Theo dõi hình ảnh qua máy soi. Ảnh T.H.

Mở rộng đối tượng soi chiếu

Có mặt tại khu vực máy soi cảng Cát Lái vào ngày đầu tuần cuối tháng 9, chúng tôi nhận thấy chiếc máy soi dạng cổng được trang bị tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 hoạt động liên tục, lúc thì xe của DN chở hàng vào, lúc thì xe của điều độ cảng đưa vào soi chiếu cứ nối tiếp nhau. Vừa cầm bộ đàm điều khiển các xe vào máy soi, Phó Đội trưởng Đội thủ tục hành lý nhập khẩu Nguyễn Huy Phong vừa tranh thủ cho chúng tôi biết, hiện nay, Chi cục thực hiện soi chiếu hàng hóa cả trước, trong và sau thông quan nên khối lượng hàng hóa tăng lên khá nhiều. Trung bình mỗi ngày Chi cục thực hiện soi chiếu khoảng 80-90 container hàng hóa, có ngày cao điểm lên đến trên 110 container.

Theo Phó Cục trưởng Cục Hải quan TP.HCM Phạm Quốc Hùng, nhằm rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa, đồng thời đảm bảo công tác quản lý của cơ quan Hải quan chặt chẽ, ngăn chặn hiệu quả tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, từ đầu tháng 7-2015, Cục Hải quan TP.HCM đã chủ động mở rộng đối tượng soi chiếu hàng hóa XNK: Soi chiếu trước đối với hàng NK và soi chiếu sau thông quan đối với hàng XK. Theo đó, đối với hàng xuất khẩu, thí điểm soi sau thông quan tại thời điểm container đã vào bãi chờ xếp hàng lên tàu. Cơ quan Hải quan sẽ chọn các container thuộc các tờ khai luồng Xanh, luồng Vàng đã hoàn thành thủ tục hải quan.

Đối với hàng NK thực hiện soi chiếu trước, cơ quan Hải quan căn cứ vào các thông tin quản lý rủi ro, chủ động lựa chọn các container có độ rủi ro cao để soi chiếu. Theo đó, khi container được dỡ từ tàu xuống xe ô tô kéo thì vận chuyển container luôn vào khu vực máy soi để thực hiện việc soi chiếu thay vì vận chuyển vào bãi tập kết hàng như trước đây. Kết thúc việc soi chiếu, xe tiếp tục vận chuyển container về bãi tập kết hàng NK, như vậy sẽ rất thuận tiện giao thông cho cảng và tiết kiệm kinh phí. Kết quả soi chiếu có nghi vấn hoặc không có nghi vấn phải được lập thành hồ sơ, bao gồm hình ảnh và báo cáo phân tích hình ảnh cụ thể các điểm nghi vấn nếu có. Sau đó chuyển về đội thủ tục hàng hóa NK để xử lý thông tin và lưu trữ đồng thời có thêm thông tin quản lý rủi ro đối chiếu khi DN đến làm thủ tục khai báo tại cửa khẩu.

Sau khi thực hiện thí điểm soi chiếu trước đối với container hàng nhập khẩu và soi chiếu sau thông quan đối với hàng xuất khẩu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 vào tháng 7-2015, đến tháng 8-2015, Cục đã mở rộng thực hiện tại Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 3. Tính đến hết tháng 8-2015, các đơn vị đã thực hiện soi chiếu được gần 350 container. Qua phân tích hình ảnh soi chiếu, cơ quan Hải quan đã phát hiện nhiều trường hợp có hàng hóa thực nhập không đúng với hàng hóa thể hiện trên bản lược khai hàng hóa, như: Khai báo trên manifest hàng hóa là máy móc đã qua sử dụng, nhưng hình ảnh soi chiếu cho thấy là máy lạnh, đồ diện gia dụng; một số lô hàng nghi vấn có phụ tùng xe tải đã qua sử dụng… nên đã đưa vào giám sát trọng điểm, có trường hợp lập biên bản chứng nhận điều chỉnh tăng số thuế phải nộp.

