Hệ thống VNACCS/VCIS đã được ngành Hải quan tiếp nhận vận hành thành công. (Ảnh: T.B)

“Phủ sóng” toàn quốc

Mới hơn một năm triển khai chính thức (từ ngày 1-4-2014) đến nay, VNACCS/VCIS đã được lan tỏa và thực hiện hiệu quả, thông suốt trên phạm vi toàn quốc. Theo ghi nhận của phóng viên Báo Hải quan, từ những địa bàn XNK sôi động như TP.HCM, Hà Nội, Hải Phòng… hay đến những địa bàn vùng sâu, vùng xa như Điện Biên, Hà Giang, Gia Lai, Kon Tum, Cà Mau… việc thao tác nghiệp vụ trên VNACCS/VCIS của CBCC Hải quan và cộng đồng DN đã trở thành hoạt động thường nhật.

Đây là những dấu hiệu hết sức lạc quan bởi trong một, hai tháng đầu của giai đoạn triển khai chính thức, cả cơ quan Hải quan và DN phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Hơn nữa, VNACCS/VCIS lại là hệ thống CNTT lớn, có tác động sâu, rộng tới hoạt động của cộng đồng DN và cơ quan Hải quan.

Đại diện Ban triển khai Dự án VNACCS/VCIS (Tổng cục Hải quan) khẳng định, đến thời điểm này, Hải quan Việt Nam đã làm chủ và vận hành ổn định Hệ thống. VNACCS/VCIS đã và đang phát huy hiệu quả đối với cộng đồng DN, cơ quan Hải quan và ở một góc độ nhất định, Hệ thống cũng góp phần quan trọng vào nỗ lực cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực XNK, cải thiện năng lực cạnh tranh quốc gia.

Lợi ích đa chiều

Đối với cộng đồng DN, tại các diễn đàn đối thoại giữa Chính phủ với DN, trong đó có cả DN FDI, cộng đồng DN đánh giá cao lợi ích của việc triển khai Hệ thống VNACCS/VCIS. Trong một khảo sát vừa được Tổng cục Hải quan thực hiện có 306 DN cho ý kiến đánh giá về Hệ thống. Hầu hết ý kiến bày tỏ sự hài lòng khi thực hiện thủ tục trên Hệ thống VNACCS/VCIS, đặc biệt, 12% bày tỏ quan điểm rất hài lòng. Lợi ích và hiệu quả rõ nét chính là cắt giảm thời gian được thực hiện ở tất cả khâu cơ bản trong quá trình làm thủ tục hải quan.

Ví dụ, ở khâu khai báo và xử lý tờ khai thời gian tiếp nhận, xử lý và phản hồi thông tin khai báo chỉ từ 1-3 giây. Ở khâu giám sát hải quan, cùng với việc triển khai Hệ thống VNACCS/VCIS và áp dụng mã vạch trong giám sát hải quan, thời gian chỉ còn vài phút thay vì hàng giờ như trước đây. Ở khâu nộp thuế, VNACCS/VCIS đã thúc đẩy ứng dụng CNTT trong khâu thu, nộp thuế với việc thực hiện thanh toán điện tử qua ngân hàng.

Hiện nay Tổng cục Hải quan đã triển khai phối hợp thu thanh toán với 24 ngân hàng thương mại, thông tin nộp thuế của DN được cập nhật trực tuyến (online) nên việc thanh khoản, trừ nợ thuế và thông quan hàng hóa được thực hiện nhanh chóng… Bên cạnh đó, VNACCS/VCIS còn tạo nhiều thuận lợi nhờ thủ tục hải quan được chuẩn hóa theo chuẩn mực quốc tế; hỗ trợ khai tự động nhiều chỉ tiêu; tiếp nhận và xử lý các yêu cầu của DN tự động; cho phép khai báo trước hóa đơn điện tử...

Đối với cơ quan Hải quan, triển khai thành công VNACCS/VCIS đã góp phần hiện thực hóa các mục tiêu của Chiến lược phát triển Hải quan Việt Nam đến năm 2020 và Kế hoạch cải cách, phát triển và hiện đại hóa hải quan giai đoạn 2011- 2015. Đồng thời góp phần hoàn thành các mục tiêu về cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan đặt ra tại Nghị quyết 19/NQ-CP năm 2014 và năm 2015.

VNACCS/VCIS cũng góp phần nâng cao năng lực quản lý Nhà nước về hải quan; thay đổi phương pháp quản lý của cơ quan Hải quan theo hướng quản lý DN thay vì quản lý thiên về hàng hóa như hiện nay. Các quy trình thủ tục được đơn giản hóa, chuẩn hóa, áp dụng tối đa CNTT nên giảm tải áp lực công việc cho CBCC... VNACCS/VCIS cũng là nền tảng quan trọng để triển khai Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) và kết nối kỹ thuật Cơ chế một cửa ASEAN (từ ngày 8-9-2015).

Ở phương diện quốc gia, VNACCS/VCIS đã giúp hiện thực hóa cam kết của Chính phủ Việt Nam về thực hiện NSW và tham gia Cơ chế một cửa ASEAN. Trong Nghị quyết 30a/NQ-CP mới đây của Chính phủ, Chính phủ đánh giá: Việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử theo Hệ thống VNACCS/VCIS và NSW tại cảng biển quốc tế đã giúp giảm thời gian thông quan hàng hóa bình quân từ 21 ngày xuống còn 14 ngày đối với xuất khẩu, 13 ngày đối với nhập khẩu, giảm được từ 10% đến 20% chi phí và 30% thời gian thông quan hàng hóa XNK cho DN.

Tiếp tục hoàn thiện Hệ thống

Kết quả, lợi ích của VNACCS/VCIS thời gian qua là tương đối rõ ràng. Tuy nhiên, Tổng cục Hải quan xác định, trong bối cảnh đất nước hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, yêu cầu nhiệm vụ đặt ra với Tổng cục Hải quan sẽ ngày càng nặng nề. Vì thế, với vai trò là Hệ thống CNTT cốt lõi của ngành Hải quan, vấn đề đặt ra trong việc tiếp tục hoàn thiện và nâng cao hiệu quả VNACCS/VCIS là điều được Tổng cục Hải quan đã và đang quan tâm thực hiện.

Trong đó, việc rà soát đánh giá tổng thể lại quá trình vận hành Hệ thống hơn một năm qua, đồng thời đề ra những chức năng cần hoàn thiện, điều chỉnh, bổ sung trong giai đoạn tới nhằm nâng cao hiệu quả triển khai Hệ thống là hết sức quan trọng. Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan cũng đã xây dựng những phương án cụ thể trong ứng dụng CNTT trong giai đoạn tới, trong đó vấn đề nâng cao hiệu quả VNACCS/VCIS là một trong những nội dung cốt lõi, đồng thời Việt Nam cũng đang xúc tiến đề nghị Chính phủ Nhật Bản viện trợ thực hiện giai đoạn II của VNACCS/VCIS.