Hàng hóa XNK tại cảng Hải Phòng. Ảnh: N.Linh

Kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ

Trước diễn biến khó lường của cuộc chiến tranh thương mại giữa các nước lớn, đặc biệt là cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ-Trung Quốc, để phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng hàng hóa NK có xuất xứ từ nước ngoài trung chuyển qua Việt Nam, gian lận, giả mạo xuất xứ Việt Nam để XK hoặc tiêu thụ tại thị trường nội địa gây thiệt hại cho người tiêu dùng, Bộ Tài chính đã chỉ đạo Tổng cục Hải quan xây dựng văn bản chỉ đạo chung cho các cục hải quan tỉnh, thành phố và các đơn vị có liên quan trong Tổng cục Hải quan nhằm tăng cường chống gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp, ghi nhãn hàng hóa. Trong đó, quy định cụ thể trách nhiệm, sự phối hợp của các đơn vị nghiệp vụ thuộc Tổng cục Hải quan trong việc thu thập, phân tích thông tin, xác định mặt hàng, DN có rủi ro cao nghi vấn gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp để áp dụng các biện pháp kiểm soát phù hợp; trách nhiệm của cục hải quan các tỉnh, thành phố trong việc kiểm tra, xác định xuất xứ hàng hóa khi làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa XNK.

Tổng cục Hải quan đã ban hành công văn hướng dẫn các đơn vị nghiệp vụ thuộc Tổng cục, cục hải quan các tỉnh, thành phố thực hiện kiểm tra, xác định xuất xứ, chống gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp, ghi nhãn hàng hóa. Cụ thể, một loạt chỉ đạo đã được Tổng cục Hải quan chuyển đến các đơn vị: Tăng cường công tác kiểm tra, xác định xuất xứ hàng hóa đối với mặt hàng gỗ dán có xuất xứ từ Trung Quốc; mặt hàng xe đạp, xe đạp điện và các linh kiện; tăng cường kiểm tra xuất xứ đối với hàng hóa NK từ Trung Quốc nhưng trên nhãn hàng hóa thể hiện “Made in VietNam”; tăng cường kiểm tra hoạt động tạm nhập, tái xuất. Mới đây nhất, ngày 13/8, Tổng cục Hải quan ban hành công văn 5189/TCHQ-GSQL kiểm tra, xác định xuất xứ, chống gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp.

Theo đại diện Cục Giám sát quản lý về hải quan, những hướng dẫn cụ thể của Tổng cục Hải quan tại công văn này sẽ giúp công chức hải quan khi làm thủ tục hải quan nhận diện được hành vi vi phạm, trên cơ sở phát hiện hành vi vi phạm để xử lý theo các bước cụ thể. Khi triển khai các nội dung liên quan đến kiểm tra, xác định xuất xứ, chống gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp, công chức hải quan cần phải thực hiện các bước kiểm tra, kiểm soát rất chặt chẽ theo đúng quy định pháp luật.

Chú trọng thu thập thông tin cảnh báo vi phạm

Bên cạnh việc hướng dẫn chi cục hải quan làm thủ tục đối với hàng hóa XK, NK tại khâu thông quan, Tổng cục Hải quan lưu ý các khâu nghiệp vụ chú trọng các giải pháp thu thập thông tin, kiểm tra, kiểm soát. Trong đó, đơn vị quản lý rủi ro thu thập thông tin, rà soát hoạt động XNK trên địa bàn để chủ động xác định mặt hàng XNK, DN hoạt động trên địa bàn có rủi ro cao về gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp để cung cấp cho các đơn vị nghiệp vụ tại đơn vị tiến hành kiểm tra trong thông quan, sau thông quan và kiểm soát chống buôn lậu. Đồng thời đề xuất thiết lập tiêu chí phân luồng kiểm tra đối với DN XK, NK mặt hàng có rủi ro cao về gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp trên cơ sở thu thập, phân tích thông tin và tiếp nhận thông tin do các đơn vị hải quan cung cấp.

Đối với đơn vị kiểm tra sau thông quan, Tổng cục chỉ đạo tập trung thu thập, phân tích, xử lý thông tin đối với mặt hàng, DN có nguy cơ gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với hàng hóa XK, NK, chuyển tải bất hợp pháp. Xác định đối tượng rủi ro cao có nguy cơ gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa không đúng, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuển tải bất hợp pháp để xây dựng kế hoạch kiểm tra.

Các đơn vị kiểm soát hải quan thực hiện các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan; tổ chức nắm tình hình, xây dựng phương án, kế hoạch trọng tâm, trọng điểm đối với hàng hóa, DN, địa bàn có nguy cơ gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp để phòng ngừa và đấu tranh chống buôn lậu, chống gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, các hành vi khác vi phạm pháp luật hải quan. Đồng thời tiến hàng thu thập, phân tích và xử lý các thông tin nghiệp vụ hải quan có liên quan đến hoạt động gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tại bất hợp pháp; tiến hành các biện pháp tuần tra hoặc biện pháp nghiệp vụ nhằm ngăn ngừa, phát hiện, bắt giữ các vụ buôn lậu, gian lận. Chú trọng phối hợp với các lực lượng chống buôn lậu trên địa bàn để thực hiện nghiệp vụ chống buôn lậu, chống gian lận thương mại, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp hàng hóa qua biên giới.