Phó Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban chỉ đạo 389 quốc gia Nguyễn Xuân Phúc tới thăm Trung tâm chỉ huy trực tuyến (ngày 26-2-2015). Ảnh: Q.H

Bằng những thao tác nhanh gọn của mỗi CBCC, hình ảnh về hoạt động XNK, XNC tại ở các cửa khẩu cách Trung tâm hàng trăm đến hàng nghìn cây số tại Hải Phòng hay TP. Hồ Chí Minh hiện ra trước mắt. Từ các dữ liệu của hàng hóa trên tờ khai XNK, đến từng số container, biển kiểm soát phương tiện vận tải…, rồi hình ảnh các cán bộ Hải quan ngoài cửa khẩu làm việc, tất cả đều được hiển thị sắc nét trên hệ thống màn hình giám sát. Bên cạnh đó phải kể đến Hệ thống máy bay không người lái Orbiter 2 có tầm hoạt động từ 30 đến 35 km, tốc độ bay tối đa 5.000m, tốc độ bay từ 55 đến 133km/h… giúp giám sát các phương tiện ngoài khơi…

Theo như lời giới thiệu của Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu-Tổng cục Hải quan Nguyễn Phi Hùng, Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS góp phần tạo thông thoáng trong hoạt động XNK, giúp cho DN chủ động hơn trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên với vai trò quản lý Nhà nước, cơ quan Hải quan vẫn phải đảm bảo được yêu cầu quản lý của mình. Chính vì vậy việc TTCHTT ra đời để tích hợp các trang thiết bị hiện có đảm bảo cho yêu cầu quản lý đó. Trước đây các hệ thống trang thiết bị giám sát và CNTT của ngành Hải quan đã trang bị chủ yếu tập trung cho những yêu cầu nghiệp vụ cụ thể trong quy trình thủ tục hải quan, chưa được kết nối liên thông, chưa khai thác triệt để nguồn lực cũng như khả năng đáp ứng công tác cải cách hiện đại hóa, chuyên nghiệp và minh bạch ngày càng cao của quản lý hải quan hiện đại. Việc xây dựng TTCHTT giúp cho cơ quan Hải quan và Bộ Tài chính thực hiện tốt hơn chức năng quản lý Nhà nước về Hải quan.

Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu Nguyễn Phi Hùng giới thiệu hệ thống camera truyền hình ảnh tại các cửa khẩu. Ảnh: Q.H

Trung tâm được kết nối, tích hợp các hệ thống trang thiết bị hiện có về Hệ thống camera giám sát, máy soi container, máy soi hành lý hàng hóa và cân ô tô điện tử tại các Chi cục Hải quan địa phương, đồng thời kết nối, tích hợp các hệ thống CNTT của ngành Hải quan và mở rộng kết nối với các hệ thống thiết bị, cơ sở dữ liệu của các đơn vị ngoài ngành. Khi các hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu được kết nối, việc khai thác thông tin được tích hợp đầy đủ, nhanh chóng, chính xác giúp cho các cấp lãnh đạo Tổng cục Hải quan, Bộ Tài chính có được thông tin tổng quát trong công tác chỉ đạo, điều hành cũng như hoạch định chính sách về công tác quản lý Hải quan.

Các cán bộ Hải quan làm nhiệm vụ vận hành tại TTCHTT cho biết, trong từng tình huống cụ thể, việc khai thác nhanh các thông tin sẽ giúp cho các cấp lãnh đạo có quyết định nhanh về kiểm tra, chỉ huy, chỉ đạo triển khai biện pháp nghiệp vụ cần thiết nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý hành vi vi phạm pháp luật về Hải quan ở mọi lúc mọi nơi.

Đơn cử như trong giám sát, kiểm tra các lô hàng nghi vấn, TTCHTT làm đầu mối tiếp nhận các chỉ đạo can thiệp đột xuất từ lãnh đạo Tổng cục, các đơn vị phối hợp; thực hiện phân tích thông tin, xác định lô hàng, DN nghi vấn; phối hợp lực lượng trinh sát các lực lượng kiểm soát như Đội Kiểm soát thuộc Cục Điều tra chống buôn lậu, Đội Kiểm soát Hải quan thuộc các Cục Hải quan địa phương... thực hiện giám sát khu vực, kiểm soát cổng vào ra, kiểm soát trực tuyến nhằm phát hiện hành vi vi phạm và triển khai các biện pháp ngăn chặn kịp thời.

Khi phát hiện nghi vấn, hành vi vi phạm pháp luật hải quan, TTCHTT có thể can thiệp dừng thông quan trực tiếp thông qua hệ thống hoặc thông báo cho đơn vị làm thủ tục để phối hợp kiểm tra lô hàng (bao gồm cả khu vực cảng biển và khu vực cảng hàng không quốc tế). Các đơn vị hải quan địa phương có trách nhiệm phối hợp kiểm tra dưới sự giám sát chặt chẽ từ TTCHTT thông qua cán bộ trực tiếp tại hiện trường hoặc xe chỉ huy giám sát cơ động truyền hình ảnh về TTCHTT hoặc qua hệ thống camera giám sát tại hiện trường có kết nối về TTCHTT.

Đồng thời, TTCHTT cũng phối hợp các lực lượng trinh sát thực hiện công tác phân tích, xác định trọng điểm để đề xuất danh sách container cần soi chiếu trước khi làm thủ tục; phối hợp chi cục, đơn vị dịch vụ cảng tiến hành soi chiếu trước ngay khi tàu đến cảng; thực hiện phân tích hình ảnh soi chiếu, đối chiếu với thông tin hiện có để làm rõ nghi vấn (nếu có) và đề xuất các biện pháp giám sát, kiểm soát đối với các lô hàng nghi vấn.

CBCC Hải quan vận hành các Hệ thống giám sát tại Trung tâm chỉ huy trực tuyến. Ảnh: Q.H

Bên cạnh đó, việc kết nối các trang thiết bị kiểm tra, giám sát về TTCHTT tạo ra kênh thông tin giúp cho lãnh đạo có thể theo dõi trực tiếp một số địa điểm, quy trình thủ tục thực hiện hải quan, đồng thời cũng có thể kiểm tra việc làm thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan của các công chức hải quan tại các Cục Hải quan địa phương.

Từ đó nâng cao công tác kiểm tra bảo vệ nội bộ cũng như tinh thần trách nhiệm của các công chức Hải quan trong thực hiện các quy trình nghiệp vụ, phòng chống các biểu hiện tiêu cực nhũng nhiễu của CBCC Hải quan. Việc kết nối và tích hợp các hệ thống hiện có cũng như sắp trang bị của ngành Hải quan cũng phát huy sức mạnh tổng thể, tận dụng được mọi nguồn lực hệ thống, trang thiết bị của ngành trong công tác hiện đại hóa, chuyên nghiệp hóa quản lý Hải quan.

Tới đây, ngành Hải quan tiếp tục đầu tư kết nối toàn bộ các hệ thống camera giám sát, dữ liệu hình ảnh máy soi chiếu container, hành lý, hàng hóa đã trang bị về TTCHTT.