Hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu đã đưa vào vận hành có hiệu quả 2 máy soi container di động tại địa điểm kiểm tra hàng hóa tập trung Cái Mép Thị Vải và các cảng khai thác container: cảng Gemalink, cảng SSIT, cảng CMIT, cảng TCTT, cảng TCIT. Ảnh: N.H

Nỗ lực áp dụng công nghệ

Những năm qua, với sự phát triển của hệ thống cảng biển và sự tham gia vận tải của các DN, hãng tàu lớn đã giúp cho lưu lượng hàng hóa qua tuyến cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu ngày càng tăng. Để nâng cao năng lực quản lý, Hải quan Việt Nam nói chung, Hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu nói riêng đã không ngừng đẩy mạnh hoạt động ứng dụng CNTT như công nghệ soi chiếu vào quy trình nghiệp vụ hải quan đáp ứng nhiệm vụ được giao phó.

Trao đổi với Tạp chí Hải quan, ông Nguyễn Trường Giang, Cục trưởng Cục Hải quan Bà Rịa- Vũng Tàu cho biết, Tổng cục Hải quan đã quan tâm, đầu tư hệ thống soi chiếu container, soi chiếu hành lý hiện đại cho Hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu. Nhờ đó, đơn vị đã ứng dụng công nghệ soi chiếu hàng hóa bằng thiết bị kiểm tra không xâm nhập (NII) để nâng cao khả năng phát hiện ngăn chặn tình trạng hàng lậu như: ma túy, vũ khí, hàng hóa XNK bất hợp pháp, giúp cơ quan Hải quan thực hiện kiểm soát chặt chẽ các loại hàng hóa XNK, quá cảnh, chuyển cảng chứa đựng trong hệ thống container, xe vận chuyển chuyên dụng, hàng hóa đựng trong các kiện hàng, cất giấu trong các khu vực mà thực hiện thủ công, chó nghiệp vụ khó phát hiện.

Ngoài ra, Hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu chú trọng công tác chuyển đổi số, các giải pháp về an ninh, chống buôn lậu và gian lận thương mại, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong hiện đại hóa và phát triển thương mại; các giải pháp chuỗi khối trong vận tải, sản xuất, tài chính, thương mại, năng lượng, dịch vụ; quản lý rủi ro, tăng cường tuân thủ; hoạt động của cảng, dịch vụ công, vận tải; cơ chế một cửa; quản lý rủi ro và tạo thuận lợi cho hoạt động XNK, XNC, quá cảnh, chuyển khẩu hàng hóa trong nước và quốc tế.

Với số lượng máy soi được trang bị, năm 2023, Hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu đã đưa vào hoạt động chính thức vận hành có hiệu quả 2 máy soi container di động tại địa điểm kiểm tra hàng hóa tập trung Cái Mép Thị Vải và các cảng khai thác container: Cảng Gemalink, Cảng SSIT, Cảng CMIT, Cảng TCTT, Cảng TCIT với kết quả soi chiếu đạt 5.506 container; số lượng hồ sơ thực hiện qua Cơ chế một cửa ASEAN đạt 18.226 bộ; giải quyết 3.559 hồ sơ, thủ tục trên Dịch vụ công trực tuyến... Đáng chú ý, nhờ được trang bị máy soi container tại một số cửa khẩu cảng biển, đã thực hiện soi chiếu trước hàng hóa XNK nhằm giảm thời gian thông quan, nâng cao hiệu quả trong công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại.

Hiện Hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu đang thực hiện tra cứu nhanh thông tin phương tiện vận tải về dữ liệu lịch sử thông tin chấp hành pháp luật, các quốc gia, vùng lãnh thổ nơi phương tiện đã đi qua, thời gian lưu trú, sự khác biệt… phân tích nhanh manifest hàng hóa chở trên phương tiện để đánh giá rủi ro, thực hiện thủ tục, cảnh báo cho cơ quan Hải quan nơi phương tiện neo đậu, chuyển cảng đến, xếp, dỡ hàng hóa XNK. Thực hiện ứng dụng CNTT để tra cứu, xác định, chủng loại hàng hóa, tình hình chấp hành pháp luật của tàu, thuyền viên, hành khách, người nhận hàng, người gửi hàng để tham mưu cho thủ trưởng đơn vị áp dụng trong việc thực hiện giám sát hải quan phù hợp với tình hình thực tế, đảm bảo thực hiện nhiệm vụ đúng trình tự thủ tục, quy trình nghiệp vụ hải quan, xác định lý do điều chỉnh manifest…

