Ngành Hải quan đang đẩy mạnh cải cách hiện đại hóa nhằm giảm thiểu và đơn giản hóa thủ tục hành chính cho DN. Trong ảnh: CBCC Hải quan Hải Phòng kiểm tra hàng hóa XNK. Ảnh: T.BÌNH

Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật và để đảm bảo yêu cầu quản lí Nhà nước về hải quan, một số quy định về thủ tục giấy tờ vẫn không thể bỏ. Điều này cũng phù hợp với thông lệ quốc tế và những nước có nền hải quan tiên tiến trên thế giới vẫn duy trì yêu cầu này. Vấn đề liên quan đến quy định nộp hồ sơ hải quan là ví dụ.

Đảm bảo quy định và quản lí

Ông Âu Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lí về hải quan (Tổng cục Hải quan) cho biết, việc DN nộp hồ sơ hải quan cho cơ quan Hải quan là đảm bảo thực hiện theo quy định của pháp luật. Cụ thể, tại Khoản 2 Điều 22 Luật Hải quan sửa đổi, bổ sung năm 2005 quy định: “Hồ sơ hải quan được nộp, xuất trình cho cơ quan Hải quan tại trụ sở Hải quan…”.

Trao đổi với chúng tôi, nhiều cán bộ hải quan có kinh nghiệm cho biết, việc nộp hồ sơ hải quan không chỉ là thực hiện đúng quy định của Luật Hải quan mà trong thực tế hồ sơ hải quan còn là tài liệu quan trọng phục vụ công tác kiểm tra, giám sát hải quan, đặc biệt các lĩnh vực liên quan đến quản lí hải quan hiện đại đang được Ngành áp dụng theo lộ trình hiện đại hóa như quản lí rủi ro, kiểm tra sau thông quan (KTSTQ).

Theo đại diện Cục KTSTQ (Tổng cục Hải quan), một trong những bước quan trọng trong nghiệp vụ KTSTQ là thu thập, phân tích thông tin về đối tượng kiểm tra. Theo đó, sau khi thu thập, phân tích thông tin, cơ quan Hải quan sẽ đối chiếu thông tin đã được củng cố với hồ sơ hải quan được lưu tại đơn vị hải quan (làm thủ tục thông quan cho lô hàng).

Như vậy, nếu DN không nộp hồ sơ hải quan theo quy định, lực lượng KTSTQ sẽ không có được tài liệu quan trọng này phục vụ cho công tác kiểm tra. Theo lộ trình hiện đại hóa hải quan, công tác kiểm tra hải quan sẽ được chuyển mạnh từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”. Do đó, thời gian tới hoạt động KTSTQ sẽ được đẩy mạnh hơn nữa.

Không ảnh hưởng đến thời gian thông quan

Với yêu cầu tạo thuận lợi cho DN và trong bối cảnh ngành Hải quan đang thực hiện chính thức thủ tục hải quan điện tử, sắp tới là áp dụng Hệ thống thông quan tự động (VNACCS/VCIS), do đó quy định nộp hồ sơ hải quan được thực hiện theo quan điểm không ảnh hưởng đến thời gian thông quan hàng hóa của DN.

Theo ông Âu Anh Tuấn, với những tờ khai thuộc luồng Vàng, luồng Đỏ, DN sẽ phải xuất trình (nộp) hồ sơ cho cơ quan Hải quan kiểm tra trước khi thông quan hàng hóa theo quy định. Còn đối với tờ khai được phân luồng Xanh, Hệ thống thông quan tự động sẽ thông quan cho lô hàng mà DN không phải xuất trình (nộp) hồ sơ tại thời điểm này. Sau khi lô hàng thông quan một khoảng thời gian nhất định, DN mới phải xuất trình (nộp) hồ sơ hải quan liên quan đến lô hàng cho cơ quan Hải quan.

Theo Dự thảo Luật Hải quan (sửa đổi), dự kiến sau khi lô hàng (thuộc tờ khai luồng Xanh) được thông quan 7 ngày DN mới phải nộp hồ sơ cho cơ quan Hải quan. Điều này giúp DN ở xa trụ sở cơ quan Hải quan chủ động được về mặt thời gian.

Với hướng quy định như trên, yêu cầu DN nộp hồ sơ hải quan đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật, đáp ứng yêu cầu quản lí Nhà nước về Hải quan nhưng không gây ảnh hưởng đến thời gian thông quan hàng hóa của DN. Đồng thời thời gian nộp cũng rất linh hoạt, không gây khó khăn cho DN.

Cũng theo ông Âu Anh Tuấn, ở đất nước có nền hải quan phát triển hiện đại như Nhật Bản, họ yêu cầu sau khi lô hàng được thông quan 3 ngày DN phải nộp hồ sơ hải quan cho cơ quan Hải quan. Có nhiều dịp được tham quan, học tập kinh nghiệm ở Hải quan Nhật Bản, ông Tuấn cho biết, dù lượng tờ khai của bạn lên đến hàng chục triệu bộ/năm, gấp nhiều lần Hải quan Việt Nam nhưng DN vẫn chấp hành rất tốt quy định này. Phần lớn DN ở Nhật Bản đến nộp trực tiếp tại cơ quan Hải quan.

Bài 2: Phù hợp với thông lệ quốc tế

Thái Bình