Tàu AS PENJA chuẩn bị cập cảng Nghi Sơn (Thanh Hóa) để bốc dỡ hàng XK. Ảnh: H. Nụ

Sự đóng góp của 4 nhóm hàng

Thống kê cho thấy, tổng kim ngạch XNK cả nước đạt 440,5 tỷ USD, tăng 17,2% tương đương tăng 64,6 tỷ USD so với 7 tháng đầu năm 2023; riêng kim ngạch XNK chịu thuế đạt 84,9 tỷ USD, tăng tương đương 12,4 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2023.

Sự tăng trưởng mạnh đã giúp cho công tác thu NSNN của ngành Hải quan có nhiều bứt phá. Số liệu tính đến ngày 31/7/2024 cho thấy, thu NSNN từ hoạt động XNK đạt 239.656 tỷ đồng, bằng 63,9% dự toán được giao.

Phân tích nguyên nhân tăng thu, đại diện Cục Thuế XNK (Tổng cục Hải quan) cho biết, số thu NSNN của ngành Hải quan có sự đóng góp tích cực từ 4 nhóm hàng có trị giá lớn, thuế suất cao như: Nhóm các mặt hàng nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng NK phục vụ sản xuất đạt trị giá 41,69 tỷ USD, chiếm 50,1% tổng kim ngạch NK có thuế, tăng 21,6% so với cùng kỳ; nhóm mặt hàng than các loại NK đạt 39,3 triệu tấn, trị giá 1,18 tỷ USD, tăng 34,7% về lượng và tăng 14,5% về trị giá; nhóm dầu thô NK đạt 8 triệu tấn, trị giá 5,1 tỷ USD, tăng 15,9% về lượng và tăng 19,7% về trị giá; nhóm dầu thô XK đạt 1,7 triệu tấn, trị giá 1,2 tỷ USD, tăng 3,8% về lượng và tăng 10,6% về trị giá.

Chỉ tính riêng số thu NSNN trong tháng 7 của ngành Hải quan đạt 35.650 tỷ đồng, tăng 2,7% so với tháng 6 do tổng kim ngạch XNK chịu thuế của cả nước tháng 7 tăng 9,3% so với tháng 6.

Đáng chú ý, một số mặt hàng NK có trị giá lớn, thuế suất cao tăng mạnh như: Dầu thô tăng 25,5% về lượng và tăng 28,6% về trị giá; điện thoại các loại và linh kiện tăng 26,6% về trị giá; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác tăng 18,9% về trị giá; ô tô nguyên chiếc các loại tăng 9,3% về lượng và tăng 9,6% về trị giá; linh kiện, phụ tùng ô tô tăng 23,2% về trị giá.

Cũng theo đánh giá của Cục Thuế XNK, tính đến 31/7/2024, số thu NSNN của 10 cục hải quan tỉnh, thành phố chiếm tỷ trọng thu cao của toàn Ngành đạt 203.435 tỷ đồng, bằng 61,45% dự toán được giao, tăng 7,9% so với cùng kỳ năm trước.

Điển hình phải kể đến như Cục Hải quan Thanh Hóa đạt kết quả ấn tượng với con số 13.281 tỷ đồng, tăng tới 31,18% so với cùng kỳ năm 2023. Để có được kết quả này là sự đóng góp rất lớn của các DN tại KKT Nghi Sơn.

Trong đó, giữ vị trí chủ đạo nộp thuế tại địa bàn của Cục Hải quan Thanh Hóa quản lý là Công ty TNHH Lọc hóa dầu Nghi Sơn. Theo đó, 6 tháng đầu năm, nhà máy này đã làm thủ tục hải quan NK gần 5,7 triệu tấn dầu thô, tăng 17,29% so với 6 tháng đầu năm 2023; nộp ngân sách trên 13.000 tỷ đồng.

Sau 7 năm vận hành, Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn đã làm thủ tục NK hơn 55,6 triệu tấn dầu thô với số thuế nộp vào ngân sách hơn 69.300 tỷ đồng. Chỉ tính riêng, 6 tháng đầu năm 2024, Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn đã tiếp nhận và đăng ký làm thủ tục cho 23 chuyến tàu cập cảng NK dầu thô và nộp vào ngân sách số thuế đạt 9.867 tỷ đồng.

