Ông Hoàng Việt Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan: Mục tiêu 100% doanh nghiệp tham gia chương trình tự nguyện tuân thủ không vi phạm pháp luật hải quan

Ông Hoàng Việt Cường

Một chương trình ưu tiên cho doanh nghiệp đã được ngành Hải quan triển khai nhiều năm- Chương trình Doanh nghiệp ưu tiên về hải quan (AEO) cho thấy những hiệu quả tích cực trong tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

Đầu năm 2023, Tổng cục Hải quan đã ký Thỏa thuận công nhận lẫn nhau về Chương trình doanh nghiệp ưu tiên với Hải quan các nước thành viên ASEAN. Đây là thỏa thuận về doanh nghiệp ưu tiên đầu tiên với nước ngoài mà Việt Nam ký kết và triển khai thực tế. Theo định hướng đặt ra trong Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030, Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục hoàn thiện các quy định về doanh nghiệp ưu tiên trên cơ sở khuyến nghị của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) để mở rộng đối tượng tham gia và tiếp tục thúc đẩy triển khai các thỏa thuận công nhận lẫn nhau về doanh nghiệp ưu tiên giữa Hải quan Việt Nam và hải quan các nước đối tác quan trọng trên thế giới.

Cùng với chương trình trên, với mong muốn hỗ trợ cho nhiều doanh nghiệp hơn nữa, năm 2022, Tổng cục Hải quan triển khai thực hiện Chương trình hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan, năm 2023, Chương trình đã được đẩy mạnh tại các cục Hải quan địa phương với hàng loạt bản ghi nhớ được ký kết giữa cơ quan Hải quan và doanh nghiệp. Đây là một hoạt động thiết thực, là hoạt động mà ít cơ quan quản lý thực hiện. Với những lợi ích thiết thực, Chương trình đã thu hút được sự quan tâm của cộng đồng doanh nghiệp, góp phần tạo ra sự chuyển biến trong nhận thức của doanh nghiệp đối với việc tuân thủ pháp luật.

Trong thời gian tới, chúng tôi xem xét mở rộng đối tượng để thu hút đông đảo doanh nghiệp tham gia và hưởng thụ chính sách. Ngành Hải quan đặt mục tiêu sau 2 năm triển khai sẽ có 100% doanh nghiệp tham gia chương trình không bị xử lý về các hành vi vi phạm pháp luật hải quan, được đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật ở mức 2 (tuân thủ cao), mức 3 (tuân thủ trung bình). Và sau 5 năm thực hiện chương trình, thông qua các hoạt động hỗ trợ và việc tự nguyện tuân thủ của doanh nghiệp, phấn đấu tăng tỷ lệ doanh nghiệp tuân thủ mức 2, mức 3 đạt trên 20% tổng số doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu.

Châu Anh (ghi)

Bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương: Dư địa để nâng cao khả năng tuân thủ của DN còn nhiều

Hiện nay, sáng kiến doanh nghiệp ưu tiên mới chỉ áp dụng trong lĩnh vực hải quan. Khi chúng tôi kiến nghị chính sách đã lấy kinh nghiệm doanh nghiệp ưu tiên của ngành Hải quan để kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ chuyên ngành nghiên cứu áp dụng mô hình này trong lĩnh vực quản lý. Vì khi làm thủ tục thông quan hàng hóa không chỉ có cơ quan Hải quan mà còn có vai trò của 13 bộ, ngành liên quan. Bởi áp dụng mô hình doanh nghiệp ưu tiên, doanh nghiệp được lợi ích rất lớn và bản thân cơ quan quản lý nhà nước cũng giảm áp lực trong việc thực thi nhiệm vụ quản lý. Dù vậy, đến nay vẫn chưa có sự thay đổi nhiều ở phía các bộ. Nếu chương trình này áp dụng tốt, số lượng doanh nghiệp nhiều hơn sẽ tạo ra động lực thay đổi cho các lĩnh vực khác.

Đồng hành cùng chương trình doanh nghiệp ưu tiên là Chương trình hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan, sẽ khuyến khích doanh nghiệp nâng cao năng lực tuân thủ và ý thức tuân thủ. Bởi việc tuân thủ pháp luật là vấn đề đương nhiên. Đôi khi doanh nghiệp do năng lực hạn chế trong việc tiếp cận thông tin, quy trình tìm hiểu thủ tục dẫn tới sự tuân thủ chưa cao. Nếu doanh nghiệp tham gia vào chương trình này sẽ được cập nhật thông tin, cảnh báo thông tin. Tín hiệu đáng mừng khi chúng tôi nhận được thông tin của doanh nghiệp chia sẻ rằng họ rất vui khi tại cơ quan Hải quan có những nhóm Zalo để kịp thời hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện thủ tục.

Cùng với chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ pháp luật hải quan sẽ giúp doanh nghiệp tuân thủ tốt hơn để danh sách doanh nghiệp ưu tiên không chỉ là 73 doanh nghiệp nữa mà phải nâng lên nhiều hơn nữa.

