Chế biến cá ngừ xuất khẩu. Ảnh: T.H

Hoãn đơn hàng vì nguyên liệu tăng giá

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, tính đến hết tháng 9/2018, XK thủy sản đạt 6,35 tỷ USD, tăng 5,3% so với cùng kỳ năm 2017. Trong đó, giá XK sang hai thị trường lớn nhất là Mỹ và EU đã vượt 1,1 tỷ USD; ba sản phẩm XK là tôm, cá tra và cá các loại đã đạt lần lượt 2,62 tỷ USD; 1,59 tỷ USD và 1,03 tỷ USD.

Trong các mặt hàng XK, mặt hàng cá tra có kim ngạch XK tăng mạnh nhất. Tính đến hết tháng 9/2018, giá trị XK cá tra đạt 1,59 tỷ USD, tăng 22,6% và chiếm 25,1% tổng giá trị XK thủy sản. Trong ba quý đầu năm nay, cá tra là nhóm sản phẩm thủy sản đạt mức tăng trưởng dương cao nhất.

Theo các DN, sở dĩ XK cá tra trong 9 tháng năm 2018 tăng so với cùng kỳ năm trước là do giá trị XK tại nhiều thị trường NK lớn như: Trung Quốc, Hồng Kông, Mỹ, EU, ASEAN đều tăng trưởng khả quan. Kèm theo đó là giá nguyên liệu tăng mạnh so với năm ngoái. Điều này kéo theo giá XK tăng và tổng giá trị XK cũng tăng theo. Tuy nhiên, hiện nay, các DN XK cá tra Việt Nam cũng đang đứng trước bài toán khó về việc thiếu nguyên liệu cá tra trong nước. Tính đến giữa tháng 10/2018, tại một số vùng nuôi tại ĐBSCL giá cá tra nguyên liệu đã tăng lên mức kỷ lục 35.000 - 36.500đồng/kg, cao hơn so với cùng kỳ từ 10.000 - 12.500 đồng/kg.

Theo DN chế biến cá tra xuất khẩu, giá cá tra nguyên liệu tăng cao do lượng cá tới lứa xuất bán trong dân hạn chế, trong khi nhu cầu hàng phục vụ chế biến xuất khẩu tăng mạnh. Nhiều DN chế biến cá tra xuất khẩu đang đẩy mạnh thu mua để đáp ứng cho các đơn hàng và chuẩn bị nguồn hàng phục vụ nhu cầu thị trường tăng cao dịp cuối năm và đầu năm mới 2019. Tuy nhiên, một số DN buộc phải hoãn một số đơn hàng do giá tăng quá đột ngột và không có nguyên liệu mua vào.

Vượt qua rào cản kỹ thuật

Theo thông tin từ các DN, nhiều DN thủy sản lớn đã có lượng hàng XK tăng mạnh trong 9 tháng qua. Chẳng hạn, Công ty Thủy sản Vĩnh Hoàn trong 9 tháng năm 2018, kim ngạch XK thủy sản đạt trên 240 triệu USD, tăng hơn 45 triệu USD (tăng trên 22%) so với cùng kỳ năm 2017; kim ngạch XK thủy sản của Công ty Thủy sản Biển Đông trong 9 tháng năm 2018 tăng 60 triệu USD (tăng hơn 66%) so với cùng kỳ…

Các DN này đang bứt phá vượt qua rào cản kỹ thuật để đẩy mạnh lượng hàng XK trong những tháng cuối năm. Bởi vì, trên thực tế, một số mặt hàng XK chủ lực lại giảm. Theo số liệu XK của các DN, trong 9 tháng năm 2018, XK cá ngừ sang thị trường Mỹ giảm, nhưng giá trị XK sang một số thị trường khác như: EU (trong đó nổi bật là Tây Ban Nha và Hà Lan) tăng rất mạnh, XK sang Israel, ASEAN và Nhật Bản cũng tăng trưởng dương khả quan. Nhờ đó, trong thời gian này, XK cá ngừ vẫn giữ ở mức tăng trưởng tốt so với cùng kỳ năm ngoái.

Là một trong 2 mặt hàng XK chủ lực, tính đến hết tháng 9/2018, giá trị XK tôm đạt 2,62 tỷ USD, giảm 4,1% so với cùng kỳ năm trước, chiếm 41,3% tổng giá trị XK. Trong 9 tháng năm nay, giá trị XK tôm giảm là do giá tôm thế giới chững lại, trong khi sản lượng tôm tại nhiều nước nguồn cung vẫn lớn. Một số nước còn chào giá với mức thấp cũng ảnh hưởng đến XK tôm của Việt Nam. Hơn nữa, cũng trong thời gian này, giá trị XK tôm sang một số thị trường lớn như: Mỹ giảm 3,1%, Nhật Bản giảm 11,7% và Trung Quốc, Hồng Kông giảm 28,7%. Điều này cũng tác động đến tổng XK tôm trong ba quý đầu năm nay.

Theo phân tích của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản, cho dù XK thủy sản được dự báo tăng trong những tháng cuối năm với tổng giá trị XK cả năm sẽ tăng so với năm 2017, nhưng xét riêng trong từng nhóm sản phẩm, hoạt động XK của các DN thủy sản gặp rất nhiều khó khăn do gặp hàng rào thương mại và kỹ thuật ngày càng khắt khe hơn.

Hiện nay, mức thuế chống bán phá giá áp cho cá tra Việt Nam giảm mạnh trong kết luận sơ bộ của đợt rà soát thuế chống bán phá giá lần thứ 14 (POR14) so với POR13, mà Bộ Thương mại Mỹ vừa công bố trong tháng 9 cũng ít nhiều hỗ trợ cho giá cá tra nguyên liệu tăng và tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp xuất khẩu các sản phẩm cá tra sang Mỹ. Đặc biệt, khi giá cá tra xuất khẩu sang Mỹ đang ở mức khá cao từ 4,6 - 4,8 USD/kg.