Kết quả xếp hạng tín nhiệm DN phát hành TPDN được cập nhật thường xuyên là thông tin quan trọng để khách hàng quản trị rủi ro. Ảnh: ST

Minh bạch thông tin qua xếp hạng tín nhiệm

Nhu cầu vốn cho phát triển DN tại Việt Nam là rất lớn. Nguồn vốn nợ, trong đó có kênh trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đang dần trở thành kênh dẫn vốn phổ biến cho các DN Việt Nam. Hiện nay, quy mô kênh TPDN đã đạt 12% GDP vào cuối năm 2023 và được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng khi Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu tăng quy mô của thị trường này lên mức 20% GDP vào năm 2025 và 30% vào năm 2030 theo Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 vừa được phê duyệt. Bắt đầu từ năm 2024, thị trường TPDN sẽ thực hiện quy định về xếp hạng tín nhiệm theo Nghị định số 65/2022/NĐ-CP ngày 16/9/2022 dựa trên quy mô và mức độ của hoạt động phát hành TPDN. Theo đánh giá của các chuyên gia, vai trò của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm là không thể thiếu để khơi thông được thị trường vốn nợ sau những thăng trầm của thị trường trong thời gian qua.

Theo ông Dương Đức Hiếu, Giám đốc, chuyên gia phân tích cao cấp Khối Xếp hạng và Nghiên cứu, Công ty Cổ phần Xếp hạng tín nhiệm đầu tư Việt Nam (VIS Rating), xếp hạng tín nhiệm đóng vai trò rất quan trọng trong sự phát triển thị trường TPDN thông qua cung cấp thông tin đáng tin cậy về chất lượng của các nhà phát hành và các công cụ nợ.

Chuyên gia này cũng phân tích, các giá trị và lợi ích nổi trội mà xếp hạng tín nhiệm mang lại cho thị trường gồm: điểm số xếp hạng của DN, của trái phiếu, các hoạt động xếp hạng tín nghiệm gần nhất DN thực hiện, việc nâng hạng, hạ bậc hay triển vọng điểm số xếp hạng tín nghiệm; tách bạch rủi ro từng loại trái phiếu thông qua phân loại chất lượng từng loại trái phiếu; phân loại về định giá trái phiếu qua đó có thể phân loại trái phiếu “hàng hiệu” hay “hàng bình dân”…

“Hy vọng trong tương lai, Việt Nam có thể hình thành được các tham chiếu rủi ro giúp cho các nhà đầu tư ra quyết định tốt hơn. Khi có được đầy đủ thông tin, có được sự phân loại về chất lượng, về định giá thì sẽ thu hút sự tham gia của rất nhiều các nhà đầu tư, đặc biệt các nhà đầu tư tổ chức, giúp nâng cao thanh khoản của thị trường cũng như thúc đẩy thị trường phát triển theo chiều sâu”, ông Dương Đức Hiếu nói.

Số liệu cho thấy, sau một thời gian trầm lắng, phát hành TPDN đang dần ấm lại. Theo dữ liệu Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA) tổng hợp từ Sở GDCK Hà Nội (HNX) và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC), trong tháng 5/2024, có 19 đợt phát hành TPDN được ghi nhận với tổng giá trị đạt 16.695 tỷ đồng.

Cần nỗ lực để thúc đẩy hoạt động xếp hạng tín nhiệm

Đánh giá về vai trò, ý nghĩa của xếp hạng tín nghiệm đối với thị trường TPDN, ông Nguyễn Mạnh Hà, Phó trưởng Ban Nghiên cứu và điều phối chính sách, Uỷ ban Giám sát tài chính Quốc gia cho rằng, thông tin của xếp hạng tín nhiệm là thông tin khách quan do công ty xếp hạng tín nhiệm độc lập cung cấp, là thông tin quan trọng cho khách hàng đầu tư vào TPDN.

“Tôi cho rằng, với các nhà đầu tư cá nhân, xếp hạng tín nhiệm là chuẩn mực chung để so sánh, đưa ra quyết định đầu tư vào sản phẩm. Ngoài ra, trong quá trình theo dõi sản phẩm của công cụ này, kết quả xếp hạng tín nhiệm được cập nhật thường xuyên là thông tin quan trọng để khách hàng quản trị rủi ro. Cùng với đó, đối với các DN phát hành thì xếp hạng tín nhiệm cũng rất quan trọng. Kết quả xếp hạng tốt sẽ giúp DN có lợi thế huy động vốn với chi phí thấp hơn, mở ra nhiều cơ hội thu hút nguồn vốn chi phí rẻ hơn. Đây cũng là công cụ để DN định giá cho sản phẩm tài chính do DN phát hành. Bên cạnh đó, xếp hạng tín nhiệm không thể thiếu với cơ quan quản lý nhà nước, giúp theo sát để đưa ra phương pháp giám sát theo cả một chu trình trái phiếu”, ông Nguyễn Mạnh Hà nói.

Tuy nhiên, theo đánh giá, hoạt động xếp hạng tín nhiệm ở Việt Nam đang ở giai đoạn sơ khai so với các quốc gia trong khu vực. Tại nhiều quốc gia, công cụ xếp hạng tín nhiệm đã được sử dụng phổ biến trong các hoạt động liên quan tới thị trường TPDN, nhưng ở Việt Nam, tỷ lệ TPDN được xếp hạng còn rất thấp, dưới 10%. Trước lo ngại cho rằng trên thị trường hiện mới chỉ có 3 công ty xếp hạng tín nhiệm liệu có thể đáp ứng được yêu cầu của thị trường hay không, ông Trần Lê Minh, Tổng giám đốc VIS Rating cho rằng, thực tế, tổ chức hoạt động xếp hạng tín nhiệm “cần ít nhưng phải tinh”. Để đảm bảo thị trường hoạt động tốt thì chỉ cần tập trung quản lý tốt một số công ty đủ năng lực cung cấp dịch vụ. Ông Trần Lê Minh cũng cho biết, tại thị trường Việt Nam hiện có khoảng 700 DN phát hành trái phiếu. Năm 2024, số DN cần xếp hạng không đến 100 DN. Với số tổ chức xếp hạng tín nhiệm được cấp phép thì con số 100 khách hàng không lớn và các DN xếp hạng tín nhiệm trong nước có đủ năng lực để thực hiện.

Trong bối cảnh tỷ lệ các DN sử dụng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm còn thấp, để đạt được mục tiêu đề ra về quy mô phát hành TPDN, nhiều ý kiến cho rằng, cần có nhiều nỗ lực của tất cả các thành viên thị trường để có thể thúc đẩy hoạt động xếp hạng tín nhiệm trong thời gian tới. Bên cạnh sự nỗ lực nâng cao năng lực, chất lượng dịch vụ của các DN xếp hạng tín nhiệm, các DN phát hành cũng cần phải có ý thức hơn về xếp hạng tín nhiệm, các nhà đầu tư cũng cần phải có sự đòi hỏi mạnh mẽ hơn về chất lượng sản phẩm họ đầu tư. Tất cả những nỗ lực sẽ giúp thị trường phát triển, đạt được mục tiêu Chính phủ đề ra về quy mô thị trường theo Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030.