Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc (hàng đứng, thứ 3 từ phải sang) trực tiếp kiểm tra việc thực hiện VNASS/VCIS tại Cục Hải quan Hải Phòng ngày 22-4. Ảnh: T.B

Thực tế không chỉ đến khi áp dụng Hệ thống VNACCS/VCIS, bài toán quản lí Nhà nước về hải quan mới được đặt ra, mà đây là một nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt của ngành Hải quan và luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao, quyết liệt của lãnh đạo Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan.

Trong nhiều cuộc họp bàn về xây dựng Hệ thống VNACCS/VCIS, lãnh đạo Tổng cục Hải quan luôn yêu cầu các đơn vị liên quan cần chú trọng thực hiện hiệu quả cả 2 nội dung là tạo thuận lợi cho DN và nâng cao hiệu quả quản lí. Với mức độ tự động hóa cao của Hệ thống giúp cho ngành Hải quan đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong công tác quản lí, qua đó giúp sàng lọc được được những DN, tờ khai có mức độ rủi ro cao để tiến hành đồng bộ các biện pháp quản lí.

Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lí về hải quan (Tổng cục Hải quan) Âu Anh Tuấn cho biết, như trường hợp đối với hàng hóa phải quản lí chuyên ngành khi áp dụng VNACCS/VCIS đã được mã hóa để Hệ thống tự động phân loại. Trường hợp này Hệ thống sẽ phân loại theo hình thức bắt buộc DN phải xuất trình hồ sơ hải quan với các giấy phép liên quan của cơ quan quản lí chuyên ngành để cơ quan Hải quan kiểm tra.

Yêu cầu này sẽ giúp hạn chế tối đa việc DN cố tình làm giả giấy phép của cơ quan quản lí chuyên ngành, làm giả hồ sơ hải quan để thông quan hàng hóa. Hành vi này đã từng được cơ quan Hải quan phát hiện, xử lí. Mặt khác, việc thực hiện VNACCS/VCIS là bước đi quan trọng để tiến đến thực hiện Cơ chế hải quan một cửa quốc gia (NSW). Việc thực hiện NSW với việc kết nối các bộ, ngành liên quan trong quá trình giải quyết thủ tục liên quan đến hoạt động XNK sẽ tăng cường việc trao đổi thông tin, nâng cao hiệu quả quản lí. NSW cũng giúp DN thuận tiện hơn trong thực hiện các thủ tục xin và xuất trình các giấy phép của cơ quan quản lí chuyên ngành.

Đánh giá một cách tổng quát về hiệu quả quản lí của cơ quan Hải quan khi áp dụng VNACCS/VCIS, đại diện Ban triển khai VNACCS/VCIS (Tổng cục Hải quan cho rằng), Hệ thống sẽ giúp đẩy nhanh quá trình cải cách, hiện đại hóa theo các chuẩn mực quốc tế tiên tiến, nâng cao năng lực quản lí Nhà nước về hải quan. Điều này được thể hiện qua việc VNACCS/VCIS hướng đến phương pháp quản lí DN thay vì phương pháp quản lí thiên về hàng hóa như hiện nay. Có nghĩa là quản lí được từ gốc chứ không quản lí theo phần ngọn.

Để làm được điều này, Hệ thống VNACCS/VCIS được thiết kế để cung cấp nhiều tính năng hiện đại trong công tác quản lí người khai hải quan bao gồm cả người khai là DN và cá nhân. Trong đó việc quản lí DN được thực hiện ngay cả khi DN tiến hành quá trình sáp nhập, chia tách với hơn 500 chỉ tiêu. Đối với người khai hải quan là cá nhân cũng được quản lí chi tiết như tên, tuổi, địa chỉ, số giấy phép khai hải quan...

Ngoài ra, mức xếp hạng rủi ro của DN chi tiết hơn (7 hạng khi áp dụng VNACCS/VCIS thay vì 3 hạng như hiện nay) sẽ tăng cường tính tuân thủ. Bên cạnh đó, Hải quan Việt Nam sẽ tiếp tục nâng cấp các hệ thống quản lý rủi ro, quản lý vi phạm hiện tại để đảm bảo công tác quản lý hải quan được chặt chẽ.

Một tính ưu việt nữa của Hệ thống VNACCS/VCIS đó là việc tự động hóa tối đa ở các khâu như tự xác định thuế suất, tự tính thuế, phân tích tính toán giá trị hàng hóa, tự động thanh toán thuế và thông quan. Các nghiệp vụ khai báo, chế độ quản lí hải quan dựa theo tiêu chuẩn hơn 100 loại hình XNK trước đây được thay thế bằng 40 mã được chuẩn hóa trên hệ thống… Điều này giúp cho việc quản lí Nhà nước của hải quan dễ dàng, minh bạch nhưng hiệu quả hơn.

Đối với các quy trình thủ tục hải quan khi thực hiện VNACCS/VCIS, theo Ban triển khai Dự án VNACCS/VCIS, quy trình được đơn giản hóa, chuẩn hóa, áp dụng tối đa CNTT nên vừa giảm tải áp lực công việc cho CBCC, vừa hỗ trợ tối đa công tác giám sát, quản lí của cơ quan Hải quan đối với hàng hóa XNK nói chung cũng như hàng hóa kinh doanh theo loại hình tạm nhập, tái xuất nói riêng. Thực hiện Hệ thống VNACCS/VCIS hướng đến triển khai NSW sẽ giúp DN giảm thiểu giấy tờ do sử dụng chữ kí số. Đây là động lực để đẩy mạnh cải cách hành chính nằm trong chủ trương chung của Chính phủ.

Rõ ràng việc thực hiện hiệu quả Hệ thống VNACCS/VCIS sẽ đồng thời giải quyết được 2 bài toán quan trọng trong bối cảnh hoạt động XNK ngày càng tăng trưởng mạnh mẽ như hiện nay đó là: Tạo thuận lợi cho cộng đồng DN và nâng cao hiệu quả quản lí Nhà nước về hải quan.