Hải quan Hữu Nghị bố trí cán bộ giám sát, giải quyết thủ tục cho DN đến 22 giờ đêm. Ảnh: Công Thành

Phát sinh hạn chế trong thực tế

Ngày 2/2/2024, UBND tỉnh Lạng Sơn ban hành Quyết định số 06/2024/QĐ-UBND quy định về sử dụng Nền tảng cửa khẩu số tỉnh Lạng Sơn. Tại Điều 10 của Quyết định, UBND tỉnh Lạng Sơn giao các nhiệm vụ cụ thể cho Cục Hải quan Lạng Sơn. Cụ thể, Cục Hải quan Lạng Sơn có nhiệm vụ:

“1. Kiểm tra, rà soát theo thẩm quyền đối với các thông tin tổ chức, cá nhân khai báo trên Nền tảng cửa khẩu số. Trường hợp tổ chức, cá nhân không thực hiện khai báo hoặc khai báo không đầy đủ thông tin trên Nền tảng cửa khẩu số thì hướng dẫn thực hiện kê khai đảm bảo đúng, đủ theo quy định.

2. Chịu trách nhiệm với các thông tin khai báo về hàng hóa, phương tiện, tờ khai hải quan trên Nền tảng cửa khẩu số. Có trách nhiệm xác nhận loại hình, phê duyệt sang tải, hạ bãi, gửi kho, ghép phương tiện Trung Quốc trên Nền tảng cửa khẩu số.

3. Phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông và các cơ quan, đơn vị liên quan phổ biến, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân XNK hàng hóa, các DN kinh doanh bến bãi sử dụng và khai báo kịp thời, đầy đủ, chính xác thông tin trên Nền tảng cửa khẩu số.

4. Làm cơ quan đầu mối trong việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa Nền tảng cửa khẩu số với các hệ thống của ngành Hải quan”.

Qua triển khai Nền tảng cửa khẩu số thời gian qua, Cục Hải quan Lạng Sơn nhận thấy, tại bước 1 Điều 4 Quy trình XK trên Nền tảng cửa khẩu số quy định: “Tổ chức, cá nhân, người điều khiển phương tiện vận chuyển hàng hóa XK trước khi vào barie số 02 khu vực cửa khẩu thực hiện khai báo trước thông tin về phương tiện, người điều khiển phương tiện, hàng hóa trực tuyến trên Nền tảng cửa khẩu số gồm: tên cơ quan Hải quan tiếp nhận tờ khai, số tờ khai hải quan, ngày đăng ký tờ khai hải quan, loại hình hải quan, mã cửa khẩu, tên hàng, xuất xứ hàng hóa, số lượng, đơn vị, trọng lượng hàng, đơn vị trọng lượng, trị giá hàng hóa (USD)...”.

Theo Cục Hải quan Lạng Sơn, đối với hàng hóa XK là nông sản, hoa quả được Hệ thống thông quan tự động VNACCS của Hải quan Việt Nam chủ yếu phân luồng Xanh và được thông quan ngay khi người khai hải quan khai báo lên hệ thống. Mặt hàng hóa này cũng thuộc diện miễn kiểm tra chi tiết hồ sơ, thực tế hàng hóa.

Tuy nhiên, Cục Hải quan Lạng Sơn cho biết, khi triển khai Nền tảng cửa khẩu số, để đảm bảo các thông tin khai báo chính xác theo nhiệm vụ được giao tại Quyết định số 06/2024/QĐ-UBND của UBND tỉnh Lạng Sơn thì công chức Hải quan đang phải thực hiện kiểm tra chi tiết hồ sơ để đối chiếu với thông tin khai báo của tổ chức, cá nhân trên Nền tảng cửa khẩu số nhằm đảm bảo đúng, đủ với các tiêu chí mà nhiệm vụ yêu cầu sau đó xác nhận hoàn thành trên Nền tảng cửa khẩu số.

Trường hợp phát hiện thông tin khai báo trên Nền tảng cửa khẩu số không đầy đủ hoặc thông tin khai báo có sai khác với hồ sơ hải quan và thực tế trọng lượng hàng hóa của từng phương tiện vận tải thì thông tin khai sửa của người khai hải quan phải được phê duyệt sửa.

Hải quan Lạng Sơn cho rằng, như vậy trên thực tế tất cả tờ khai luồng Xanh đã bị chuyển thành luồng Vàng (kiểm tra chi tiết hồ sơ, thông tin khai báo). Điều này đã ảnh hưởng đến thời gian để phương tiện vận chuyển hàng hóa đã thông quan, giải phóng hàng ra khỏi khu vực cửa khẩu.

Xem xét chia sẻ dữ liệu để XK nông sản thuận lợi

Theo đánh giá của tỉnh Lạng Sơn, thời điểm nay, lượng hàng nông sản, trái cây tươi của Việt Nam dồn về làm thủ tục XK sang thị trường Trung Quốc tại các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn ngày một tăng. Trong đó, hiện các chi cục hải quan cửa khẩu trên địa bàn Lạng Sơn đang tiếp nhận và giải quyết thủ tục thông quan cho một số mặt hàng như: xoài, mít, dưa hấu, sầu riêng, thanh long, tinh bột sắn, nhãn, vải… trung bình khoảng 8.000 - 10.000 tấn/ngày.

Với lượng hàng nông sản đăng ký làm thủ tục XK sang Trung Quốc tăng mạnh, cơ quan Hải quan đã bố trí CBCC làm việc ngày thứ Bảy và Chủ nhật để đảm bảo cho số lượng lớn mặt hàng nông sản, trái cây tươi được thông quan trong ngày. Đặc biệt, các đơn vị hải quan cửa khẩu đã bố trí CBCC Hải quan tiếp nhận và giải quyết thủ tục đến 22 giờ, thậm chí 23 giờ đêm.

Cục Hải quan Lạng Sơn nhấn mạnh, đối với thực hiện việc kiểm tra, rà soát đối chiếu các thông tin giữa hồ sơ hải quan đối với các thông tin được khai báo trên Nền tảng cửa khảu số, đơn vị đã phải bố trí thêm CBCC trong dây chuyền nghiệp vụ để đảm bảo hoạt động XNK được thông suốt. Trong khi đó, hiện biên chế của đơn vị không tăng, thậm chí còn giảm do CBCC đến tuổi về hưu, chuyển công tác.

Cũng theo Cục Hải quan Lạng Sơn, Quyết định số 06/2024/QĐ-UBND của UBND tỉnh Lạng Sơn là văn bản được ban hành dưới hình thức văn bản quy phạm pháp luật và có căn cứ là Luật Hải quan 2014. Do đó, căn cứ vào khoản 4 Điều 10 Quyết định số 06/2024/QĐ-UBND, Cục Hải quan Lạng Sơn báo cáo và đề nghị Tổng cục Hải quan xem xét rà soát, chia sẻ dữ liệu hệ thống hải quan với Nền tảng cửa khẩu số để đảm bảo yêu cầu kết nối số liệu để tránh trường hợp phải kiểm tra thủ công 100% như hiện nay.

Việc chia sẻ dữ liệu cũng nhằm mục đích tạo điều kiện cho hoạt động XNK, đặc biệt là tạo điều kiện tối đa cho mặt hàng nông sản của Việt Nam XK sang Trung Quốc sẽ góp phần phát triển kinh tế cho địa phương, Cục Hải quan Lạng Sơn kỳ vọng.