Hay tại Cục Hải quan Quảng Ninh, trong 7 tháng đầu năm, đơn vị đã tiếp nhận và xử lý gần 92.000 tờ khai với tổng kim ngạch XNK đạt 11 tỷ USD, tăng 25% về tờ khai và 22% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2023, đưa số thu NSNN qua địa bàn quản lý của Cục tính đến ngày 31/7/2024 đạt 11.295 tỷ đồng, bằng 90,36% dự toán được giao, tăng 15,64% so với cùng kỳ năm 2023.

Cũng là một trong số các đơn vị có số thu tăng cao trong 7 tháng đầu năm, thống kê từ Cục Hải quan Bắc Ninh cho thấy, đơn vị đã tiếp nhận và làm thủ tục thông quan cho khối lượng lớn hàng hóa của DN có hoạt động XNK trên địa bàn 3 tỉnh: Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên với kim ngạch đạt 94,07 tỷ USD, tăng 0,5% so với cùng kỳ năm 2023. Theo đó, tính đến ngày 31/7/2024, Cục Hải quan Bắc Ninh đã thu nộp ngân sách đạt 7.834 tỷ đồng, bằng 69,95% dự toán được giao, tăng 21,70% so với cùng kỳ năm 2023.

Tích cực chặng cuối năm

Mặc dù kết quả thu đạt nhiều ấn tượng trong 7 tháng, tuy nhiên theo nhận định của nhiều chuyên gia, những tháng đầu năm, hoạt động sản xuất, kinh doanh của các DN nói chung vẫn còn gặp nhiều khó khăn do biến động của thị trường, nhất là các chi phí đầu vào, xung đột trên biển Đỏ ảnh hưởng tới lịch trình giao nhận hàng hóa XNK và giá cước vận tải...

Cũng theo nhận định của Cục Thuế XNK, các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thu ngân sách từ hoạt động XNK đã bắt đầu xuất hiện khiến cho nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ được giao của ngành Hải quan trong năm 2024 cũng sẽ gặp không ít khó khăn.

Trong đó, với việc tiếp tục giảm thuế GTGT cho các DN đã được Chính phủ quy định tại Nghị định 72/2024/NĐ-CP ngày 30/6/2024, dự kiến số thuế từ việc triển khai chính sách này sẽ giảm khoảng 18.000 tỷ đồng. Đối với mặt hàng than, do đầu năm là mùa khô, DN đã thực hiện NK nhiều để phục vụ các nhà máy điện nên cuối năm là mùa mưa, các nhà máy thủy điện sẽ hoạt động hết công suất, do vậy lượng than NK dự kiến không tăng.

Ngoài ra, năm 2024 cơ quan Hải quan cũng thực hiện hoàn thuế NK linh kiện ô tô theo Điều 7a, 7b Nghị định 26/2023/NĐ-CP khoảng 7.000 tỷ đồng. Dự kiến ở kỳ 6 tháng cuối năm, cơ quan Hải quan sẽ tiếp tục thực hiện hoàn thuế theo chính sách này là 4.500 tỷ đồng.

Với những diễn biến và khó khăn từ thị trường, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị trong toàn Ngành tập trung xác định các yếu tố tăng/giảm và dịch chuyển nguồn thu do thay đổi cơ chế, chính sách và các thay đổi bất thường; đánh giá mức độ ảnh hưởng của việc thực hiện các cam kết quốc tế, trong đó, chủ động theo dõi các tác động đối với những mặt hàng có thuế; rà soát, nắm rõ các dự án đầu tư lớn sẽ triển khai tại địa bàn.

Song song với đó, các đơn vị trong toàn Ngành cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính theo hướng minh bạch, thuận tiện và triển khai thêm các giải pháp hỗ trợ DN. Trong đó, chú trọng rà soát, lựa chọn những DN có kim ngạch XNK lớn, hàng hóa phù hợp với đặc thù cửa khẩu để thu hút, tạo hiệu ứng lan tỏa tới các DN khác về làm thủ tục hải quan qua địa bàn quản lý. Đối với DN FDI, căn cứ danh sách các dự án đầu tư trên địa bàn, các đơn vị cần chủ động gặp gỡ, hướng dẫn thủ tục hải quan, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động của DN.