Nghiên cứu thí điểm cơ chế “cảng mở” tại cụm cảng container khu vực Cái Mép
	Kỳ vọng tạo đột phá cho cụm cảng Cái Mép nhờ mô hình cảng mở

Cảng Cái Mép – Thị Vải. Ảnh: ST

Chuẩn bị điều kiện cho cơ chế cảng mở

Một trong những chỉ đạo mới đây của Thủ tướng Chính phủ tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu (Thông báo số 3/TB-VPCP ngày 6/1/2022) là tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu quan tâm thúc đẩy phát triển lĩnh vực Logistics trở thành Trung tâm Logistics lớn của khu vực và thế giới; phát triển hạ tầng kết nối vùng, kết nối các trục giao thông lớn của quốc gia và quốc tế.

Để triển khai định hướng đó, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Giao thông vận tải, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và các cơ quan liên quan nghiên cứu xây dựng cơ chế, chính sách thí điểm “cảng mở” tại cụm cảng container khu vực Cái Mép.

Giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu khẩn trương triển khai việc thành lập Chi cục Kiểm định hải quan tại khu vực cảng Cái Mép - Thị Vải theo thẩm quyền và quy định hiện hành, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu bố trí địa điểm làm việc, hoàn thành chậm nhất trong quý 2/2022.

Theo Công ty Cổ phần Logistics quốc tế Cái Mép, để thúc đẩy khu vực Cái Mép – Thị Vải thành khu cảng cửa ngõ, trung chuyển quốc tế theo quy hoạch, cần có sự kết nối khai thác giữa các bến cảng trong cùng khu vực. Đồng nghĩa với việc phải sớm nghiên cứu hình thành, thí điểm cơ chế nhằm liên kết khai thác và luân chuyển hàng hóa giữa các bến cảng trong khu vực Cái Mép nhằm tối ưu hóa công suất khai thác và tận dụng tối đa cầu bến của cả khu vực Cái Mép.

Để triển khai định hướng cũng như tạo cơ chế phát triển, thúc đẩy tạo sự đột phá cho cụm cảng Cái Mép, trong thời gian qua Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) đã tích cực triển khai các giải pháp.

Theo đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc ký Quyết định 223/QĐ-BTC ngày 1/3/2022 thành lập Chi cục Kiểm định Hải quan khu vực cảng Cái Mép – Thị Vải thuộc Cục Kiểm định hải quan trực thuộc Tổng cục Hải quan. Việc thành lập Chi cục Kiểm định hải quan khu vực cảng Cái Mép – Thị Vải được đánh giá sẽ mang lại tiềm năng lớn cho phát triển thông thương hàng hóa xuất nhập khẩu qua địa bàn tỉnh và các vùng lân cận.

Trên thực tế, khi đề nghị thành lập Chi cục Kiểm định hải quan khu vực cảng Cái Mép – Thị Vải, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã đánh giá về thực trạng tại địa bàn và tiềm năng để kích thích sự phát triển hoạt động xuất nhập khẩu, logistics.

Theo UBND tỉnh, thời gian qua, công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu còn tồn tại nhiều vướng mắc, bất cập làm tăng chí phí, kéo dài thời gian thông quan, gây khó khăn cho doanh nghiệp và cho cả cơ quan Hải quan do các cơ quan thực hiện công tác này thường do các bộ, ngành chỉ định và không nằm trên cùng một địa bàn. Việc phải chạy 2, 3 cơ quan kiểm tra chuyên ngành trong điều kiện không thuận lợi về giao thông và khoảng cách như hiện nay đã gây khó khăn lớn cho doanh nghiệp.

