Theo ông, hoạt động nhượng quyền thương mại có những thuận lợi và khó khăn gì?

Nhượng quyền thương mại được coi là một phương thức kinh doanh dưới dạng cho một bên khai thác mô hình kinh doanh và thương hiệu dưới sự kiểm soát của bên nhượng quyền. Ở góc độ của bên nhận quyền thì lợi ích đầu tiên là không phải bỏ vốn quá lớn để tạo dựng mô hình kinh doanh ngay từ đầu, khai thác luôn thế mạnh và uy tín có sẵn của thương hiệu đó. Nhờ vậy mà DN có thể nhanh chóng gia nhập thị trường, thu được lợi nhuận ngay từ khi mới ra mắt. Lợi ích quan trọng nhất là từ hoạt động nhượng quyền, DN có thể học được rất nhiều kinh nghiệm, mô hình làm việc từ các thương hiệu lớn.

Tuy nhiên, bất lợi có thể thấy rõ nhất khi các DN nhận quyền khai thác thương hiệu là thương hiệu riêng của DN sẽ kém phát triển, nếu đến một lúc nào đó, thương hiệu nước ngoài dừng hợp đồng khai thác thì DN sẽ rất khó để tồn tại. Bên cạnh đó, về nguyên tắc, nếu DN tự kinh doanh thì lợi nhuận sẽ được hưởng toàn bộ, còn nếu đã đi nhận quyền thì hàng năm phải trả một khoản phí không hề nhỏ gọi là phí nhượng quyền. Thậm chí, nhiều trường hợp bên nhận quyền còn phải bỏ một khoản tiền lớn để mua bí quyết kinh doanh hoặc mua nguyên liệu đầu vào do có sự phân phối độc quyền từ các DN nước ngoài.

Mặc dù vậy, nhượng quyền thương mại vẫn là hình thức kinh doanh lợi nhiều hơn hại, DN sẽ có điều kiện kinh doanh an toàn, ít rủi ro và chi phí bỏ ra cũng nhỏ hơn.

Tình hình của hoạt động nhượng quyền thương mại tại Việt Nam hiện đang có diễn biến như thế nào, thưa ông?

Việt Nam luôn được đánh giá là thị trường sôi động, đầy tiềm năng cho hoạt động nhượng quyền do nhiều lĩnh vực sản xuất, kinh doanh của Việt Nam còn hạn chế, chưa có đủ lực để phát triển mạnh mẽ như: Dịch vụ ăn uống, y tế, sức khỏe, đào tạo… Đặc biệt, với bối cảnh Việt Nam đã và đang ký kết nhiều Hiệp định Thương mại tự do (FTA), chắc chắn hoạt động nhượng quyền thương mại tại nước ta sẽ còn tăng lên.

Tuy nhiên, hiện đại đa số DN vẫn thuộc bộ phận “nhận quyền” vì thương hiệu của nước ngoài uy tín hơn, rất ít DN Việt Nam có thể nhượng quyền cho các DN nước ngoài khai thác, mới chỉ có Phở 24, Trung Nguyên, AQ Silk… hoặc một số cơ sở tư nhân chuyên sản xuất các sản phẩm truyền thống, gia truyền, nhưng cũng chỉ thực hiện đối với một số quốc gia có đông người Việt sinh sống, còn để phục vụ cộng đồng người nước ngoài thì còn rất khó. Nguyên nhân do các DN muốn thực hiện nhượng quyền cần phải có thương hiệu uy tín mang tầm quốc tế, mang tính độc đáo, có bí quyết riêng.

Bên cạnh hoạt động nhượng quyền, nhiều DN cũng thực hiện theo hình thức cấp phép (license), tức là chỉ cho phép khai thác nhãn hiệu, dưới sự theo dõi, kiểm định chất lượng của các DN nước ngoài.

DN nên chú ý những gì để đạt được thỏa thuận tối ưu nhất và có được hiệu quả khi nhận quyền thương mại?

