Đây là những động thái tích cực để Việt Nam hướng tới việc mở rộng và hoàn thiện việc kết nối NSW và ASW, đáp ứng yêu cầu phát triển, hội nhập sâu rộng và toàn diện của đất nước.

Việc “khai sinh” ASW đã được hơn 10 năm, nhưng vì nhiều lý do khách quan, chủ quan nên việc kết nối Cơ chế quan trọng này của khu vực ASEAN chưa thực hiện được. Nhưng có lẽ điều này sẽ được thay đổi khi mỗi quốc gia thành viên, nhất là những nhóm nước có trình độ tiên tiến, đang rất nỗ lực để “bắt tay” và cụ thể hóa cam kết của lãnh đạo các nước bằng việc chính thức kết nối vào cuối năm 2015 này.

Nhìn từ thực tế triển khai ở Việt Nam, dù là quốc gia đi sau và còn gặp nhiều khó khăn, nhưng với nỗ lực lớn của các bộ, ngành, triển vọng hoàn thiện NSW và kết nối ASW của nước ta là rất sáng sủa. Theo Tổng cục Hải quan - Cơ quan Thường trực Ban chỉ đạo quốc gia về ASW và NSW, thực hiện chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ và Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh- Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về ASW và NSW, Tổng cục Hải quan và các bộ, ngành liên quan đã quyết tâm và kết nối được 6 bộ vào NSW gồm: Tài chính, Giao thông vận tải, Công Thương, Y tế, Tài nguyên và Môi trường; Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh đánh giá đây là bước tiến dài trong thực hiện NSW.

Bước đầu, NSW đã phát huy hiệu quả nhất định trong tạo thuận lợi cho cho cộng đồng DN, nhất là thủ tục đối với tàu biển xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh, khi Việt Nam đã thực hiện chính thức NSW tại các cảng biển quốc tế- tuyến vận tải có lưu lượng hàng hóa XNK lớn nhất cả nước.

Đặc biệt, hiện nay, nước ta đang đứng trước thời cơ mới để có thể sớm kết nối ASW. Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Công Bình, thực hiện các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, lãnh đạo Bộ Tài chính về đẩy nhanh kết nối ASW, Tổng cục Hải quan, đã tích cực làm việc với các đối tác liên quan trong khu vực. Một trong những kết quả quan trọng trong các phiên làm việc là nhận được sự ủng hộ tích cực của Ban thư ký ASEAN và các nước liên quan đồng ý để Việt Nam tham gia kết nối ASW giai đoạn đầu với 4 quốc gia phát triển hàng đầu khu vực gồm: Singapore, Malaysia, Thái Lan, Indonesia. Đây là những nước dự kiến kết nối ASW đầu tiên trong khu vực và có sự chuẩn bị từ lâu theo một dự án do Chính phủ Hoa Kỳ tài trợ.

Nếu việc thực hiện thành công, Việt Nam sẽ nằm trong nhóm 5 quốc gia đầu tiên của khu vực kết nối Cơ chế một cửa ASEAN. Đây không chỉ là sự kiện quan trọng đối với nước ta mà còn bước tiến quan trọng trong việc kết nối, hội nhập của các quốc gia trong khu vực.

Theo Tổng cục Hải quan, để phù hợp với các nội dung kết nối dự kiến được vạch ra trước đó, Việt Nam và các nước sẽ kết nối thông tin liên quan đến chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O). Đây là một sự điều chỉnh kịp thời của Tổng cục Hải quan bởi trước đây theo kế hoạch dự kiến kết nối giữa Hải quan Việt Nam và Malaysia thông tin kết nối liên quan đến tờ khai hải quan. Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Công Bình đánh giá, việc kết nối thông tin về C/O có vai trò, ý nghĩa hết sức quan trọng trong bối cảnh Việt Nam và các nước đang tham gia mạnh mẽ vào các Hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương. Bởi trước đây, thực tế hoạt động của Hải quan Việt Nam cho thấy, khi cần xác minh C/O cho những trường hợp cụ thể, cơ quan Hải quan phải mất đến 2 hoặc 3 tháng mới nhận được phản hồi từ cơ quan chức năng của quốc gia cần xác minh. Khi kết nối ASW, thông tin sẽ được trao đổi gần như tức thời. Điều này một mặt mang lại nhiều thuận lợi cho cộng đồng DN trong và ngoài nước, mặt khác sẽ góp phần giúp các nước nâng cao hiệu quả quản lý thông qua chống gian lận về xuất xứ để trốn thuế.

