Một trong nhiều kiến nghị đóng góp cho phát triển kinh tế quý 1/2024 của các chuyên gia trường Đại học Kinh tế Quốc dân là liên quan đến việc thúc đẩy giám sát đối với các tổ chức tài chính trung gian phi ngân hàng nhằm đảm bảo an toàn cho hệ thống tài chính.

Theo đó, các tổ chức tài chính trung gian phi ngân hàng là các tổ chức kinh doanh trong lĩnh vực tài chính - tiền tệ như công ty bảo hiểm, công ty tài chính, các quỹ đầu tư, quỹ tín dụng…

Các chuyên gia trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cần tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hướng tới quản lý, giám sát hoạt động của các công ty, tổ chức này theo chức năng.

Theo các chuyên gia, hoạt động thanh tra giám sát cần phải dựa trên cơ sở quản trị rủi ro, đi sâu vào nghiệp vụ cho vay, các hợp đồng tín dụng; rà soát và giám sát chặt chẽ rủi ro đạo đức đối với đội ngũ cán bộ thanh tra, quản lý trực tiếp doanh nghiệp.

Đồng thời, các cơ quan quản lý nêu trên cần đẩy mạnh tái cơ cấu các tổ chức trung gian tài chính phi ngân hàng thuộc quyền quản lý, đặc biệt là tình trạng thua lỗ, nợ xấu của các công ty tài chính. Trong đó, cần thúc đẩy các hoạt động mua bán, sát nhập; giám sát chặt chẽ hơn và quyết liệt đôn đốc thực hiện thời hạn tăng vốn điều lệ, đảm bảo các tỷ lệ an toàn của các tổ chức này.

Các công ty, tổ chức tài chính trung gian phi ngân hàng cần tăng cường năng lực quản trị điều hành, quản trị rủi ro. Ảnh minh họa.

Riêng về công ty tài chính, hồi cuối năm 2023, tại một hội thảo về cho vay tiêu dùng, ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng cho biết, toàn hệ thống có 15 công ty tài chính tiêu dùng. Nhưng tỷ lệ nợ xấu của các công ty tài chính có nguy cơ tăng trên 15%, nhiều công ty lâm vào tình trạng khó khăn, thậm chí thua lỗ do phải trích dự phòng rủi ro nợ xấu tăng cao.

Theo báo cáo tài chính của Công ty Tài chính Cổ phần Tín Việt (VietCredit), năm 2023, lợi nhuận sau thuế đạt hơn 19,2 tỷ đồng, giảm gần 70% so với năm 2022. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ đang ở mức hơn 18,4%, trong khi năm 2022 ở mức 11,8%, trong đó nợ nhóm 4 (nợ nghi ngờ) tính đến cuối năm 2023 đã tăng 2,2 lần so với năm 2022.

Với FE Credit, VPBank cho biết trong năm 2023, ban lãnh đạo ngân hàng đã triển khai tái cấu trúc, rà soát tổng thể và điều chỉnh hình thức, mô hình kinh doanh, mô hình quản trị rủi ro, tập trung vào phân khúc ít rủi ro hơn để kiểm soát nợ xấu. Hiện công ty này chưa cập nhật kết quả kinh doanh mới nhất, nhưng hồi 6 tháng đầu năm 2023, FE Credit ghi nhận khoản lỗ sau thuế tới 2.996 tỷ đồng.

Tại, HD Saison, năm 2023, công ty này ghi nhận lợi nhuận trước thuế đạt 660 tỷ đồng, giảm 42,7% so với năm 2022. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ là 7,6%, tăng so với mức 7,1% của năm trước.

Với tình hình kinh doanh còn nhiều khó khăn, khuyến nghị được các chuyên gia trường Đại học Kinh tế Quốc dân đưa ra là các công ty, tổ chức tài chính trung gian phi ngân hàng cần tăng cường năng lực quản trị điều hành, quản trị rủi ro; tăng cường hoạt động giám sát nội bộ, đầu tư hiện đại hóa công nghệ, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, minh bạch thông tin hoạt động, chống sự thao túng của cá nhân, các gian lận trong giao dịch và rủi ro đạo đức.

Đồng thời, các công ty, tổ chức trung gian tài chính phi ngân hàng cần tăng cường hợp tác, mở rộng trao đổi thông tin và phối hợp với các cơ quan liên quan trong phát triển, đa dạng hóa các sản phẩm tài chính, tín dụng, chứng khoán, bảo hiểm, phương thức kinh doanh mới, khuyến khích nghiên cứu phát triển các sản phẩm mới dành cho các đối tượng khách hàng khác nhau.

Hiện các công ty tài chính phi ngân hàng cũng đã và đang thực hiện nhiều chiến lược để tăng cường năng lực tài chính. Đặc biệt, không ít công ty tài chính đã "bán mình" cho nhà đầu tư nước ngoài để cải thiện khả năng kinh doanh, thêm tiềm lực đầu tư, nhất là khi Việt Nam được đánh giá là còn nhiều dư địa và tiềm năng cho tín dụng tiêu dùng.

Thông tin “nóng” nhất vừa qua là việc Tập đoàn Home Credit công bố đã ký thỏa thuận khung có điều kiện để chuyển nhượng 100% phần vốn góp trong Công ty Tài chính TNHH MTV Home Credit Việt Nam cho The Siam Commercial Bank Public Company Limited (SCB) - thành viên của SCBX Public Company Limited (SCBX), Thái Lan. Theo công bố, thương vụ này trị giá khoảng 800 triệu euro (xấp xỉ 22.000 tỷ đồng). Quá trình chuyển giao dự kiến hoàn tất trong nửa đầu năm 2025.

Trước đó, vào cuối năm 2023, SeABank đã ký hợp đồng bán toàn bộ vốn góp tại Công ty Tài chính TNHH MTV Bưu Điện (PTF) cho AEON Financial Service Co., Ltd. - thành viên của AEON Group. SHB cũng đã chuyển nhượng 50% vốn điều lệ của Công ty Tài chính TNHH NH TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB Finance) cho Ngân hàng Krungsri của Thái Lan. Cách đây 2 năm, VPBank cũng chuyển nhượng 49% vốn điều lệ FE Credit cho công ty con thuộc SMBC Group (Nhật Bản)…