Bên cạnh đó, thống kê hiện nay cho thấy tỷ lệ doanh nghiệp nước ngoài được công nhận là doanh nghiệp ưu tiên cao hơn hẳn doanh nghiệp trong nước. Điều đó cho thấy bản thân năng lực pháp lý của các doanh nghiệp trong nước cần được cơ quan Hải quan chú trọng hướng dẫn hơn. Bởi vì với doanh nghiệp nước ngoài thường có bộ phận pháp lý riêng, doanh nghiệp trong nước chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Do đó, bên cạnh việc tạo thuận lợi cho doanh nghiệp nước ngoài, nếu có sự hướng dẫn từ cơ quan Hải quan thì rõ ràng sẽ nâng cao năng lực cho doanh nghiệp.

Tôi thấy được sự chủ động thay đổi của cơ quan Hải quan. Đó là bài học kinh nghiệm rất lớn để tạo động lực cho doanh nghiệp yên tâm rằng cơ quan nhà nước luôn đồng hành.

Chương trình hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ pháp luật hải quan là yếu tố quyết định cho số lượng doanh nghiệp ưu tiên có tăng được hay không. Nếu doanh nghiệp tham gia chương trình này thì có thêm cơ hội để chuyên nghiệp hơn trong thực hiện thủ tục hải quan, qua đó việc được công nhận là doanh nghiệp ưu tiên sẽ thuận lợi hơn. Đây là hai chương trình song hành, bổ trợ cho nhau.

Dư địa để nâng cao khả năng tuân thủ của doanh nghiệp còn nhiều. Để làm được điều đó thì sự phối hợp chặt chẽ giữa bộ, ngành và cơ quan Hải quan là rất quan trọng. Tuy nhiên việc phối hợp của cơ quan Hải quan với bộ chuyên ngành, vấn đề lớn nhất là cơ sở dữ liệu, trong khi đó chưa có cơ chế, nền tảng chia sẻ dữ liệu, dẫn tới khó khăn cho doanh nghiệp khi thực hiện các thủ tục vì thủ tục bộ, ngành và với cơ quan Hải quan là hai quy trình riêng biệt. Nếu có cơ chế thống nhất thì doanh nghiệp tuân thủ pháp luật tốt hơn.

Châu Anh (ghi)

Từ trái qua: Ông Đào Duy Tám, Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan; bà Vũ Thị Ánh Hồng, Tổng biên tập Tạp chí Hải quan (vai trò điều phối); ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI); ông Lê Đức Thành, Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin và Thống kê hải quan; ông Nguyễn Trần Hiệu, Cục trưởng Cục Hải quan Bình Dương tham dự phiên 1: “Hải quan nỗ lực cải cách, tạo thuận lợi thương mại”- Diễn đàn thường niên Hải quan- Doanh nghiệp năm 2023 với chủ đề “Hải quan Việt Nam: Tạo động lực mới cho doanh nghiệp phục hồi và bứt phá” . Ảnh: Thái Bình

Ông Nguyễn Trần Hiệu, Cục trưởng Cục Hải quan Bình Dương: Gia tăng ký kết với doanh nghiệp

Thực hiện Chương trình thí điểm hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan của Tổng cục Hải quan, đơn vị đã lựa chọn được 18 doanh nghiệp, đại lý hải quan đủ điều kiện tham gia và tổ chức ký kết Biên bản ghi nhớ.

Sau một thời gian triển khai có nhiều kết quả tích cực trong việc nâng hạng mức độ tuân thủ của dooanh nghiệp. Trong số 18 doanh nghiệp tham gia chương trình tại thời điểm ký biên bản ghi nhớ, có 15 doanh nghiệp tuân thủ mức 3 và 3 doanh nghiệp tuân thủ mức 4. Đến nay có 5 doanh nghiệp đã nâng mức độ tuân thủ (2 doanh nghiệp từ mức 4 lên mức 2, 1 doanh nghiệp từ mức 4 lên mức 3, 2 doanh nghiệp từ mức 3 lên mức 2), chiếm tỷ lệ 27,7% các doanh nghiệp tham gia. Đáng chú ý, tỷ lệ phân luồng Đỏ của các doanh nghiệp tham gia chương trình đã giảm 4% so với trước thời điểm tham gia chương trình. Qua rà soát đơn vị đã lựa chọn được 5 doanh nghiệp và đang thực hiện các bước để chuẩn bị ký kết, nâng tổng số doanh nghiệp tham gia chương trình lên 23 doanh nghiệp trong năm 2023.

Hà Anh (ghi)

Ông Đặng Công Thành, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Hải Phòng: Kết nối nhiều bên hỗ trợ doanh nghiệp

Sau khi Tổng cục Hải quan ban hành Quyết định về việc triển khai thực hiện Chương trình hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan, Cục Hải quan Hải Phòng đã nhanh chóng tổ chức triển khai, phân công nhiệm vụ cho các đơn vị. Hiện Hải quan Hải Phòng đã ký kết bản ghi nhớ với 16 doanh nghiệp được lựa chọn tham gia chương trình.

