Nói về vai trò của cơ quan Hải quan trong hoạt động XK nông sản tại hội thảo “Xuất nhập khẩu nông sản qua biên giới trong bối cảnh mới: Thực trạng và giải pháp” được tổ chức mới đây, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Lưu Mạnh Tưởng nhấn mạnh, trong công tác quản lý hàng nông sản XK, cơ quan Hải quan đóng vai trò như một mắt xích quan trọng vừa kiểm soát hoạt động XK nông sản, vừa góp phần thúc đẩy hoạt động này phát triển. Theo đó, Tổng cục Hải quan thường xuyên chỉ đạo các đơn vị hải quan địa phương nơi có hàng nông sản XK triển khai nhiều giải pháp tạo điều kiện tối đa và thực hiện thông quan ngay trong ngày đối với hàng hóa XK là nông sản đến thời điểm thu hoạch chính vụ nói riêng và nông sản nói chung; giải quyết ngay các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan XK hàng hóa; phối hợp chặt chẽ, thường xuyên trao đổi thông tin với cơ quan kiểm dịch để thực hiện nhanh chóng thủ tục cho DN.

Kiểm tra hàng hóa xuất nhập khẩu ở khu vực cửa khẩu Tà Lùng. Ảnh: T.Bình

Trong đó, giải pháp thứ nhất, tích cực đơn giản hóa thủ tục hải quan, rút ngắn thời gian thông quan, tạo điều kiện tối đa và thực hiện thông quan nhanh chóng (kể cả ngoài giờ hành chính). Trường hợp thay đổi cửa khẩu xuất, thay đổi phương thức vận chuyển hàng hóa hoặc không có nhu cầu XK thì hướng dẫn DN thực hiện khai sửa đổi, bổ sung hoặc hủy tờ khai hải quan (đối với các trường hợp đã đăng ký tờ khai), đăng ký tờ khai hải quan mới theo quy định để tiếp tục XK hoặc đưa trở lại nội địa để tiêu thụ.

Trong giai đoạn cao điểm tại các cửa khẩu, chủ động ban hành văn bản hướng dẫn tạm thời không tiến hành kiểm tra việc bảo quản hàng hoá tại địa điểm bảo quản hàng hóa, cũng như hướng dẫn xem xét việc không xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan đối với hành vi vi phạm quy định về thời hạn làm thủ tục hải quan do tình huống bất khả kháng.

Đối với hoạt động kiểm tra sau thông quan, tạm dừng tổ chức kiểm tra đánh giá tuân thủ đối với các DN không có dấu hiệu vi phạm để tạo điều kiện cho DN tập trung giải quyết khó khăn, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh. Tiếp tục xây dựng phương án bố trí CBCC giải quyết thủ tục thông quan và giám sát hàng hóa XK ngoài giờ hành chính, ngày nghỉ, ngày lễ; ưu tiên, bố trí, sắp xếp các xe đã hoàn thành thủ tục thông quan hàng hóa trước được đi qua cửa khẩu sớm.

Phối hợp với các DN kinh doanh kho, bãi tại khu vực cửa khẩu bố trí địa điểm và tạo điều kiện cho việc bảo quản, phân loại chất lượng hàng hóa của DN trong thời gian chờ XK; cho phép DN gửi hàng hóa XK đã hoàn thành thủ tục hải quan cần bảo quản vào các kho lạnh (bao gồm cả kho ngoại quan, kho lưu giữ hàng hóa TNTX đông lạnh) tại khu vực cửa khẩu.

Đặc biệt, phối hợp với các cơ quan chức năng, lực lượng tại cửa khẩu tiến hành hội đàm, trao đổi với phía Trung Quốc nhằm tăng cường năng lực thông quan, giải quyết nhanh tình trạng ùn tắc. Thường xuyên cập nhật tình hình, cung cấp thông tin, khuyến cáo kịp thời tới các DN XK hàng nông sản qua các cửa khẩu trên địa bàn. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trên địa bàn điều tiết giao thông cho xe ra vào không bị ùn tắc, hạn chế chi phí phát sinh cho DN, thương nhân.

Thứ hai, nâng cao hiệu quả của việc kiểm tra, giám sát hàng nông sản XK thông qua thủ tục hải quan bằng việc đẩy mạnh áp dụng nguyên tắc kiểm tra theo phương pháp phân luồng quyết định kiểm tra. Mở rộng việc triển khai thực hiện thanh toán thuế, lệ phí hải quan bằng phương thức điện tử, giảm bớt thời gian cho các DN trong việc kê khai thuế. Đẩy mạnh hoạt động triển khai cơ chế một cửa quốc gia và cơ chế một cửa ASEAN; phối hợp với các đơn vị triển khai thực hiện kết quả kết nối trao đổi thông tin thương mại và các DN hoạt động trong lĩnh vực logistics, bảo hiểm và các dịch vụ khác có liên quan.

