Bước đầu tiên, DN, thương nhân cần lưu ý tới việc quản lý vườn cây ăn quả XK sang Trung Quốc phải thiết lập hệ thống quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc hoàn chỉnh dưới sự giám sát của cơ quan quản lý phía Việt Nam. Trong đó, thực hiện thực hành nông nghiệp tốt (GAP), duy trì điều kiện vệ sinh trong vườn cây ăn quả như không có nguồn ô nhiễm xung quanh ảnh hưởng đến sản xuất trái cây và kịp thời dọn dẹp trái cây bị rụng, thối...

Các vườn cây XK sang Trung Quốc phải thực hiện quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), bao gồm khảo sát giám sát dịch hại thường xuyên, kiểm soát dịch hại vật lý, hóa học hoặc sinh học và các biện pháp phòng ngừa hoặc kiểm soát khác.

Thu hoạch dưa hấu tại tỉnh Quảng Nam.

Các cơ quan quản lý của Việt Nam cũng nên xây dựng kế hoạch quản lý kiểm dịch đối với các loài gây hại mà Trung Quốc quan tâm theo yêu cầu của Tiêu chuẩn quốc tế về các biện pháp kiểm dịch thực vật Tiêu chuẩn số 6 (ISPM 6), đồng thời tổ chức, thực hiện giám sát vườn cây ăn trái trong mùa sinh trưởng.

Ngoài việc kiểm tra bằng mắt, nên được thực hiện bằng nhiều phương pháp vật lý hoặc hóa học để phát hiện sâu bệnh. Đối với các loài gây hại ruồi đục quả như ruồi đục quả ổi, ruồi đục quả đào, ruồi tiêu, cần phải treo bẫy pheromone ruồi đục quả trong vườn và dùng tẩm dính côn trùng màu vàng để theo dõi vật lý. Đối với bệnh đốm quả dưa và rệp sáp bột dâu, việc khảo sát đồng ruộng phải được thực hiện ngay từ giai đoạn cây giống dưa hấu, cứ 15 ngày một lần.

Nếu phát hiện thấy sâu bệnh hoặc các triệu chứng tương ứng trong quá trình giám sát, cần áp dụng các biện pháp quản lý toàn diện bao gồm kiểm soát hóa học, vật lý hoặc sinh học để đảm bảo rằng dưa hấu XK sang Trung Quốc không mang theo các loại gây hại kiểm dịch mà Trung Quốc quan tâm. Các biện pháp quản lý toàn diện đối với dịch hại kiểm dịch mà Trung Quốc quan tâm, phải được Việt Nam chấp thuận và cung cấp cho Trung Quốc theo yêu cầu trước khi bắt đầu thương mại.

Bên cạnh đó, việc theo dõi, phòng trừ sinh vật gây hại cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của cán bộ chuyên môn kỹ thuật. Nhân viên kỹ thuật phải được đào tạo từ Việt Nam hoặc các cơ quan có thẩm quyền.

Cơ quan quản lý phía Việt Nam nên lưu giữ hồ sơ theo dõi, kiểm soát dịch hại trên vườn cây ăn rái và cung cấp cho Trung Quốc khi có yêu cầu. Hồ sơ phòng ngừa và kiểm soát phải bao gồm các thông tin như tên các loại hóa chất được sử dụng trong mùa sinh trưởng, hoạt chất, liều lượng và thời gian sử dụng.

Bước hai, DN, thương nhân cần lưu ý tới quản lý nhà máy đóng gói. Bởi việc chế biến, đóng gói, bảo quản, vận chuyển dưa hấu XK sang Trung Quốc phải được thực hiện dưới sự giám sát kiểm dịch của Việt Nam hoặc người có thẩm quyền. Nhà máy đóng gói dưa hấu XK sang Trung Quốc phải sạch sẽ, hợp vệ sinh, sàn nhà được làm cứng, có bãi nguyên liệu và kho thành phẩm.

