Chính phủ chỉ thị xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế và dự toán NSNN năm 2023
	Kinh tế Việt Nam vững vàng trong “giông bão”
	Kinh tế Việt Nam sẵn sàng phục hồi trong bối cảnh bất ổn của kinh tế toàn cầu

TS Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu kinh tế và chính sách (Đại học Kinh tế- Đại học Quốc gia Hà Nội)

Ông nhìn nhận như thế nào về một loạt động thái tăng lãi suất của hàng loạt ngân hàng trung ương các nước thời gian qua?

Đây là một động thái được dự báo và phân tích bởi các nhà nghiên cứu kinh tế và chính sách, đặc biệt là kinh tế vĩ mô. Theo chu kỳ kinh tế do tác động tiêu cực của dịch bệnh Covid-19 đến nền kinh tế nên bắt đầu từ năm 2020 các nước trên thế giới đều thực hiện các chính sách nới lỏng tiền tệ và triển khai các gói kích thích kinh tế khổng lồ. Tác dụng của các gói hỗ trợ này phục hồi tăng trưởng ở hầu hết các nền kinh tế trên thế giới vào năm 2021. Sau đó, chu kỳ tiếp theo sẽ là các chính sách thắt chặt tiền tệ và tăng lãi suất để nhằm giảm lạm phát và kiềm chế những tác động tiêu cực tiếp theo. Tuy nhiên, đến cuối năm 2021 và đặc biệt là nửa đầu năm 2022, đã xuất hiện nhiều hiệu ứng phụ và những biến động của nền kinh tế thế giới mà không thể lường trước.

Thứ nhất, bên cạnh việc kích thích cầu tiêu dùng trong các nền kinh tế từ cuối năm 2021 thì bong bóng bất động sản trong năm 2021 đã tăng đột ngột. Bênh cạnh đó cuộc xung đột giữa Nga – Ukranie đã khiến cho sự tăng giá đột ngột của các nguyên vật liệu đặc biệt là xăng dầu, lương thực cũng như là các hàng hóa cơ bản. Đồng thời cũng tạo ra những đứt gãy của chuỗi cung ứng và tiếp nữa là các chiến tranh kinh tế bằng các biện pháp trừng phạt giữa các nước đồng minh cũng khiến cho nền kinh tế thế giới càng khó khăn hơn.

Bên cạnh đó, Trung Quốc vẫn áp dụng chính sách “Zero Covid” làm thiếu hụt trầm trọng nguồn cung đối với một số mặt hàng tư liệu sản xuất và tiếp tục tạo ra đứt gãy chuỗi cung ứng trên thế giới đặc biệt là khu vực châu Á. Hệ quả của hiện tượng lạm phát với những trù liệu ban đầu đã không còn kiểm soát được nữa do đã kéo dài quá lâu với dự tính ban đầu kéo theo áp lực lạm phát quá cao.

Tại Việt Nam, với kết quả kinh tế - xã hội những tháng đầu năm, nhiều chuyên gia đã dự báo tăng trưởng của kinh tế sẽ tránh được “vòng xoáy” lạm phát đang diễn ra ở một số nước trên toàn cầu. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?

Áp lực về lạm phát đã xuất hiện ngay từ đầu năm đến từ chi phí đẩy trong sản xuất và việc tăng giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào do những bất ổn và biến động của tình hình quốc tế. Tuy nhiên, rõ ràng với số liệu của Tổng cục Thống kê đưa ra về chỉ số lạm phát đạt 2,54% - thấp nhất trong toàn bộ các nước ASEAN, và theo các dự báo đến từ một số tổ chức quốc tế như IMF, ADB thì chỉ số lạm phát của Việt Nam vẫn đang nằm trong mục tiêu kiềm chế lạm phát khoảng 4% của năm 2022. Sự điều hành linh hoạt của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong thời gian qua đã giúp cho tỷ giá đồng Việt Nam với đồng USD khá ổn định. Đặc biệt với Việt Nam, việc ổn định tỷ giá giữa đồng Việt Nam với đồng USD là bệ đỡ để kiểm soát lạm phát tương đối hiệu quả.

Tôi cho rằng đây là một thành công của Việt Nam.

