TS. Nguyễn Đình Cung. Ảnh: P.Thu.

Vẫn còn tình trạng một số bộ, ngành ban hành những chính sách đi ngược xu hướng Nghị quyết số 19/NQ-CP về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia hai năm 2015-2016. Nếu tiếp tục thực hiện những văn bản này sẽ kéo dài thời gian thông quan, không thực hiện được Nghị quyết 19. CIEM đã có ý kiến gì để các bộ ngành tiếp thu và dừng những văn bản ngược dòng cải cách?

Hai lĩnh vực liên quan trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là các quy định về điều kiện kinh doanh và các quy định liên quan đến quản lý xuất nhập khẩu chuyên ngành. Điều kiện kinh doanh phần lớn nằm ở kinh doanh nội địa liên quan đến xuất khẩu. Hai nhóm điều kiện này đang thực sự cản trở lớn đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Trong khi đó, cải thiện môi trường kinh doanh trong Nghị quyết 19 nhắm trọng tâm vào 2 nhóm đó. Đến nay, đánh giá một cách công bằng, một số bộ trưởng như Bộ NN&PTNT, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tài chính (trong đó có Tổng cục Hải quan) ở mức độ nào đó đã nhận thức được yêu cầu cải cách điều kiện kinh doanh. Bộ Tài chính hăng hái, chủ động tiên phong trong cải thiện các quy định thông quan hàng hóa qua biên giới. Còn lại, tôi thấy có vẻ như các bộ vẫn chưa nhận thức được hết tầm quan trọng của cải cách các nhóm quy định pháp luật này tác động đến môi trường kinh doanh.

Một số bộ thậm chí còn ban hành quy định trái nội dung, quy định, thẩm quyền tạo thêm rào cản cho doanh nghiệp. Cá nhân tôi cũng rất buồn! Thủ tướng chỉ đạo như vậy, các cuộc họp Chính phủ lúc nào cũng nhắc nhở, lưu ý triển khai nhưng quá trình triển khai phía dưới còn khá hạn chế, thậm chí còn có phản ứng chưa triển khai thực hiện hoặc lùi triển khai.

Nghị quyết 19 lần 1 (năm 2014) có những chuyển động khá rõ rệt nhưng Nghị quyết 19 lần 2 tiến độ và kết quả thực hiện có vẻ tương đối mờ nhạt?

Nhận xét này không sai. Nhưng tôi nghĩ, Nghị quyết 19 lần 1 là từ số 0 đến có - sự thay đổi rất nhanh và rõ ràng, có những tác động dễ đo lường được. Nhưng từ có đến có hơn thì đòi hỏi những thay đổi lớn và nhiều hơn nữa thì mình mới có thể thấy rõ ràng. Cảm nhận đó không sai nhưng trong bối cảnh từ số 0 đến có mình dễ nhận thấy hơn và tác động của nó cũng rõ hơn.

Hơn nữa, năm nay cũng khó hơn. Ví dụ như năm ngoái giảm được 400 giờ nộp thuế, dễ dàng thay đổi các văn bản, nhưng năm nay thay đổi văn bản không đủ mà phải thay đổi cả kỹ năng, quy trình thì mới thay đổi được. Do vậy, để giảm được 50 giờ tới đây còn khó hơn nhiều so với giảm 400 giờ của năm ngoái.

Nhiều chuyên gia cho rằng, việc thực hiện Nghị quyết 19 sao cho hiệu quả còn thiếu chế tài đối với các địa phương không thực hiện nghiêm túc?

Tôi không thích tư duy theo lối cứ không làm gì thì phạt. Không phải! Cách tiếp cận đó là cách tiếp cận luôn đẩy người ta vào đối trọng lẫn nhau chứ không phải đối tác.

Cách tiếp cận là phải tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức đổi mới tư duy, thêm vào đó phải tạo áp lực. Tôi nghĩ sự "trừng phạt" hiệu quả nhất là công khai, minh bạch, ai làm được thì nói ra, ai chưa làm cũng nói ra và làm chưa tốt. Cách đó hiệu quả hơn cách kỷ luật ông này hay phải xử phạt ông kia.

Theo ông địa phương nào có sự chuyển biến rõ nét nhất khi thực hiện Nghị quyết 19?

Trong các địa phương, lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh khá chủ động, tích cực thực hiện Nghị quyết 19. Họ triển khai ngay, bằng việc phổ biến nội dung cho các lãnh đạo các đơn vị của địa phương để yêu cầu họ thực hiện.

Xin cảm ơn ông!