Với 16 doanh nghiệp tham gia chương trình, Cục Hải quan Hải Phòng đã triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, ưu tiên hướng dẫn thủ tục, phân công cán bộ công chức, các chuyên gia nắm sâu từng lĩnh vực trực tiếp hỗ trợ doanh nghiệp. Đồng thời, Cục Hải quan Hải Phòng cũng có văn bản gửi cho các hãng tàu, các công ty kinh doanh kho bãi cảng để tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp này trong quá trình làm thủ tục đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.

Bên cạnh đó, Cục Hải quan Hải Phòng cũng thường xuyên tương tác, cập nhật, trao đổi các vấn đề rủi ro có thể phát sinh trong quá trình thực hiện hoạt động xuất nhập khẩu cả khách quan và chủ quan. Những rủi ro từ nội tại doanh nghiệp, hay từ các doanh nghiệp khác, rủi ro từ chuỗi cung ứng cũng được cơ quan Hải quan tổng hợp thông tin đến doanh nghiệp tham gia chương trình.

Sau 1 năm triển khai, hiện có 25% doanh nghiệp nâng mức độ tuân thủ. Có doanh nghiệp từ mức độ 5, 4, 3 lên mức độ 2, 11 doanh nghiệp vẫn giữ nguyên thứ hạng cao.

Với những lợi ích có được, hiện nhiều doanh nghiệp cũng chia sẻ mong muốn Hải quan Hải Phòng tiếp tục ký kết với doanh nghiệp. Đặc biệt khi tham gia chương trình này, doanh nghiệp không phát sinh thủ tục hành chính hay chi phí, nhân lực quản lý. Khi doanh nghiệp và Hải quan ký kết biên bản thì cơ quan Hải quan sẽ tương tác, tạo điều kiện thuận lợi, thường xuyên cung cấp thông tin cho doanh nghiệp giúp doanh nghiệp giảm bớt chi phí, thời gian cũng như rủi ro trong quá trình làm thủ tục hải quan.

Hà Anh (ghi)

Ông Son Won Sik, đại diện Hiệp hội doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam (Korcham): Kiến nghị mở rộng đối tượng áp dụng

Theo Khung tiêu chuẩn SAFE, Chương trình DN ưu tiên (AEO) là đối tác kinh tế được ủy quyền của Hải quan tham gia vào quá trình vận chuyển hàng hóa quốc tế với bất kỳ chức năng nào, được cơ quan Hải quan thẩm định và chấp thuận là tuân thủ các tiêu chuẩn an ninh chuỗi cung ứng của WCO hoặc các tiêu chuẩn quốc tế tương đương khác. Cơ chế AEO có thể áp dụng đối với các loại hình là doanh nghiệp sản xuất, xuất nhập khẩu, kinh doanh, đại lý hải quan, hãng vận tải, đơn vị gom hàng, công ty môi giới, cảng, sân bay, đơn vị điều hành containers, doanh nghiệp kinh doanh kho bãi, nhà phân phối và doanh nghiệp giao nhận hàng hóa.

Tuy nhiên, Luật Hải quan Việt Nam hiện nay đưa ra các điều kiện cơ bản để trở thành AEO bao gồm: tuân thủ pháp luật hải quan, thuế và kế toán, kiểm toán, kim ngạch, thực hiện thủ tục hải quan và nộp thuế điện tử và kiểm soát nội bộ. Tuy nhiên các điều kiện này lại không hoàn toàn phù hợp với các loai hình doanh nghiệp khác trong chuỗi cung ứng như hãng vận tải, kho bãi, đại lý hải quan...

Theo đó, để phát triển Chương trình AEO của Việt Nam, cần có những thay đổi phù hợp về quy định để mở rộng đối tượng áp dụng và xây dựng bộ điều kiện phù hợp với từng đối tượng, thúc đẩy quá trình thiết lập và kí kết các cơ chế công nhận lẫn nhau về các chương trình AEO (MRA) tạo điều kiện thuận lợi cho AEO tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Bên cạnh đó, công tác thanh kiểm tra sau thông quan khi doanh nghiệp đăng kí và gia hạn chương trình AEO cần được chú trọng hơn nữa, tinh giản và minh bạch góp phần xây dựng niềm tin của doanh nghiệp, phát triển mạng lưới các doanh nghiệp AEO tại Việt Nam.

Ngọc Linh (ghi)

Từ trái qua: Bà Vũ Thị Ánh Hồng, Tổng biên tập Tạp chí Hải quan(vai trò điều phối); ông Đặng Công Thành, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Hải Phòng; ông Nguyễn Nhất Kha, Cục trưởng Cục Quản lý rủi ro; ông Nguyễn Sỹ Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra sau thông quan; bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng Ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh- CIEM tại phiên 2 “Chung tay xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật về hải quan”- Diễn đàn thường niên Hải quan- Doanh nghiệp năm 2023 với chủ đề “Hải quan Việt Nam: Tạo động lực mới cho doanh nghiệp phục hồi và bứt phá” . Ảnh: Thái Bình