Việc các nước thắt chặt tiền tệ sẽ có tác động như thế nào đến kinh tế Việt Nam – một nước có độ mở rất cao trong những tháng cuối năm, thưa ông?

Nếu quan sát với xuất khẩu của Việt Nam trong nửa cuối tháng 6 và trong tháng 7 đã thấy có sự suy giảm về các đơn hàng xuất khẩu và kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Ngoài ra, tỷ giá và đồng Việt Nam vẫn tương đối bình ổn với đồng USD trong khi một số quốc gia trong khu vực châu Á có đồng nội tệ mất giá tương đối nhiều. Việc thiếu hụt các nguồn cung nguyên liệu đầu vào ở một số ngành sản xuất và việc giá cả tăng cao cũng đã ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu của Việt Nam và việc nhập nguyên phụ liệu để phục vụ cho xuất khẩu.

Ở chiều nhập khẩu, kim ngạch nhập khẩu nhất là khu vực FDI đã giảm trong 2 tháng gần đây và khối lượng nhập khẩu qua các cảng biển là thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây.

Bên cạnh đó, chính sách thắt chặt tiền tệ của các nước cũng sẽ khiến mức độ hấp dẫn đầu tư của nước ngoài bị ảnh hưởng, các nhà đầu tư sẽ có xu hướng “phòng thủ” và quay trở lại với các thị trường có tính ổn định lâu dài hơn là thị trường mới nổi như Việt Nam.

Đây chính là những yếu tố mà tôi cho rằng Việt Nam có thể gặp phải khi đối phó với “làn sóng” tăng lãi suất của các nước trên thế giới đặc biệt là các nước phát triển và là bạn hàng của Việt Nam.

Để đạt mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4% và mục tiêu tăng trưởng kỳ vọng là 6,5%, Việt Nam cần làm gì, thưa ông?

So với các quốc gia khác, Việt Nam vẫn còn rất nhiều dư địa để phục hồi và tăng trưởng. Một là các chương trình kích thích kinh tế và gói hỗ trợ kinh tế của Việt Nam được triển khai chậm hơn so với các quốc gia khác, thậm chí hiện nay chúng ta vẫn đang triển khai một số gói kích thích hỗ trợ kinh tế. Hai là tình hình chính trị ổn định và các cân đối về kinh tế vĩ mô đã tạo ra cho Việt Nam một dư địa cần thiết trong các chính sách tài khoá và kể cả các chính sách tiền tệ. Và cuối cùng dù nền kinh tế có độ mở rất lớn nhưng thành công của Việt Nam là thu hút được rất nhiều nguồn vốn đầu tư của nước ngoài trong những năm trở lại đây. Bên cạnh đó, cán cân kinh tế đối ngoại của chúng ta thiên về xuất siêu là bệ đỡ cho chính sách vừa ổn định nền kinh tế vừa phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Trên cơ sở những nền tảng trên, tôi cho rằng Chính phủ vẫn phải linh hoạt và kiên trì các chính sách vừa hỗ trợ kiểm soát lạm phát vừa thúc đẩy tăng trưởng một cách bền vững như các Nghị quyết của Quốc hội đã đặt ra. Nhưng nếu tình hình kiểm soát đã rất khả quan như 7 tháng vừa qua thì nên dần dần tiếp tục từng bước triển khai các nhóm giải pháp về chính sách bao gồm cả chính sách về tài khoá và tiền tệ mà đã có thể bị trì hoãn, do dự trong thời gian vừa rồi để tiếp tục hỗ trợ trong phục hồi kinh tế và phục hồi sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Như nhiều chuyên gia đã chỉ ra, việc triển khai có chọn lọc nhưng vẫn đảm bảo linh hoạt cho các đối tượng được xác định là cần được hỗ trợ của gói hỗ trợ lãi suất 2% trong nửa cuối năm 2022 và năm 2023 là rất cần thiết. Đồng thời đã đến lúc nới trần tín dụng đi đôi với đó là kiểm soát rủi ro và nợ xấu một cách hiệu quả.

Việc triển khai các giải pháp như trên sẽ giúp kinh tế Việt Nam bớt đi những tác động tiêu cực từ bất ổn của kinh tế thế giới đồng thời giúp ổn định nền kinh tế và phục hồi bền vững theo các Nghị quyết của Chính phủ từ đầu năm.

Xin cảm ơn ông!