chúng ta đã có Luật DN (sửa đổi) và Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư tại DN để cụ thể vai trò người đại diện, làm rõ nhiệm vụ, trách nhiệm của người đại diện vốn Nhà nước với cơ quan quản lý Nhà nước cũng như người đứng đầu cao nhất tại DN. Quy định như vậy là bởi theo quy định mới hiện nay, Nhà nước nắm 100% vốn Nhà nước mới là DN Nhà nước còn tại DN cổ phần thì chủ tịch HĐQT là do đại hội cổ đông bầu và có khi không phải đại diện vốn Nhà nước mà là cá nhân. Thời gian qua chúng ta còn chưa làm rõ vai trò người đứng đầu nên giờ phải làm tách bạch

Vậy theo ông, vấn đề là ở sự tách bạch chứ không chỉ nằm ở những quy định, chế tài?

Phải làm rõ cơ chế quản lý. Tôi cử anh về làm giám đốc, tôi quản lý anh về mặt hiệu quả, con người, bộ máy do anh quyết định. Nếu DN không phát huy hiệu quả thì anh là người chịu trách nhiệm đầu tiên, tôi cách chức anh. Như vậy phải thay đổi tư duy, thay đổi mô hình quản trị vốn Nhà nước hiện nay, đó là cái mà Chính phủ còn đang nợ Quốc hội.

Xin cảm ơn ông!