Hoạt động sản xuất tôm xuất khẩu tại Công ty Sao Ta. Ảnh DN

Chỉ 30-40% công nhân đi làm

Theo bà Tạ Hà, chuyên gia thị trường cá tra thuộc Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP), phản ánh của các DN chế biến, XK tôm từ miền Trung tới Sóc Trăng, Cà Mau cho thấy, dịch bệnh Covid-19 bùng phát ở TPHCM và lan ra các tỉnh lân cận, ĐBSCL quá nhanh khiến nhiều DN dù đã tính trước phương án ứng phó nhưng vẫn không khỏi lúng túng. Theo lãnh đạo Công ty CP Thực phẩm Sao Ta, để đảm bảo sản xuất bền vững, tránh đứt gãy, vừa phòng chống dịch, DN đã chủ động thực hiện “3 tại chỗ” trước khi Thủ tướng có Công văn 969/TTg-KGVX ngày 17/7/2021 về việc thực hiện giãn cách xã hội phòng, chống dịch tại Sóc Trăng và 18 địa phương phía Nam.

Công ty đã cố gắng thuyết phục công nhân, người lao động bằng nhiều cách như: chỗ ăn nghỉ đầy đủ, đồ dùng thiết yếu, phụ cấp thêm từ 50.000 - 100.000 đồng/ngày để duy trì ổn định sản xuất. Nhiều DN không bố trí đủ nhà ở của công ty thì đành chấp nhận thuê khách sạn hoặc kí túc xá sinh viên.

Tuy nhiên, một số DN than thở, sau khi công ty thông báo thực hiện “3 tại chỗ” (sản xuất tại chỗ, ăn tại chỗ, nghỉ tại chỗ - tạm trú tập trung trong doanh nghiệp hoặc khách sạn) thì đến 30%, thậm chí tới 50% công nhân xin nghỉ việc vì con nhỏ, vì hoàn cảnh gia đình hoặc vì đã tiếp xúc với bà con, bạn bè từ Bình Dương, Long An, TPHCM trở về…

Các DN nhận định rõ, đây là việc cần kíp phải làm khi đã có không ít ca bệnh không rõ nguồn lây, nhưng khi bắt tay vào làm mới thấy thực hiện là điều không hề dễ dàng. Ông Trần Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty Sao Ta cho biết, thực hiện "3 tại chỗ" khiến công ty tốn kém thêm nhiều chi phí từ tiền xét nghiệm định kỳ, tiền lo ăn 3 bữa cho khoảng 1.400 nhân viên ở lại, tiền mua chăn màn, chiếu, gối để công nhân ở lại. Nhưng khó khăn nhất là hiện có nhiều DN chỉ còn khoảng 30-40% công nhân đi làm khiến công suất hoạt động bị ảnh hưởng lớn.

Bên cạnh đó, một số DN đã giảm công suất chế biến từ 30 - 90% do không thể sắp xếp được chỗ ở, nghỉ ngơi cho công nhân và người lao động. Với đặc thù của ngành chế biến thủy sản không thể bố trí chỗ ở cho công nhân ngay tại nhà máy đông lạnh, thậm chí còn phải tách biệt với khu chế biến để đảm bảo an toàn thực phẩm. Hơn nữa, từ trước tới nay phần lớn lao động của các nhà máy chế biến thủy sản là người dân địa phương nên vẫn đi về trong ngày, ít trường hợp có nguyện vọng, nhu cầu ở lại khu nhà của công ty.

ĐBCSL tôm đang vào vụ sản xuất, XK tăng tốc vì đơn hàng nhiều và tôm bắt đầu rộ thu hoạch. Nhưng năm nay, đúng vào thời điểm nước rút thì Covid-19 lại bao vây tứ phía miền Tây. Dù nguồn nguyên liệu dồi dào nhưng việc vận chuyển hàng hóa, nguyên liệu vẫn gặp nhiều khó khăn, thiếu công nhân, ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất.

Thêm nhiều khó khăn

Theo VASEP, các DN hội viên phản ánh, mặc dù, Bộ Y tế cũng đã gửi công văn gửi UBND các tỉnh yêu cầu không kiểm tra giấy chứng nhận xét nghiệm SARS-CoV-2 đối với người điều khiển phương tiện vận chuyển hàng hóa (lái xe, người phục vụ trên xe, nhân viên bốc, xếp dỡ hàng hóa đi theo xe) nhưng hầu hết các tỉnh miền Tây vẫn yêu cầu tài xế phải có giấy xét nghiệm âm tính Covid-19.

Thêm nữa, lãnh đạo một DN XK tôm bức xúc phản ánh, đúng lúc khó khăn thì nhiều chuyện vô lý cản trở thêm. Chẳng hạn như xe chở thức ăn nuôi tôm xuống vùng nuôi bị kiểm tra tải trọng xe hay xe chở đầu vỏ tôm không được qua Cần Thơ để bán cho nhà máy chế biến vì không phải xe chở hàng thiết yếu.

Do thực hiện yêu cầu phòng chống dịch, nhiều nhà máy bao bì, dịch vụ, nguyên vật liệu phụ trợ cho ngành thủy sản cũng bị đóng cửa. Các DN thủy sản lại tiếp tục đôn đáo tìm các nhà cung cấp thay thế, tuy nhiên hầu hết đều đàm phán kéo dài thời gian giao hàng.

Chuyên gia Tạ Hà cũng cho rằng, trong khi miền Tây tôm nguyên liệu vào vụ, doanh nghiệp không mua được thì các DN tại các tỉnh ven biển như: Bình Định, Kiên Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu giảm từ 20-70% công suất do thiếu nguyên liệu, các địa phương đều giãn cách hoặc một số cảng cá bị phong tỏa cho có các ca dương tính Covid-19. Cước vận chuyển đường biển tăng phi mã, thiếu container, thời gian thanh toán và giao hàng của nhà nhập khẩu cũng lâu hơn do cảng quốc tế bị ách tắc cũng khiến các DN chồng thêm khó khăn.

Sau khi thực hiện “3 tại chỗ”, các DN tiếp tục xoay sở, cân đối tài chính; thay đổi, sắp xếp kế hoạch sản xuất theo thứ tự ưu tiên cho từng đối tượng khách hàng, từng đơn hàng, tận dụng tối đa hàng trong kho… Tuy vậy vẫn không ít khách hàng, nhà nhập khẩu đòi hủy đơn hàng, bồi thường vì giao hàng trễ. Điều mong mỏi của các DN lúc này không phải là tăng trưởng bao nhiêu mà là công nhân, người lao động được tiêm vắc xin càng sớm càng tốt để tiếp tục an tâm hoạt động.