Xây dựng điều kiện quản lý, giám sát phù hợp

Hiện nay Tổng cục Hải quan đã nghiên cứu, xây dựng dự thảo Quyết định thí điểm quản lý, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh, trung chuyển vận chuyển qua lại giữa các cảng trong cùng một cụm cảng (cảng mở). Theo đó, quyết định này sẽ quy định cụ thể phạm vi giới hạn và nguyên tắc bố trí khu vực cảng mở; hàng hóa thông qua khu vực cảng mở; vận chuyển hàng hóa từ cầu cảng vào khu vực cảng mở và ngược lại; xử lý hàng hóa trong khu vực cảng mở; thủ tục hải quan đối với hàng hóa thông qua khu vực cảng mở...

Góp ý vào quyết định này, Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) đề xuất, hoạt động của cảng mở dựa trên hệ thống công nghệ thông tin kết nối với các cảng hiện hữu và dữ liệu của Hải quan để đảm bảo kiểm soát hàng hóa trong cảng mở hoàn toàn chính xác. Nếu áp dụng cơ chế cảng mở tại cụm cảng Cái Mép – Thị Vải sẽ giúp thúc đẩy năng lực cạnh tranh, thu hút hàng hóa xuất nhập khẩu và hàng trung chuyển quốc tế; rút ngắn thời gian làm hàng và tăng năng suất chuyển cảng, cho phép chuyển hàng liên cảng đối với hàng nhập khẩu và quá cảnh; đồng thời tạo cơ chế để liên kết khai thác giữa các bến cảng liền kề nhằm tối ưu hóa công suất khai thác và tận dụng tối đa cầu bến của nhau, giải quyết được các hạn chế về cầu bến như hiện nay.

Về phía Cục Hải quan Bà Rịa – Vũng Tàu, đơn vị cho biết, hiện nay cụm cảng Cái Mép thuộc quản lý của Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cái Mép dọc theo đường 965 gồm 13 bến cảng (trong đó có 6 cảng container). Các bến cảng container, bến cảng hàng rời, bến cảng chuyên dùng nằm đan xen lẫn nhau, được phân cách với nhau bởi hàng rào thành những khu vực riêng biệt, các bến cảng được các doanh nghiệp vận hành và quản lý bằng những phần mềm khác nhau. Từ thực tế đó, việc triển khai quản lý, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh, trung chuyển vận chuyển qua lại giữa các cảng trong cùng một cụm cảng (cảng mở) tại cụm cảng Cái Mép sẽ có một số nội dung cần làm rõ.

Nêu lên một số khó khăn, Cục Hải quan Bà Rịa – Vũng Tàu cho biết, việc phải có tường rào bao quanh khu vực cảng mở Cái Mép là khó khăn vì các cảng container nằm trải dài, không liên tục, có chỗ cách nhau con sông, trong khi cơ chế cảng mở thực hiện cho các cảng container, trường hợp hàng hóa vận chuyển liên thông giữa các cảng có thể ảnh hưởng đến an toàn, an ninh của một số cảng chuyên dùng về hóa chất, xăng dầu. Do đó, Hải quan Bà Rịa – Vũng Tàu kiến nghị Tổng cục Hải quan xem xét phương án cơ quan Hải quan có thể áp dụng các biện pháp nghiệp vụ như camera, quản lý rủi ro, kiểm soát hải quan... để giám sát đối với hàng hóa vận chuyển qua lại trong nội bộ cảng mở.

Bên cạnh đó, việc sử dụng phần mềm chung cho cảng mở cũng cần phải được quy định cụ thể, có chuẩn kết nối, trao đổi với hệ thống của cơ quan Hải quan và các doanh nghiệp kinh doanh cảng biển thuộc khu vực cảng mở. Trong đó đơn vị quản lý, vận hành cảng mở phải có thông tin kịp thời đến hệ thống của cơ quan Hải quan thông tin vận chuyển container/hàng hóa qua lại giữa các cảng con (bao gồm cả tuyến đường để phục vụ triển khai các nghiệp vụ của cơ quan Hải quan). Trường hợp thực hiện cơ chế cảng mở tại cụm cảng Cái Mép, cần ban hành quy trình hải quan cụ thể và cơ chế phối hợp, trao đổi thông tin giữa Hải quan và doanh nghiệp kinh doanh cảng.