Ma túy tổng hợp ngụy trang trong máy nén không khí được vận chuyển từ Đức về sân bay Nội Bài do Hải quan Hà Nội và Công an Hà Nội phối hợp bắt giữ (ngày 11/5/2023). Ảnh: Ngọc Linh

Xuất hiện nhiều chất ma túy tổng hợp mới

Tham dự và dẫn thông tin từ Hội thảo, đại diện Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04, Bộ Công an) cho hay, năm 2022 toàn thế giới đã ghi nhận hơn 29.000 vụ việc mua bán, vận chuyển các chất ma túy nhóm opioids (heroine, fentanyl, codeine, morphine...), NPS (chất hướng thần mới) do các nước báo cáo lên hệ thống IONICS (nền tảng trao đổi thông tin trực tuyến do INCB thiết lập giữa cơ quan chức năng các nước nhằm thu thập thông tin nghi vấn về hoạt động mua bán, sản xuất các chất NPS trên toàn cầu). Trong đó, 98% số vụ việc được phát hiện qua đường bưu chính, chuyển phát nhanh và hàng không.

Nhằm giải quyết vấn đề trên, năm 2018, INCB đã tổ chức hội thảo thường niên trong khuôn khổ hoạt động Chương trình Opioids toàn cầu (GRIDS). Đến nay, thế giới ghi nhận sự xuất hiện của 1.200 chất hướng thần mới chưa nằm trong danh mục kiểm soát của 3 Công ước quốc tế về phòng, chống và kiểm soát ma túy hoặc tên của cây có chứa chất ma túy, cao gấp hơn 3 lần số chất ma túy, chất hướng thần mới được kiểm soát, trong đó ghi nhận sự gia tăng mức độ nghiêm trọng tới sức khỏe của các loại ma túy nhóm Opioids tổng hợp.

Trong năm 2023 (tính đến đầu tháng 10), hệ thống IONICS đã ghi nhận trên 12.400 vụ việc liên quan đến mua bán, vận chuyển các chất ma túy qua đường bưu chính, chuyển phát nhanh và vận tải hàng không. Trong đó, nổi lên là nhóm Opioids, nhóm ma túy có nguồn gốc thực vật… được vận chuyển từ Ấn Độ, Anh, Tây Ban Nha, Đức, Hà Lan, Mexico, Brazil đi các nước Mỹ, Anh, Australia, Thổ Nhĩ Kỳ, Canada qua đường hàng không (chiếm 58%), loại hình bưu điện, chuyển phát nhanh (chiếm 39%).

Để ngăn chặn hoạt động vận chuyển ma túy xuyên quốc gia qua đường hàng không, chuyển phát nhanh, bưu chính, INCB đã ra nhiều khuyến nghị đối với cơ quan chức năng các nước. Trong đó khuyến khích cơ quan đầu mối của Chính phủ và các tổ chức quốc tế tham gia chương trình kiểm soát, phòng, chống mua bán ma túy và chất hướng thần, tiền chất như: hệ thống trao đổi trực tuyến các vụ việc liên quan đến IONICS, nền tảng thông tin GRIDS, nền tảng đào tạo cá nhân trực tuyến ELITE, hệ thống thông báo tiền xuất khẩu trực tuyến đối với hoạt động xuất khẩu các chất không thuộc danh mục kiểm soát quốc tế PEN Online Light.

Đồng thời, các nước cần tăng cường hợp tác, trao đổi thông tin với các tổ chức, đối tác trong lĩnh vực bưu chính, chuyển phát nhanh, vận tải hàng không trong đấu tranh, ngăn chặn tội phạm mua bán, vận chuyển các chất nguy hiểm không thuộc danh mục kiểm soát…

Tội phạm ma túy trong địa bàn hải quan vẫn phức tạp

Những thông tin từ hội thảo quốc tế nêu trên cho thấy nhiều điểm tương đồng với tình hình tội phạm ma túy qua đường hàng không tại Việt Nam.

Từ thực tế đấu tranh, Tổng cục Hải quan đánh giá, một mặt tình hình tội phạm ma túy vẫn có chiều hướng gia tăng trên tuyến hàng không, tập trung chủ yếu qua cảng hàng không quốc tế: Nội Bài (Hà Nội), Tân Sơn Nhất (TPHCM), Đà Nẵng với nguồn cung từ các nước châu Âu, châu Mỹ.

Mặt khác, đã có sự chuyển dịch từ sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất ra sân bay quốc tế Nội Bài sau đó vận chuyển bằng đường bộ, đường sắt vào phía Nam, với các loại ma túy tổng hợp, các loại tân dược có chứa chất gây nghiện, hướng thần, cần sa thường ngụy trang trong các gói kẹo, thực phẩm chức năng, thức ăn chó mèo, mỹ phẩm...

Ngoài ra, tuyến đường bộ và đường biển cũng có nhiều diễn biến phức tạp về loại tội phạm nguy hiểm này.

Trong kết luận Hội nghị về kết quả công tác quý 3, chương trình công tác quý 4 năm 2023 của Tổng cục Hải quan, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn yêu cầu các đơn vị tiếp tục tăng cường các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát ma túy trong tất cả các khâu, các tuyến, các địa bàn, trong đó nòng cốt là các chi cục hải quan, các lực lượng chuyên trách kiểm soát ma túy của các cục hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố.

Tổng cục trưởng yêu cầu các thông tin liên quan đến hành vi mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy phải được xử lý kịp thời, bí mật, chặt chẽ từ khi bắt đầu đến khi kết thúc vụ việc; tập trung truy bắt đối tượng. Đồng thời chú trọng công tác kiểm soát, phát hiện, ngăn chặn tội phạm ma túy trong địa bàn hoạt động hải quan; ngoài địa bàn phải chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng (Công an, Bộ đội Biên phòng...).