Để đảm bảo lộ trình kết nối ASW theo kế hoạch đặt ra, Tổng cục Hải quan đang song song triển khai nhiều công việc liên quan. Đó là trình Chính phủ ký Nghị định thư về thực hiện ASW để tạo khung khổ pháp lý cho việc kết nối của Việt Nam; phối hợp với các bộ, ngành và Tập đoàn Viễn thông Quân đội (Viettel) để chuẩn bị các điều kiện về quy trình thủ tục và công nghệ để sẵn sàng kết nối; tích cực làm việc với các quốc gia trong khu vực và Ban thư ký ASEAN để theo sát được lộ trình triển khai của các nước liên quan.

Phó Cục trưởng Cục CNTT và Thống kê Hải quan (Tổng cục Hải quan) Nguyễn Trần Hiệu cho biết: Về mặt công nghệ, thủ tục, Tổng cục Hải quan và các bộ, ngành liên quan đang có những bước đi hết sức khẩn trương để sẵn sàng kết nối ASW. Lộ trình mà chúng ta mong muốn là có thể kết nối được trong tháng 9-2015.

Mở rộng và hoàn thiện kết nối

Bên cạnh công tác chuẩn bị cho kết nối ASW, Tổng cục Hải quan cũng đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan để mở rộng NSW. Đó là chuẩn bị để kết nối thêm 3 bộ gồm: Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Khoa học và Công nghệ; Thông tin và Truyền thông. Đối với 6 bộ đã kết nối sẽ mở rộng các thủ tục hành chính tham gia NSW, trong đó sẽ chú trọng vào các thủ tục hành chính có tác động, ảnh hưởng lớn đến hoạt động của cộng đồng DN.

Đối với 3 bộ sẽ kết nối mới gồm: Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Khoa học và Công nghệ; Thông tin và Truyền thông khả năng thực hiện vào đầu tháng 9-2015 là rất khả thi. Hiện nay, 3 bộ trên đã đăng ký những thủ tục sẽ kết nối đầu tiên vào NSW. Cụ thể, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch kết nối thủ tục liên quan đến NK đồ chơi trẻ em; Bộ Thông tin và Truyền thông kết nối thủ tục cấp giấy phép NK thiết bị phát, thu- phát sóng vô tuyến điện; Bộ Khoa học và Công nghệ kết nối thủ tục đăng ký kiểm tra Nhà nước về chất lượng hàng hóa NK thuộc chức năng quản lý của Bộ.

Cũng theo ông Nguyễn Trần Hiệu: Vấn đề mà Tổng cục Hải quan đang hướng tới là hoàn thiện hơn nữa cơ chế kết nối trong nước và kết nối giữa Việt Nam và các quốc gia trên thế giới. Để tạo thuận lợi tối đa cho cộng đồng DN và đảm bảo công tác quản lý hải quan, mục tiêu cần hướng tới là kết nối đầy đủ, đồng bộ giữa các cơ quan quản lý Nhà nước (G to G); kết nối giữa doanh nghiệp với cơ quan quản lý (B to G); kết nối giữa các doanh nghiệp (B to B) và kết nối giữa các quốc gia (N to N). Hiện nay, việc kết nối NSW ở nước ta mới ở giai đoạn bước đầu và mới tập trung ở các cơ quan quản lý Nhà nước, do đó, nhiệm vụ đặt ra cho thời gian tới vẫn hết sức nặng nề. Tuy nhiên, những kết quả đạt được vừa qua đã mở ra niềm tin cho những thành công mới mà Hải quan Việt Nam đang hướng tới, đáp ứng yêu cầu phát triển, hội nhập sâu rộng và toàn diện của đất nước.