Công chức Chi cục Hải quan Tân Thanh (Cục Hải quan Lạng Sơn) hướng dẫn DN làm thủ tục XK hàng hóa. Ảnh: H.Nụ

Tập trung khắc phục tình trạng tắc nghẽn, lỗi sự cố hệ thống, đồng thời đảm bảo việc truyền nhận và xử lý dữ liệu trực tuyến giữa các cấp, đơn vị hải quan.

Thứ ba, hỗ trợ DN logistics trong thực hiện thủ tục hải quan, kết nối chia sẻ thông tin tại các cảng biển, cảng hàng không. Phối hợp với các đơn vị kinh doanh cảng biển, các DN logistics thực hiện việc chuyển đổi số trong các hoạt động logistics (hạ tầng mềm), ứng dụng công nghệ block-chain, trí tuệ nhân tạo... thực hiện e-DO và e-B/L, hệ thống quản lý vận tải, cảng biển... Phát triển một nền tảng trục để kết nối các ứng dụng công nghệ có sẵn nhằm phục vụ chung cho cả cộng đồng cung cấp dịch vụ logistics, cơ quan quản lý và cộng đồng chủ hàng.

Hoàn thiện quy trình nghiệp vụ quản lý hồ sơ DN XK hàng nông sản, DN logistics, phát triển công cụ hỗ trợ rà soát, phát hiện dấu hiệu rủi ro từ kết quả quản lý, phân tích thông tin hồ sơ nêu trên. Thí điểm áp dụng đánh giá tuân thủ DN logistics và đánh giá hiệu quả công tác này trong thực tế quản lý nhà nước về hải quan đối với hoạt động XNK theo quy định.

Thứ tư, phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và thông qua các hiệp hội ngành hàng, hiệp hội DN dịch vụ Logistics Việt Nam và Sở Công Thương thông báo kịp thời cho DN chính sách NK nông sản của các nước và đề nghị các DN kiểm soát chặt chẽ từ khâu thu hoạch, phân loại, đóng gói, bốc xếp hàng hoá. Đồng thời, phối hợp với Bộ Công Thương thúc đẩy xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường XK nông sản, đẩy mạnh kích cầu tiêu dùng trong nước và chế biến nông sản; phối hợp với UBND các tỉnh thành phố, Bộ Giao thông và vận tải chỉ đạo sở, ngành trực thuộc theo chức năng phối hợp kiểm soát, tạo thuận lợi cho hoạt động vận chuyển, lưu thông hàng hóa là nông sản XK.

Thứ năm, liên tục tuyên truyền nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của DN bằng nhiều hình thức như tổ chức đối thoại, tư vấn hỗ trợ DN XK nắm rõ về những quy định của các nước về kiểm dịch, về tiêu chuẩn chất lượng, cơ chế cấp phép, thủ tục thanh toán, bảo hiểm. Các đơn vị Hải quan cửa khẩu đẩy mạnh công tác cảnh báo, nâng cao nhận thức của DN trong quá trình làm thủ tục hải quan đối với hàng nông sản. Tích cực đưa ra khuyến nghị cho DN khi làm thủ tục XNK hàng hóa, đặc biệt là đối với mặt hàng nông, thủy sản như cần nghiên cứu, thực hiện hoạt động thương mại theo thông lệ quốc tế; các nội dung thỏa thuận tại các hợp đồng thương mại quốc tế nên được đàm phán chặt chẽ và có những điều khoản dành riêng cho trường hợp ảnh hưởng do dịch bệnh, thiên tai...

Thứ sáu, chú trọng trao đổi, chia sẻ thông tin và hỗ trợ hành chính lẫn nhau giữa các cơ quan Hải quan, nhằm đảm bảo thông tin mà hải quan tiếp nhận là chính xác và đầy đủ. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, các nước đặt ra các yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật, các biện pháp vệ sinh kiểm dịch cần thiết và thích hợp nhằm bảo vệ sức khỏe con người và quyền lợi người tiêu dùng. Do đó, yêu cầu đặt ra là cần thận trọng khi lựa chọn các mặt hàng nông sản trong đàm phán thương mại về lộ trình cắt giảm thuế quan và lựa chọn những mặt hàng có nhiều lợi thế cho XK trong đàm phán để có thể tận dụng tối đa hiệu quả của các Hiệp định thương mại tự do.

Mở rộng quan hệ hợp tác song phương với các nước nhằm tận dụng tối đa thế mạnh của các nước trong việc hỗ trợ thực hiện các nhu cầu thực tiễn của Hải quan Việt Nam. Đặc biệt trong bối cảnh quan hệ kinh tế thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc ngày càng tăng trường, các bên thảo luận một số định hướng hợp tác nhằm tăng cường quan hệ hợp tác song phương với mục tiêu thuận lợi hóa thương mại và thực thi pháp luật hải quan của mỗi bên một cách có hiệu quả.