Các khu chức năng như bảo quản, chế biến dưa hấu XK sang Trung Quốc được bố trí tương đối độc lập, bố trí hợp lý, cách ly, khoảng cách phù hợp với khu vực sinh hoạt. Nếu dưa hấu đóng gói cần bảo quản thì nên đưa vào kho ngay và bảo quản riêng để tránh bị sinh vật gây hại tái nhiễm.

Các nhà máy đóng gói dưa hấu XK sang Trung Quốc nên thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc để đảm bảo dưa hấu XK sang Trung Quốc có thể truy nguyên được từ vườn cây đã đăng ký, ghi ngày chế biến và đóng gói, tên vườn cây xuất xứ hoặc số đăng ký, số lượng, ngày XK, số lượng XK, quốc gia đến, số container và các thông tin khác.

Bước ba, DN, thương nhân lưu ý đến yêu cầu về bao bì. Trong đó, vật liệu đóng gói phải sạch sẽ, hợp vệ sinh, chưa qua sử dụng và tuân thủ các yêu cầu kiểm dịch thực vật có liên quan của Trung Quốc. Nếu sử dụng bao bì bằng gỗ thì phải tuân thủ các yêu cầu của Tiêu chuẩn quốc tế về các biện pháp kiểm dịch thực vật số 15 (ISPM 15).

Trong quá trình đóng gói, dưa hấu XK sang Trung Quốc phải trải qua quá trình lựa chọn, phân loại và làm sạch thủ công để loại bỏ những quả bị bệnh, quả bị sâu, quả thối, quả biến dạng, thân, lá hoặc các tàn dư thực vật và đất khác.

Mỗi hộp đóng gói phải được đánh dấu bằng tiếng Trung hoặc tiếng Anh với tên trái cây, giống, quốc gia, nơi xuất xứ, tên vườn cây ăn quả hoặc số đăng ký, tên nhà máy đóng gói hoặc số đăng ký và các thông tin khác. Mỗi hộp và pallet phải được đánh dấu “XK sang Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa” bằng tiếng Trung hoặc tiếng Anh.

Các container chứa dưa hấu XK sang Trung Quốc phải được kiểm tra điều kiện vệ sinh tốt trong quá trình đóng gói. Thùng hàng phải được niêm phong và nguyên seal khi đến cảng nhập cảnh Trung Quốc.

Bước bốn, trước khi xuất khẩu, DN, thương nhân, cơ quan quản lý phía Việt Nam cần tiến hành kiểm tra lấy mẫu từng lô dưa hấu XK sang Trung Quốc với tỷ lệ 2% cho mỗi lô hàng. Nếu không có vấn đề kiểm dịch thực vật nào xảy ra trong vòng một năm, tỷ lệ lấy mẫu sẽ giảm xuống 1%.

Nếu phát hiện sinh vật sống, lá hoặc đất của loài gây hại kiểm dịch đối với Trung Quốc, toàn bộ lô hàng sẽ không được XK sang Trung Quốc và việc XK dưa hấu sang Trung Quốc từ các vườn cây ăn trái và nhà máy đóng gói có liên quan sẽ bị đình chỉ tùy theo tình hình còn lại của mùa XK.

Theo đó, DN, thương nhân, cơ quan quản lý phía Việt Nam phải tìm hiểu nguyên nhân và có biện pháp cải thiện. Đồng thời, hồ sơ các vụ bắt giữ được lưu giữ và cung cấp cho phía Trung Quốc khi có yêu cầu.

Bước năm, lưu ý yêu cầu về giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật. Đối với những trường hợp vượt qua kiểm dịch, cơ quan quản lý phía Việt Nam sẽ cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật theo Tiêu chuẩn quốc tế về các biện pháp kiểm dịch thực vật số 12 (ISPM 12), ghi rõ tên hoặc số đăng ký của vườn cây ăn quả và nhà đóng gói.

Đồng thời ghi rõ trong tuyên bố bổ sung: “Lô hàng này tuân thủ các yêu cầu quy định trong Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với dưa hấu tươi XK từ Việt Nam sang Trung Quốc và không có dịch hại kiểm dịch mà Trung Quốc quan tâm”.