Công chức Hải quan cảng Sài Gòn KV 3 làm thủ tục cho DN. (Ảnh: T.H)

Đồng bộ trong thủ tục

Là người trực tiếp làm thủ tục XNK hàng hóa trong nhiều năm qua, anh Nguyễn Quang Bính, Trưởng phòng XNK, Công ty CP sữa Việt Nam (Vinamilk) chia sẻ, những DN làm công tác XNK lâu năm đều cảm nhận rõ sự thay đổi về thủ tục hải quan khi tham gia Hệ thống VNACCS/VCIS. Các bước đều được hiện trên hệ thống điện tử, nhanh gọn, hiện đại… Tuy nhiên, xét về tính đồng bộ trong thủ tục XNK hàng hóa thì lại chưa đạt, nhất là những lô hàng liên quan đến kiểm tra chuyên ngành. Trên thực tế, hàng hóa NK của DN có những mặt hàng không chỉ liên quan tới 1 cơ quan kiểm tra chuyên ngành mà có đến 2 cơ quan kiểm tra, DN mất rất nhiều thời gian cho quá trình thông quan. Vinamilk NK nhiều mặt hàng của các nước tiên tiến, nên chăng cơ quan kiểm tra chuyên ngành chấp nhận kết quả kiểm tra chuyên ngành của nước XK, hoặc kiểm tra theo xác suất. “VNACCS/VCIS là đồng bộ, nhưng chưa kết nối đồng bộ thủ tục với các cơ quan quản lý chuyên ngành khác thì DN vẫn chưa được hưởng lợi tối đa từ chương trình này”- anh Bính nhận định.

Thừa nhận những mặt tích cực khi tham gia Hệ thống VNACCS/VICS, tuy nhiên, một số DN cũng đưa ra một số khó khăn khi tham gia Hệ thống, như: Thanh khoản, xem trạng thái tờ khai, bổ sung trường thông tin về container đối với tờ khai NK…

Theo chị Cao Thị Thủy Nguyên, Tập đoàn Thủy sản Minh Phú, Hệ thống tạo thuận lợi rất nhiều cho DN về thời gian, chi phí. DN không phải đến cửa khẩu để thực hiện khai báo hải quan mà chỉ ngồi ở Công ty để thực hiện. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, DN còn gặp vướng mắc về một số kĩ thuật trong việc xem trạng thái tờ khai hải quan qua khu vực giám sát, nên gặp bất cập trong việc chuẩn bị hồ sơ cho việc thanh khoản. Bên cạnh đó, DN cũng kiến nghị cơ quan Hải quan bổ sung số container trên tờ khai NK vào Hệ thống VNACCS/VCIS. Trên tờ khai hải quan điện tử khống chế 50 dòng là tương đối ít, DN NK nhiều dòng hàng phải khai nhiều tờ khai. DN kiến nghị có thể tăng lên giới hạn 100 dòng hàng trên một tờ khai hải quan.

Khắc phục trong giai đoạn II

Sau khi lắng nghe các ý kiến góp ý của DN, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Vũ Ngọc Anh cho biết, ngoài nội dung nhận định, đánh giá của cơ quan Hải quan, qua 2 hội nghị tham vấn DN tại Hà Nội và TP.HCM, Tổng cục Hải quan ghi nhận các ý kiến góp ý của DN để có cơ sở hoàn thiện các chức năng của Hệ thống, đồng thời bổ sung những chức năng mà Hệ thống còn đang thiếu chuẩn bị cho việc triển khai giai đoạn II của Dự án.

Theo đánh giá của Tổng cục Hải quan, tuy Hệ thống VNACCS/VCIS rất hiện đại và chuyên nghiệp, mang lại nhiều thuận tiện cho ngành Hải quan khi thực hiện thủ tục hải quan nhưng do mức độ khai thác các chức năng Hệ thống chưa đạt mức tối đa (mới được khoảng 50%) do hạn chế về cơ sở pháp lý, về phương thức kết nối với các cơ quan quản lý Nhà nước (để thực hiện cấu phần Một cửa quốc gia NSW), với các nhà vận tải quốc tế (để thực hiện cấu phần Bản lược khai hàng hóa e-Manifest), với các cơ quan kinh doanh dịch vụ kho, bãi, cảng (để thực hiện cấu phần quản lý hàng đi và đến cửa khẩu Arrival Departure) nên nhiều công đoạn quản lý không thể thực hiện trực tiếp trên Hệ thống VNACCS/VCIS mà phải thực hiện ở các Hệ thống vệ tinh của Hệ thống VNACCS như khâu cấp mã vạch tờ khai, mã vạch số container, xác nhận hàng qua khu vực giám sát, kiểm tra các chứng từ được các cơ quan quản lý nhà nước chuyển qua Hệ thống NSW... Điều này dẫn đến việc trao đổi thông tin với DN, việc thực hiện các thủ tục hải quan đôi lúc không được thông suốt do bị ảnh hưởng bởi tốc độ và mức độ ổn định khi trao đổi thông tin giữa các hệ thống hải quan.

Từ thực tế trên, trong thời tới cơ quan Hải quan sẽ nghiên cứu, đưa vào sử dụng các cấu phần chưa thực hiện của Hệ thống VNACCS/VCIS bao gồm: Cấu phần NSW, cấu phần e-Manifest; cấu phần Arrival Departure. Việc triển khai các cấu phần này sẽ làm giảm thời gian thông quan và quản lý chặt chẽ hơn thời điểm thông báo kết quả phân luồng nhằm đảm bảo quản lý hải quan. Đồng thời, hiệu chỉnh những chức năng khai báo để phù hợp với thực tế và tăng tính tiện ích. Xây dựng bổ sung các chức năng mà Hệ thống VNACCS/VCIS chưa có, đang phải sử dụng Hệ thống vệ tinh để thực hiện như chức năng giám sát,... Trường hợp không thể bổ sung các chức năng trên Hệ thống VNACCS/VCIS thì phải đảm bảo việc trao đổi thông tin giữa các Hệ thống là thông suốt.

Đối với kiến nghị của DN về đồng bộ hóa các thủ tục XNK hàng hóa, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Vũ Ngọc Anh cho rằng, mới đây, Bộ Tài chính đã hoàn tất các thủ tục để trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định phê duyệt Đề án Giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XK, NK. Đề án có mục tiêu tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động XK, NK hàng hóa tại cửa khẩu theo hướng đơn giản hóa thủ tục, nhanh chóng, thuận tiện; giảm chi phí cho DN, giảm chi phí cho NSNN; giảm thời gian thông quan hàng hóa XK, NK ngang bằng với các nước ASEAN-6. Đề án sẽ là cơ sở quan trọng để các bộ, ngành triển khai các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý đối với hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành thuộc bộ mình quản lý; đồng thời giảm thời gian thông quan hàng hóa XNK…