Công chức Hải quan Hải Phòng phân tích hình ảnh từ Hệ thống máy soi container. Ảnh: T.Bình.

Trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, lãnh đạo Trung tâm Dữ liệu và CNTT một Cục Hải quan địa phương chia sẻ: Hệ thống CNTT đã được thực hiện tập trung cấp Tổng cục khi toàn Ngành hoàn thành triển khai chính thức Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS (ngày 30-6-2014- PV), nhưng hiện nhiều nội dung liên quan đến công tác báo cáo, thống kê các đơn vị tham mưu khối Tổng cục vẫn yêu cầu Hải quan địa phương báo cáo, ví dụ thống kê tờ khai hủy, sửa; thống kê chi tiết về sắc thuế, dòng thuế… trong khi những dữ liệu này các đơn vị có thể khai thác trực tiếp trên hệ thống CNTT tập trung của Ngành. Điều này khiến các đơn vị Hải quan địa phương phải mất thêm thời gian, nhân lực làm công tác báo cáo.

Để khắc phục điều này, vị lãnh đạo trên cho rằng, các đơn vị tham mưu ở Tổng cục cần thay đổi tư duy, quan niệm là cứ đụng đến số liệu tại Hải quan địa phương là yêu cầu các đơn vị báo cáo như trước. Trước đây hệ thống CNTT phân tán (tại các Cục Hải quan địa phương) nhưng nay hệ thống đã tập trung cấp Tổng cục thì nếp làm như cũ là chưa cải cách.

Liên quan đến nội dung trên, ông Nguyễn Mạnh Tùng- Cục trưởng Cục CNTT và Thống kê Hải quan (Tổng cục Hải quan) cho biết: Trước đây, dựa vào tình hình thực tiễn nên ngành Hải quan đang tập trung ứng dụng CNTT vào hoạt động thông quan phục vụ cộng đồng DN như thực hiện VNACCS/VCIS; E-manifest; thanh toán thuế điện tử… Nhưng sắp tới, để cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính ngay trong “nội ngành”, năm 2016 Ngành sẽ đẩy mạnh ứng dụng CNTT liên quan đến công tác tổng hợp, phân tích, báo cáo… phục vụ quản lý, chỉ đạo điều hành của lãnh đạo Tổng cục Hải quan và các đồng chí lãnh đạo cấp cao.

Ngoài ra, một số hoạt động nghiệp vụ chưa được ứng dụng cũng sẽ được nghiên cứu triển khai trong năm nay như liên quan đến thủ tục miễn, giảm, hoàn thuế. Hiện nay, các thủ tục này vẫn được thực hiện theo phương thức thủ công (xử lý trực tiếp trên hệ thống sổ sách) nên còn mất nhiều thời gian.

Đáng chú ý, Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục nâng cao hiệu quả ứng dụng CNTT đối với các hoạt động nghiệp vụ trọng tâm của ngành như quản lý rủi ro, kiểm tra sau thông quan… Theo ông Nguyễn Mạnh Tùng, thời gian qua các hoạt động này bước đầu đã sử dụng và thực hiện hiệu quả hệ thống CNTT phục vụ công tác nghiệp vụ. Đơn cử như công tác quản lý rủi ro đã chú trọng khai thác thông tin để phục vụ xây dựng hồ sơ doanh nghiệp, đánh giá, phân tích, xây dựng hệ thống tiêu chí quản lý ro phục vụ thông quan và công tác quản lý, nhưng vẫn chưa đáp ứng được so với yêu cầu thực tiễn.

Theo Cục CNTT và Thống kê Hải quan, để mở rộng, nâng cao hiệu quả ứng dụng CNTT vào hoạt động nghiệp vụ hải quan phục vụ cải cách thủ tục hành chính và hiện đại hóa hải quan, năm 2016 Tổng cục Hải quan đề ra 4 nhóm giải pháp trọng tâm.

Thứ nhất, tiếp tục duy trì vận hành Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS và các hệ thống CNTT phục vụ thực hiện thủ tục hải quan điện tử, thanh toán điện tử, các thủ tục hành chính trên Cơ chế một cửa quốc gia ổn định, an toàn 24/7.

Thứ hai, nâng cao chất lượng, hiệu quả của các hệ thống CNTT trong lĩnh vực thông quan, quản lý thu thuế, quản lý rủi ro, kiểm tra sau thông quan, điều tra chống buôn lậu, thống kê hải quan và các ứng dụng văn phòng khác.

Thứ ba, mở rộng ứng dụng CNTT trong các lĩnh vực nghiệp vụ hải quan liên quan tới miễn, giảm, hoàn thuế; kết nối hệ thống với các cơ quan kinh doanh cảng; tiếp nhận và xử lý thông tin trước về hành khách và hàng hóa trên các chuyến bay thương mại; ứng dụng công nghệ mới trong quản lý giám sát hải quan như: Ứng dụng công nghệ định vị vệ tinh trong giám sát container hàng hóa XNK vận chuyển chịu sự giám sát hải quan, ứng dụng công nghệ tem điện tử trong quản lý rượu NK,...

Thứ tư, nâng cao năng lực thu thập, phân tích, xử lý thông tin, hỗ trợ ra quyết định phục vụ công tác chỉ đạo điều hành của cơ quan Hải quan các cấp trên nền tảng ứng dụng các hệ thống CNTT tích hợp.