Theo lãnh đạo Cục Hải quan TP.HCM, chủ động mở rộng đối tượng soi chiếu đối với hàng hóa XNK nhằm cải tiến phương thức kiểm tra, giám sát hàng hóa, rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa, đảm bảo công tác quản lý hải quan chặt chẽ. Hiện Tổng cục Hải quan vừa ban hành quy trình thực hiện soi chiếu, thực hiện triển khai chính thức soi sau hàng xuất khẩu (sau thông quan) và soi trước hàng NK (trước thông quan)…

Máy soi hàng hóa tại Hải quan cảng Sài Gòn KV1 Ảnh: TH

Tăng tỷ lệ kiểm tra qua máy

Bên cạnh việc soi chiếu trước và sau thông quan, thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo Cục Hải quan TP.HCM, trong thời gian gần đây, các đơn vị hải quan cửa khẩu cảng biển được trang bị máy soi container đã tăng dần tỉ lệ kiểm tra thực tế hàng hóa qua máy soi container và đã phát hiện nhiều vụ vi phạm. Chỉ tính riêng trong tháng 8-2015, Cục Hải quan TP.HCM đã thực hiện kiểm tra qua máy soi container 1.866 container, thuộc 461 tờ khai, chiếm 15% tổng số tờ khai hải quan, tăng 16% so với tháng trước. Theo thống kê của Cục Hải quan TP.HCM, kể từ đầu tháng 6-2015, (sau khi tăng số lượng hàng hóa kiểm tra qua máy soi container), qua hình ảnh soi chiếu hàng hóa, Cục Hải quan TP.HCM đã phát hiện được nhiều vụ vi phạm pháp luật Hải quan. Trong đó, hành vi của DN chủ yếu là khai báo sai hàng hóa, nhằm gian lận thuế. Chẳng hạn DN khai báo hàng hóa NK là màn hình, linh kiện máy vi tính, nhưng hàng hóa thực nhập lại là máy lạnh; một vụ doanh nghiệp khai báo NK máy móc đã qua sử dụng, bên trong chứa đồ điện gia dụng đã qua sử dụng; một vụ doanh nghiệp NK máy cắt cỏ, máy nông ngư cơ, nhưng có một số xe gắn máy đã qua sử dụng được giấu ở phần cuối container; một vụ doanh nghiệp khai báo NK máy móc đã qua sử dụng, bên trong nghi vấn chứa phụ tùng ô tô đã qua sử dụng, thuộc mặt hàng cấm NK…

Đánh giá về việc soi chiếu hàng hóa, Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Tân cảng Sài Gòn Ngô Minh Thuấn cho rằng, số lượng hàng hóa NK qua cảng Cát Lái được kiểm tra bằng máy soi container ngày một tăng. Năm 2014, có 21.345 teus được soi chiếu, trong 6 tháng đầu năm 2015 số lượng hàng hóa được soi chiếu qua máy là 11.867 teus, tăng 11% so với cùng kì. Đặc biệt, thời gian gần đây, do Cục Hải quan TP.HCM tăng tỷ lệ soi chiếu hàng hóa, nên trung bình mỗi ngày có khoảng gần 200 container được đăng kí soi chiếu, tăng gấp gần 3 lần so với mức đăng kí 50-80 container/ngày như trước đây. Để đáp ứng việc kiểm tra hàng hóa qua máy soi ngày một tăng, Tổng Công ty Tân cảng Sài Gòn cho biết, đơn vị đã bố trí gần 4.000 m² diện tích để Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 1 bố trí 3 máy soi container hàng hóa, đồng thời bố trí lực lượng, xe nâng, xe kéo phục vụ hoạt động soi chiếu từ 7 giờ 30 đến 18 giờ hàng ngày, thậm chí có những ngày kéo dài đến 20 giờ.