Tuy nhiên, lưu lượng hàng hóa XNK ngày càng gia tăng, tình hình tội phạm trong và ngoài nước đang có những diễn biến hết sức phức tạp, trình độ khoa học kỹ thuật của các loại tội phạm ngày càng tinh vi đã khiến cho công tác quản lý nói chung và quản lý của cơ quan Hải quan gặp nhiều khó khăn. Để kiểm soát tốt hơn, bên cạnh trang bị máy móc hiện đại, việc nâng cao năng lực CBCC ứng dụng hệ thống công nghệ vào quy trình nghiệp vụ là một bước vô cùng quan trọng.

Mong muốn đẩy mạnh ứng dụng CNTT

Theo ông Nguyễn Trường Giang, việc ứng dụng CNTT trong hoạt động nghiệp vụ, chú trọng công tác đào tạo, đào tạo lại CBCC nâng cao kỹ năng thực thi công vụ là vô cùng cần thiết. Ngoài ra, cần đầu tư để 100% đơn vị được trang bị các loại máy móc thiết bị như camera, máy ảnh, máy xác định độ dài đường dây, cuộn thép… máy tính kết nối với mạng nội bộ tạo điều kiện thuận lợi cho CBCC thực hiện rà soát, tra cứu thông tin, đáp ứng các yêu cầu về thời gian thông quan hàng hóa, đồng thời kiểm soát tốt các thông tin về DN, thông tin mặt hàng thường xuyên XNK, lịch sử tuân thủ pháp luật… và tự động phân tích với thông tin hàng hóa trên tờ khai hải quan để cảnh báo những bất thường cho công chức Hải quan, hỗ trợ công chức và lãnh đạo trong việc ra quyết định đối với các lô hàng cụ thể.

Dự báo tình hình, hoạt động vi phạm pháp luật đã xảy ra tại một số địa bàn tương tự, trên phạm vi cả nước nên xác định Bà Rịa - Vũng Tàu là địa bàn trọng yếu cần phải được chú trọng quan tâm.

Trên quan điểm cá nhân, ông Nguyễn Trường Giang đề xuất, thời gian tới ngành Hải quan cần đẩy mạnh hơn nữa việc ứng dụng CNTT vào hoạt động nghiệp vụ. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan Hải quan trong quy trình thủ tục hải quan nâng tự động hóa dây chuyền nghiệp vụ, nâng cao năng lực kiểm tra, kiểm soát và hiệu quả quản lý nhà nước về hải quan và chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Đồng thời, ứng dụng CNTT hệ thống giám sát hải quan tự động sẽ hỗ trợ đắc lực cho cơ quan Hải quan trong công tác giám sát hải quan. Đặc biệt, việc ứng dụng CNTT cũng sẽ giúp DN kinh doanh cảng biển, người khai hải quan thuận lợi trong việc đưa hàng ra vào khu vực giám sát hải quan tuân thủ theo quy định của pháp luật.

Trong đó, việc thực hiện camera giám sát tại các cửa khẩu, cảng biển đã tạo điều kiện cho cơ quan Hải quan trong việc nhận định, phát hiện, răn đe các hành vi vi phạm pháp luật, tiền đề thay đổi ý thức của người dân, DN, người làm thủ tục hải quan tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật về hải quan nói riêng, pháp luật nhà nước nói chung.

Song song với đó, nếu cơ quan Hải quan ứng dụng CNTT được phép chia sẻ từ các cơ quan quản lý nhà nước từ vệ tinh, từ các phần mềm quản lý tàu biển, phương tiện cơ giới đường bộ… vào hoạt động nghiệp vụ đảm bảo công tác đấu tranh chống buôn lậu càng ngày được củng cố hơn, chặt chẽ hơn, nâng cao vị thế của nghành Hải quan trên trường quốc tế.