Cháo hàu.

Từ con hàu người ta có thể nấu thành nhiều món ngon khác nhau như nấu cháo gạo, xào với hành kẹp bánh tráng, nấu canh chua, canh rau hoặc nướng tùy theo sở thích của mỗi người. Đặc biệt, cháo hàu là món được nhiều người dân địa phương và khách thập phương yêu thích nhất.

Có dịp đến Quảng Bình, ghé qua thị trấn Quán Hàu cách trung tâm Thành phố Đồng Hới chừng 7km về phía Nam dọc theo Quốc lộ 1A, ai cũng có thể thưởng thức các món hàu thơm béo, ngọt mát và bổ dưỡng. Hàu ở đây được lấy từ sông Nhật Lệ chảy qua địa bàn.

Chất riêng của hàu Quán Hàu

Điều thú vị là, cùng trên một con sông, nhưng hàu ở những chỗ khác khác không nhiều và chất lượng bằng hàu ở đoạn chảy qua thị trấn. Bởi vậy mới có chuyện rằng, người ta đưa hàu từ nơi khác về ngâm vào nước con sông này để có hương vị ngon của nơi đây.

Đã có nhiều cách lý giải khác nhau về việc này, nhưng lời đáp vẫn còn là một bí ẩn. Có người cho rằng, có lẽ do nơi đây là điểm giao thoa, hòa quyện giữa nước mặn của biển và nước ngọt của núi rừng như sự kết duyên của một “mối tình đẹp”.

Ảnh: Quangbinhtourism.vn.

Dưới dòng nước lợ, hàu bám chặt và sinh sôi trên những bãi đá rộng lớn và các chân trụ cầu, cọc bê tông cũ nát. Ngoài ra, chất lượng và số lượng hàu nhiều hay ít cũng phụ thuộc vào từng mùa trong năm.

Anh Lê Súng, chủ quán “Hoa Súng” chuyên bán cháo hàu ở thị trấn Quán Hàu gần 20 năm nay, cho biết: “Là đặc sản của thị trấn Quán Hàu, con hàu nhiều nhất và ngon nhất là vào mùa Xuân, trong dịp Tết Nguyên đán. Các mùa khác vẫn có nhưng không được ngon bằng do nguồn nước và khí hậu vào các mùa, nhất là từ tháng 7 đến tháng 11 thì không được ngon và số lượng hàu cũng ít hơn”.

Bí quyết món cháo ngon

Để nấu món cháo hàu, sau khi được đánh bắt từ sông lên, hàu được tách vỏ ra và rửa sạch, vớt để ráo nước rồi xào với gia vị như hành, ớt, tiêu cùng muối và nước mắm để cho thấm. Trong nước dùng để nấu cháo có thể cho thêm nước nấu từ xương để làm tăng vị ngọt đậm đà của món ăn.

Khi có khách gọi món, chủ quán chỉ việc lấy hàu đã làm sẵn và cho vào cháo gạo đã nấu rồi đun thêm ít lửa nữa là sẽ có một bát cháo thơm ngon. Nếu không muốn ăn cháo theo kiểu um sẵn thì khách có thể đợi làm hàu tươi sống rồi ướp gia vị và đổ vào nồi cháo đang sôi. Theo kiểu này hàu sẽ có vị béo và ngọt hơn.

Hàu sau khi rửa sạch và để ráo nước.

Bát cháo đang bốc hơi nghi ngút được thêm một ít rau thơm hoặc ớt chỉ thiên xắt nhỏ dầm nước mắm ruốc, càng làm tăng độ hấp dẫn của món ăn.

Với chị Nguyễn Thị Huyền Trang, thực khách đến từ thành phố Đồng Hới, thì cháo hàu là món rất yêu thích: “Thông thường mỗi nơi nấu cháo hàu theo một vị khác nhau, nhưng tôi ăn thì thấy ở Quán Hàu này là chuẩn vị nhất nhờ có món hàu tươi sống và vị ngọt hơn, đúng chất của cháo hàu hơn. Tôi thích món cháo hàu là do món có vị mát và ngọt, có lợi cho sức khỏe và lại dễ ăn”.

Là người đam mê nấu ăn, nên chị Trang rất hay tự nấu món cháo hàu cho mình và gia đình. Tuy nhiên, mỗi khi có dịp đến hay đi qua Quán Hàu chị đều ghé quán để vừa thưởng thức, vừa học hỏi thêm kinh nghiệm trong việc nấu món ăn này.

Công đoạn đánh bắt hàu

Để có được những con hàu tươi ngon trước khi đem nấu thành cháo, ít ai biết rằng, việc đánh bắt giữa dòng Nhật Lệ cũng khá vất vả. Trước đây, người dân địa phương thường dùng chính sức mình và phương tiện rất thô sơ để kéo hàu dưới lòng sông lên thuyền. Mặc dù ngày nay việc khai thác được thực hiện bằng máy móc, nhưng nơi đây vẫn còn duy trì việc lặn xuống sông để bắt hàu.

Người dân địa phương tách hàu ra khỏi vỏ (sơ chế hàu).

Bà Lê Thị Trung, người dân địa phương đã nhiều năm đánh bắt và sơ chế hàu, cho biết: “Ngày xưa phương tiện đánh bắt chỉ bằng các giỏ tre, còn hiện nay đã được thay thế bằng máy móc nên hầu như có thể đánh bắt quanh năm. Thậm chí khi thời tiết nắng ấm người ta lặn xuống sông để bắt, vì như vậy thì mặc dù mất công sức hơn nhưng năng suất hơn do trong quá trình lặn, người bắt có thể chọn những con hàu theo ý muốn. Trong khi bằng máy thì chỉ có thể chọn sau khi vớt lên, nên số hàu thực còn lại rất ít vì trong giỏ vớt lên phần nhiều là đất đá và vỏ hàu chết”.

Quán cháo hàu “Hoa Súng”.

Trong nhiều mục cẩm nang du lịch Quảng Bình hiện nay có nói rằng, nếu ai đến Quảng Bình mà không ghé Quán Hàu thưởng thức bát cháo hàu đúng vị, thì thật uổng phí cho chuyến đi. Bởi món cháo hàu đặc sản của vùng đất yên lành chân chất này sẽ không khiến du khách phải tiếc nuối vì đã dành thời gian ghé thăm và thưởng thức.