Công chức Hải quan Lao Bảo kiểm tra hàng hóa NK. Ảnh: Quang Hùng.

Doanh nghiệp mong muốn các cơ quan chức năng 2 nước cần thống nhất về mặt quy trình, thời gian khi kiểm tra hàng hóa XNK.

Về cơ bản, mô hình “1 cửa, 1 lần dừng” giúp đơn giản hóa, cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho thương mại, đầu tư, du lịch và thúc đẩy giao thương qua lại giữa biên giới hai nước Việt Nam-Lào, đồng thời, 2 tỉnh Quảng Trị và Sa van na khẹt phát huy được vai trò là đầu cầu trong tuyến hành lang kinh tế Đông-Tây, khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế của địa phương trong việc phát triển kinh tế, xã hội. Bên cạnh ý nghĩa về hội nhập, cặp cửa khẩu Lao Bảo-Đen Sa Vẳn cũng là nơi đầu tiên ở châu Á thực hiện cơ chế “1 cửa” giữa hai quốc gia trong lĩnh vực XNK, là kinh nghiệm thực tiễn bổ ích cho việc thúc đẩy chương trình “1 cửa quốc gia” và hướng đến “1 cửa ASEAN”.

Trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, bà Nguyễn Thị Nhung, nhân viên xuất nhập khẩu thuộc Công ty CP Na San Việt Nam (có trụ sở tại Đông Xuân, Quốc Oai, Hà Nội) cho biết, trung bình mỗi ngày, DN có từ 1 đến 2 tờ khai, đột biến tăng lên từ 5 đến 7 tờ khai qua cửa khẩu Lao Bảo. Với mô hình “1 cửa , 1 lần dừng” được triển khai chính thức ở cặp cửa khẩu Lao Bảo- Đen Sa Vẳn từ đầu năm 2015, thời gian đầu triển khai, mô hình này còn khá mới mẻ, dẫn đến DN còn lúng túng khi làm thủ tục qua địa bàn. Tuy nhiên, về cơ bản DN đánh giá đây là chủ trương đúng đắn đã đem lại những lợi ích thiết thực cho DN XNK.

Bà Nguyễn Thị Nhung dẫn chứng, hàng XK hay hàng NK chỉ dừng 1 lần để kiểm tra ở nước NK. Đơn cử như hàng XK, phương tiện chạy từ cửa khẩu Lao Bảo sang địa điểm kiểm tra chung (CCA) phía cửa khẩu Đen Sa Vẳn để lực lượng Hải quan 2 nước phối hợp kiểm tra. Ngược lại, hàng NK chạy từ cửa khẩu Đen Sa Vẳn về CCA phía cửa khẩu Lao Bảo. Các phương tiện chỉ dừng 1 lần kiểm tra tại cửa khẩu nhập nên DN tiết kiệm được các chi phí phát sinh.

Ông Nguyễn Minh Tân, nhân viên XNK Công ty TNHH Nông sản LS (có trụ sở tại Hoàng Văn Thụ, Chi Lăng, Lạng Sơn) cho biết, bản thân đã có 11 năm tham gia làm thủ tục XNK hàng hóa qua cửa khẩu Lao Bảo. Cải cách thủ tục hải quan giúp cho DN tiết kiệm thời gian, chủ động hơn trong công việc nhờ khai báo hải quan “mọi nơi, mọi lúc”. Cụ thể, giảm thời gian thông quan, DN giảm các chi phí phát sinh khi giải phóng hàng nhanh (tiết kiệm thời gian đi lại, phí lưu trú…). Hiện tại, 2 cơ quan Hải quan Việt Nam và Lào cùng làm thủ tục tại 1 địa điểm, thực hiện kiểm tra 1 lần, cùng một thời gian giúp rút ngắn thời gian không chỉ của DN, lẫn cơ quan Hải quan. Quá trình này thể hiện sự minh bạch, thống nhất trong công tác quản lý Nhà nước về Hải quan. Thay vì kiểm tra 2 lần như trước đây, lực lượng Hải quan 2 nước Việt Nam-Lào thực hiện kiểm tra 1 lần, DN tiết kiệm được thời gian, chi phí bốc dỡ hàng hóa. Tuy nhiên hạn chế của mô hình “1 cửa, 1 lần dừng” đó là rào cản về ngôn ngữ, ảnh hưởng đến công tác phối hợp. Bản thân DN cũng mong muốn các cơ quan chức năng 2 nước cần thống nhất về mặt quy trình, thời gian khi kiểm tra hàng hóa XNK.

Đồng tình với qua điểm trên, theo bà Nguyễn Thị Nhung, bên cạnh chính sách mặt hàng, tuyến đường vận chuyển thì cải cách thủ tục hải quan đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất kinh doanh của DN. Trong quá trình làm thủ tục, không chỉ có cơ quan Hải quan, DN phải làm việc với nhiều đơn vị khác nhau. Nếu cơ quan Hải quan đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính thì tất cả các cơ quan khác cần triển khai triển khai đồng bộ công tác này, đặc biệt là tại cặp cửa khẩu Lao Bảo-Đen Sa Vẳn, Hải quan 2 nước thực hiện mô hình “1 cửa, 1 lần dừng”. Bởi cải cách thủ tục hải quan đã đem lại những lợi ích tích cực, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho hàng hóa XNK, với thủ tục nhanh gọn. Cụ thể, đối với lô hàng thuộc luồng Xanh, thời gian hàng đến cửa khẩu, DN mở tờ khai, đến khi thông quan chỉ được tính bằng giây.

Cục Hải quan Quảng Trị thẳng thắn nhìn nhận, “1 cửa, 1 lần dừng” hiện chưa có sự thống nhất trong công tác kiểm tra, kiểm soát của các lực lượng chức năng tại cửa khẩu trong quy trình thủ tục đối với phương tiện vận tải qua cửa khẩu. Các lực lượng theo thứ tự tiến hành quy trình nghiệp vụ đối với phương tiện vận tải XNC dẫn đến thời gian thông quan chưa được rút ngắn theo tinh thần “1 cửa, 1 lần dừng”. Bên cạnh đó, Hải quan và Biên phòng đều có chức năng quản lý phương tiện vận tải nên đều phải tiến hành quy trình thủ tục để quản lý không phù hợp với yêu cầu cải cách hành chính và thông lệ quốc tế, đi ngược với mục tiêu của chương trình “1 cửa quốc gia”, “1 cửa ASEAN”, nhất là mô hình kiểm tra “1 cửa, 1 lần dừng” ở Lao Bảo. Bên cạnh đó, những bất cập trong quản lý tại CCA do không xác định được phương tiện chở hàng khi vào CCA đã làm thủ tục hay chưa? Sau một thời gian triển khai, phía Lào đã không còn duy trì Ban chỉ đạo mà giao trách nhiệm theo dõi quá trình thực hiện cho Trung tâm Quản lý cửa khẩu Lào nên những vướng mắc tại cửa khẩu khi thực hiện không được giải quyết kịp thời (phía Trung tâm Quản lý cửa khẩu Lào cho biết không có thẩm quyền giải quyết-PV).