Biển người tham dự lễ cầu an, dâng sao giải hạn tại chùa Phúc Khánh (Hà Nội) tối 21-2-2016. Ảnh Vnexpress.net

Loạt ảnh những lăng mộ ở một số xã của tỉnh Thừa Thiên- Huế đăng trên một tờ báo mới đây thoạt nhìn tưởng những lâu đài nguy nga, tráng lệ. Thực sự đó là những ngôi mộ về kiến trúc, hình thức như những lâu đài, song nó chỉ khác lâu đài thực ở chỗ nhỏ hơn mà thôi.

Theo bài báo, vùng quê này mỗi xã có hàng nghìn ngôi mộ mà trong số đó có những ngôi mộ rộng cả 500- 800 mét vuông. Không chỉ vậy, người ta còn đổ đến cả tỷ đồng để xây những ngôi mộ này. Có ngôi mộ được người ta ước tính chi phí xây dựng khoảng 2-3 tỷ đồng. Phong trào này đã diễn ra cách đây khoảng chục năm, và nay ngày càng nở rộ với việc người sau làm to hơn người làm trước. Người dân nơi đây quan niệm đây là "bộ mặt" của gia đình, dòng họ, nên lăng mộ của gia đình, dòng họ không được thua kém làng xóm.

Có lẽ vì thế mà đã từng có chuyện lăng mộ vừa xây mới vài năm nhưng vì bên cạnh người ta xây to đẹp hơn nên gia chủ đã đập đi xây lại để cao hơn mộ bên cạnh một cái... mái. Vậy là “cuộc đua” lập kỷ lục cứ âm thầm diễn ra.

Một khu mộ tại xã Vĩnh An (Phú Vang, Thừa Thiên Huế). Ảnh news.zing.vn

Một điều không phủ nhận là những ngôi mộ được xây lớn thì trong gia đình, dòng họ ấy đã có những con, cháu có tiền, có “điều kiện” về kinh tế. Nhưng chưa biết người đã khuất được hưởng gì từ cái “biệt thự mộ” của mình nhưng một cộng đồng đã bị lãng phí nhiều tỷ đồng và nhiều đất đai cho những ngôi mộ cao to, khuôn viên rộng quá mức cần thiết.

Tưởng như đây là câu chuyện của số ít địa phương, song nay nó đang tiếp tục diễn ra ở nhiều nơi khác như Nam Định, Thái Bình...

Phong trào xây lăng mộ đang dâng cao thì phong trào xây cổng làng “khủng” có vẻ cũng đang vào cuộc đua lập kỷ lục. Ngày 23-2, Chủ tịch xã Quỳnh Đôi (Quỳnh Lưu, Nghệ An) đã cho báo chí biết việc địa phương vừa khánh thành công trình cổng làng với kinh phí gần... 3 tỷ đồng. Gọi là cổng làng nhưng thực chất là cổng xã này hiện được cho là to nhất tỉnh Nghệ An. Dù kinh phí phần lớn được nhận từ những người con xa quê hương đóng góp nhưng dư luận cũng không khỏi “choáng” bởi công trình này có thật sự cần thiết khi mà đời sống vật chất của nhiều vùng, ngay chính ở Nghệ An vẫn còn rất khó khăn, thiếu thốn.

Cổng làng Quỳnh Đôi ở Nghệ An. Ảnh: D.Hòa

Cái cổng làng “khủng” trên không phải “đơn độc” thời gian qua. Đó là cổng chào to vật vã của thôn 2, xã Trà Thủy, huyện miền núi Trà Bồng, Quảng Ngãi. Mặc dù thôn 2 có hơn 1/4 nhân khẩu thuộc diện hộ nghèo thu nhập chưa đến 500 ngàn/tháng, nhưng huyện Trà Bồng vẫn giải ngân xây cổng chào với kinh phí gần 300 triệu đồng. Rồi chuyện, huyện miền núi có hơn 18% hộ nghèo nhưng UBND huyện Hiệp Đức (Quảng Nam) vẫn quyết định chi hơn 1,1 tỷ đồng để dựng cổng chào hoành tráng...

Tưởng như câu chuyện xây dựng hoành tráng những công trình trên ở nhiều địa phương phản ánh đời sống cả vật chất và văn hóa tinh thần của xã hội đang ngày được tăng lên. Tuy nhiên, đó mới chỉ có một phần đúng. Hình ảnh hàng nghìn người chen chúc cúng vái, cướp lộc, cướp ấn, cướp phết... diễn ra ở một số lễ hội những ngày qua khiến không ít người “phát hoảng” với văn hóa lễ hội hiện nay. Điều đáng nói là, tình trạng đã diễn ra nhiều năm nay nhưng chưa được chặn đứng, thậm chí có những khía cạnh còn nặng nền hơn. Mặt trái này của các lễ hội cho chúng ta thấy rõ hơn sự đi xuống về văn hóa của một bộ phận người dân trong xã hội.

Những cổng làng, lăng mộ “khủng” phải chăng là biểu hiện của một bộ phận người có tiền nhưng chưa biết sử dụng đồng tiền vào những việc cấp thiết, thiết thực hơn? Còn những người cố gồng mình để chen lấn tranh giành cho bằng được lá ấn, cành lộc ở lễ hội, những người ngồi cả giờ đồng hồ để khấn vái chỉ để cầu xin tiền của, lợi lộc mà thiếu việc làm thiết thực trong đời sống, phải chăng họ đã mất đi niềm tin vào thực tế, vào năng lực của chính mình, mà dựa vào thần linh với mức độ cuồng tín, lệch lạc, mù quáng.

Những công trình lãng phí, những hành động cuồng tín, lệch lạc nếu cứ lan rộng, đó sẽ là những yếu tố gây phương hại lớn nhất đến nền kinh tế- xã hội cũng như sự phồn vinh của đất nước.