Muốn đạt được hiệu quả trong nhượng quyền thương mại, DN cần chọn được đối tác làm ăn là các thương hiệu có uy tín. Trong bối cảnh kinh tế nhiều biến động như hiện nay, DN phải xác định thương hiệu đó vẫn còn đủ hấp dẫn, dự báo không thua lỗ và phải phân tích đánh giá được xu hướng tiêu dùng để đạt được hiệu quả kinh doanh tốt. Bên cạnh đó, DN cần phải nghiên cứu thị trường để xác định mô hình kinh doanh phù hợp với năng lực tài chính, nhu cầu thị hiếu của người tiêu dùng trên địa bàn dự kiến kinh doanh, không nên phát triển một cách ồ ạt.

Đặc biệt, DN cần phải tìm hiểu thật kỹ về các yếu tố pháp luật ràng buộc và tài sản sẽ được chuyển giao kèm theo liên quan đến quyền của mình, nhất là quyền liên quan đến bí mật kinh doanh, công nghệ. Theo khảo sát của chúng tôi, năng lực đàm phán của DN Việt Nam cho đến thời điểm này còn hạn chế, DN cũng chưa hiểu sâu về nhượng quyền thương mại, nên các DN cần tham vấn các cơ quan pháp lý, các đơn vị tư vấn để soạn thảo hợp đồng có ràng buộc chặt chẽ hơn, mang lại lợi ích cho cả đôi bên.

Bên cạnh việc lựa chọn đối tác tốt, để tránh những bất lợi, DN nên tìm phương thức phát triển song song hai hệ thống thương hiệu nhượng quyền và thương hiệu riêng của mình, bởi làm theo cách này, DN sẽ tận dụng được hệ thống kinh doanh và nguồn khách hàng sẵn có của bên nhượng quyền. Điều quan trọng là DN có biết cách học hỏi kinh nghiệm và trong quá trình triển khai có vi phạm điều kiện nhượng quyền liên quan hay không?

Trong bối cảnh kinh tế như hiện nay, việc rất nhiều thương hiệu nước ngoài đang được nhượng quyền kinh doanh tại Việt Nam đã tác động như thế nào đến các DN hoạt động theo mô hình riêng trong nước?

Tác động đầu tiên có thể thấy ngay là sức ép cạnh tranh rất lớn cho các thương hiệu Việt, buộc các thương hiệu này phải nắn chỉnh cho phù hợp, nếu DN nào không trụ vững được thì sẽ bị đào thải. Bên cạnh đó, việc rất nhiều thương hiệu đang đổ về Việt Nam có thể sẽ tạo ra xu hướng người tiêu dùng sử dụng sản phẩm nước ngoài nhiều hơn và quay lưng lại với thương hiệu Việt, sản phẩm Việt.

Những áp lực như trên buộc các DN Việt Nam phải thay đổi cách tiếp cận thị trường nhằm đưa ra sản phẩm tốt hơn. Đây là cơ hội tốt để các DN cọ xát, có cọ xát thì DN mới có thể phát triển bền vững được. Hơn nữa, chính bằng hình thức nhượng quyền, nhiều DN có thể khởi nghiệp theo cách thức ít rủi ro hơn, thu hồi vốn nhanh hơn, nếu DN đủ khả năng phát triển song song cả thương hiệu riêng thì cơ hội để bứt phá sẽ thuận lợi hơn.

Có một sự thật là nhiều DN Việt Nam hiện nay kinh doanh theo mô hình riêng nhưng cách đặt tên, cách thực hiện lại khiến nhiều người lầm tưởng đây là mô hình nhượng quyền của nước ngoài nên thu hút được khách hàng. Vì thế, DN Việt Nam cần đổi mới tư duy, cách thức kinh doanh, không thể kinh doanh theo kiểu chụp giật để rồi rất dễ bị đào thải, vì dù sao, những thương hiệu đến từ nước ngoài vẫn có tiềm lực lớn mạnh hơn chúng ta rất nhiều.

Xin cảm ơn ông!