Theo Luật Đầu tư công 2019, Chính phủ sẽ giao vốn đầu tư cho các bộ, ngành, địa phương từ khá sớm, đồng thời Chính phủ cũng giao quyền tự chủ cho các bộ, ngành, địa phương phân bổ chi tiết số vốn được giao cho từng dự án. Luật này cũng nêu: Nếu các đơn vị không phân bổ hết số vốn kế hoạch được giao, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét thu hồi, điều chuyển cho bộ, cơ quan trung ương và địa phương khác có nhu cầu trước 30/6 của năm kế hoạch.

Sau khi Luật Đầu tư công 2019 đi vào cuộc sống, ghi nhận cho thấy nhiều dự án của nhiều bộ, ngành, địa phương vẫn bị triển khai chậm. Lý do có thể kể đến như xây dựng kế hoạch vốn chưa sát với nhu cầu thực tiễn, với khả năng hấp thụ vốn của từng dự án theo tiến độ dự án; thời gian xây dựng và phê duyệt dự án quá dài, đến khi bắt đầu thực hiện thì có một số hạng mục không còn phù hợp; vốn đối ứng được bố trí vừa chậm, vừa thiếu, không phù hợp với kế hoạch vốn nước ngoài; sự không phù hợp giữa kế hoạch vốn trung hạn và hiệp định vay đã ký, giữa kế hoạch hàng năm với tiến độ thực hiện của các dự án; đến cuối năm 2019, nhiều dự án mới được giao kế hoạch trung hạn 2016-2020 nên một số hạng mục phải chuyển sang giai đoạn 2021-2025 để thực hiện,…

Mà chậm thì sẽ bị “đòi” như Luật mới đã đề cập. Thực tế cũng đã có nhiều đơn vị chủ động “xin trả” lại số vốn đã nhận thay vì “cố ôm” như trước đây. Hiện nay, Bộ Tài chính đã ghi nhận một số đề xuất hủy, cắt giảm vốn như: Bộ Tài Nguyên và Môi trường đề nghị điều chuyển 330,5 tỷ đồng/619,8 tỷ đồng dự toán vốn nước ngoài để chuyển cho các bộ, địa phương khác; Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam đề nghị hủy số tiền 300 tỷ đồng/400 tỷ đồng dự kiến bố trí cho dự án Đại học Khoa học và công nghệ Hà Nội do dự án giải ngân quá chậm; Ban quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc đề nghị giảm 50 tỷ đồng vốn nước ngoài đã giao cho dự án Phát triển hạ tầng Khu công nghệ cao Hòa Lạc để bổ sung cho các dự án khác cần vốn,…

Tuy sự chủ động này xuất phát từ những thay đổi của cơ chế chính sách, tuy nhiên, cũng là động thái đáng khen, nhất là khi công tác giải ngân nhiều nơi, nhiều chỗ quá “ì ạch” trong khi hàng tá dự án khác giải ngân tốt lại phải “chờ tiền”.