Chuyển đổi số giúp nhiều ngân hàng tối ưu hoá chi phí. Ảnh: ST

Tỷ lệ chi phí trên tổng thu nhập (CIR) của ngân hàng thể hiện tổng chi phí hoạt động của ngân hàng chiếm bao nhiêu phần trăm tổng doanh thu của ngân hàng đó. CIR càng thấp thì càng cho thấy ngân hàng hoạt động hiệu quả, tốn ít chi phí để tạo doanh thu hơn.

Báo cáo về ngành ngân hàng mới đây của Khối Nghiên cứu chứng khoán VPBank (VPBankS Research) cho biết, tỷ lệ CIR của toàn ngành trong quý 2/2024 ở mức 31,7% - đi ngang so với quý trước nhưng đã giảm mạnh chỉ trong 3 năm sau khi các ngân hàng đã tham gia chuyển đổi số toàn diện và cắt giảm các chi phí.

Thống kê báo cáo tài chính của 29 ngân hàng cho thấy có khoảng 20 ngân hàng đã có sự cải thiện về CIR trong nửa đầu năm 2024 so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, SHB dù có tăng nhẹ gần 2% nhưng vẫn duy trì vị thế là ngân hàng có tỷ lệ CIR thấp nhất trong ngành ở mức 22,3%. VPBank xếp vị trí thứ 2 với CIR đạt 23%, giảm 5,2 điểm % so với nửa đầu năm trước do tổng thu nhập hoạt động luỹ kế 6 tháng đầu năm ghi nhận tăng 17,5%, trong khi tổng chi phí hoạt động giảm 4,28%. Tiếp đến là VietinBank, Techcombank, LPBank, Vietcombank, MB, MSB...

Nhưng xét về mức độ tăng, các ngân hàng như VIB, OCB, ABBank, PGBank, Sacombank, Saigonbank… đều có tỷ lệ CIR tăng lên trong nửa đầu năm, trong đó Saigonbank tăng cao nhất tới hơn 10% so với cùng kỳ năm trước. Những ngân hàng có tỷ lệ CIR ở mức cao có thể kể đến như NCB, BVBank, Bac A Bank, Vietbank, Kienlongbank… khi lên tới 50-90%.

Theo các chuyên gia, chi phí hoạt động của các ngân hàng theo xu hướng cải thiện đã phản ánh sự ổn định và cả những thách thức của nền kinh tế trong nửa đầu năm 2024. Trong đó, giải trình kết quả lợi nhuận trong nửa đầu năm, nhiều ngân hàng cho biết đã phải đối mặt với áp lực từ việc tăng chi phí vận hành do ảnh hưởng của việc giảm lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế khiến biên lợi nhuận (NIM) của nhiều ngân hàng bị ảnh hưởng.

Không những thế, dù chuyển đổi số mang lại nhiều lợi ích nhưng trong giai đoạn đầu, các ngân hàng cũng phải đầu tư vào công nghệ và sáng tạo để cung cấp dịch vụ ngân hàng trực tuyến và tiện ích cho khách hàng. Các chuyên gia Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS) nhận định, chi phí đầu tư cho công nghệ vẫn đang trong chu kỳ tăng mạnh nhằm tăng khả năng cạnh tranh và đáp ứng các quy định mới chặt chẽ hơn về an ninh, an toàn trong hoạt động thanh toán.

Ngoài ra, một số lo ngại khác cũng gây ảnh hưởng đến tối ưu chi phí của các ngân hàng, đó là thu nhập ngoài lãi của không ít ngân hàng giảm sút, nhất là thu nhập từ bán chéo bảo hiểm. Hơn nữa, mới đây, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành thông tư bổ sung thư tín dụng (L/C) vào hoạt động tín dụng, không hạch toán vào phí dịch vụ nên cũng gây giảm thu nhập ngoài lãi của các ngân hàng cung cấp nhiều dịch vụ liên quan đến xuất nhập khẩu.

Tuy nhiên, môi trường kinh doanh cạnh tranh khốc liệt đã thúc đẩy các ngân hàng phải tập trung vào việc quản lý chi phí một cách hiệu quả để đảm bảo tăng trưởng bền vững. Điều này có thể dẫn đến mặt trái là bên cạnh cắt giảm chi phí hoạt động, các ngân hàng còn cắt giảm cả chi phí dự phòng rủi ro trong bối cảnh nợ xấu tăng lên. Theo VPBankS Research, các ngân hàng nhìn chung đều giảm mức độ tăng chi phí hoạt động so với mức độ tăng của tổng thu nhập hoạt động để kìm hãm đà tăng của CIR nhưng vẫn cần duy trì một mức độ vừa phải để làm động lực cho nhân viên ngân hàng thúc đẩy dư nợ, nên kỳ vọng CIR ngành ngân hàng sẽ đi ngang trong nửa cuối năm 2024.

Chia sẻ thêm về động lực tối ưu chi phí vốn, VCBS cho rằng, trong bối cảnh môi trường lãi suất huy động đang chịu nhiều áp lực tăng trở lại, nhóm ngân hàng tư nhân có lợi thế về tiền gửi không kỳ hạn (CASA) và linh động trong hoạt động huy động vốn (với mức độ phụ thuộc vào tiền gửi khách hàng không quá cao) sẽ có nhiều tiềm năng tối ưu hóa được chi phí vốn, qua đó cải thiện được lợi nhuận. Về thu nhập ngoài lãi, các nguồn thu từ phí, VCBS kỳ vọng một số ngân hàng có thể ghi nhận những khoản thu nhập bất thường từ phí trả trước (upfront fee) của hợp đồng bán chéo bảo hiểm, lợi nhuận từ việc bán các công ty con hay thu hồi các khoản nợ xấu đã xóa...